گذرگاه رفح پس از چهارسال باز میشود / گزارش هجدهم

یک هفته از سخنرانی رئیس‌جمهور ایالت متحده آمریکا در مورد «سیاست‌های جدید» آمریکا در قبال خاورمیانه گذشته اما هنوز تحلیل‌ها و واکنش‌ها به آن ادامه دارد. همچنین خبر بازگشایی قریب‌الوقوع گذرگاه رفح در مصر، از مهم‌ترین اتفاقات هفته اخیر است.
در کنار مرور اخبار تحولات خاورمیانه و بیداری اسلامی، نگاهی خواهیم داشت به واکنش چند تحلیل‌گر برجسته به سخنرانی هفته گذشته اوباما:

تایم: سخنرانی اوباما مصرف داخلی داشت
تونی کارون در سایت مجله تایم نوشت: پرسش‌گران مسائل خاورمیانه این سئوال را می‌پرسند که چرا اوباما باید زمانی جهان عرب را خطاب قرار دهد که سیاست‌های وی، چشم‌اندازی برای تغییر جایگاه رو به نزول آمریکا ندارد؟ به نوشته آقای کارون، جهان عرب بر این مسئله اجماع دارد که اوباما در عمل به وعده‌های خود در سخنرانی سال ۲۰۰۹ قاهره موفق نبوده، چرا یک سخنرانی دیگر را انجام می‌دهد؟ تایم معتقد است این سئوال تنها یک جواب دارد: سخنرانی اوباما در مورد سیاست‌های خاورمیانه، برای جهان عربی نیست که تازه دارد قدرت می‌گیرد؛ مخاطبان اصلی آن در واشنگتن هستند، جایی که دولت آمریکا به شدت به دلیل انفعال در قبال وقایع خاورمیانه تحت انتقاد قرار دارد.

گاردین: مصر جدید را با دو تغییر در سیاست‌خارجی‌اش باید شناخت
روزنامه گاردین در پرونده‌ای به مناسبت صد روزگی انقلاب مردم مصر، گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با این کشور و هم‌چنین موضع مصر در قبال فلسطین را از علام ظهور مصر جدید و استقلال این کشور از آمریکا دانست. گاردین تاکید کرده این تغییر سیاست خارجی، اثرات گسترده‌تری را در منطقه شاید در پی داشته باشد.

فارن‌پالسی:  آمریکا به سرعت در خاورمیانه در حال سقوط است
دیوید روثکپف، وبلاگ‌نویس نشریه فارن‌پالسی در تحلیلی در پی سخنرانی اخیر اوباما، نفوذ آمریکا در منطقه خاورمیانه را «در حال محو شدن فوری» دانست. به عقیده این روزنامه‌نگار، نفوذ آمریکا در خاورمیانه بزودی به پائین‌ترین سطح خود پس از جنگ جهانی دوم خواهد رسید.

سخنرانی اوباما راه به جایی ندارد
تحلیل‌گران و رسانه‌های جهانی از روز پنج‌شنبه گذشته بارها اذعان کرده‌اند که سخنرانی اخیر اوباما با نارضایتی مردم خاورمیانه روبرو شده است. در این بارره، یوسف منیر، مدیر اجرایی مرکز فلسطین در واشنگتن نوشت: پس از سخنرانی قاهره، جهان عرب گفت «عجب حرف‌های قشنگی، باید عملی شوند» اما از آن‌جا که این وعده‌ها عملی نشد، سخنرانی خاورمیانه اوباما برای جهان عرب اهمیتی ندارد.

الیوت آبرامز، محقق مطالعات خاورمیانه شورای روابط خارجی آمریکا نیز سخنرانی اوباما را «لفاظی قوی» و «برنامه ضعیف» دانست. آقای آبرامز، پیشنهاد اوباما در رابطه با بازگشت رژیم صهیونیستی به مرزهای ۱۸۶۷ را غیراجرایی دانست چرا که رژیم صهیونیستی مایل به آن نیست و در نهایت نیز راه به جایی نخواهد برد.

شکاف عمیق میان مردم و حکام عرب غیرقابل انکار است
ناتان جی. براون در فارن‌پالسی نوشت مهم‌ترین عامل تحولات اخیر خاورمیانه این است که شکاف عمیق میان مردم و حاکمان جهان عرب را نمی‌توان انکار کرد. آقای براون با اشاره به حمایت آمریکا از دیکتاتورهای عربی، افزود ظلم و فساد این رژیم‌ها بر هیچ‌کس پنهان نبود اما اکنون مردم منطقه خود را موظف به مقابله با این بی‌عدالتی‌ها دانسته‌اند.

آمریکا نیروهای عربستانی را بی‌سر و صدا آموزش می‌دهد
با وجود افزایش شکاف سیاسی در رابطه ریاض و واشنگتن در پی بیداری مردم منطقه، ایالات متحده به شتاب شریک دیرین خود در منطقه شتافته و برنامه آموزشی‌ای برای تربیت نیروهای ویژه عربستان سعودی را آغاز کرده است. این پروژه که بصورت چراغ خاموش دنبال می‌شود، نیروهای ویژه را برای حفاظت از منابع نفتی و هسته‌ای عربستان سعودی آموزش می‌دهد. آسوشیتدپرس نوشته این برنامه آموزشی در حالی  پیگیری می‌شود که دولت سعودی به شدت از سیاست متناقض واشنگتن در قبال تحولات خاورمیانه، بویژه عدم حمایت از حسنی مبارک در مصر، عصبانی است.

یک مقام دولت اوباما به آسوشیتد پرس گفته ماموریت این نیروهای سعودی شاید به حفاظت از ساختمان‌های دولتی و دیپلماتیک و تاسیسات علمی نیز گسترش یابد. این نیرو تازه تاسیس سعودی‌ها، نیرویی جدا از ارتش عربستان و گارد ملی، نیروی حفاظت از خانواده سلطنتی و امنیت مدینه و مکه است. آمریکا از سال ۱۹۵۳ به آموزش ارتش عربستان و از سال ۱۹۷۳ نیز آموزش گارد ملی پرداخته است. در عین حال منابع خبری از احتمال استفاده از این نیروهای ویژه تازه تاسیس در صورت اوج‌گیری بیداری اسلامی در عربستان سعودی سخنی نگفته‌اند.

اوباما شکست خورد
یک استاد علوم سیاسی دانشگاه پرینستون آمریکا در الجزیره نوشت رئیس‌جمهور آمریکا در سخنرانی خود برای تغییر وضع منطقه و ارائه راه جدید شکست خورد. به نوشته جان میرشیمر، آمریکا عمیقا در خاورمیانه دچار مشکل شده و به سیاست جدید نیاز دارد اما افقی برای تغییر سیاست فعلی وجود ندارد. این استاد دانشگاه افزود اوباما راهی ندارد جز این‌که این‌گونه مردم عرب را ناامید کند چرا که اوباما در یک قفس آهنی گیر افتاده است.

امپراطور اوباما علیه مردم عرب
جوزف ماساد، استاد سیاست مدرن عرب و تاریخ روشن‌فکری در دانشگاه کلمبیا نوشت وقتی اوباما در سخنرانی خود گفت «منافع کوتاه‌مدت ما در منطقه مطابق چشم‌انداز درازمدت ما برای منطقه نیست»، بزرگ‌ترین دروغ امپریالیستی را گفت. منافع درازمدت و کوتاه‌مدت آمریکا در خاورمیانه، همواره کنترل منابع نفتی، تامین منافع آمریکا و دفاع از اسرائیل بوده است. به نوشته آقای ماساد، تا زمانی که «طوفان تغییر» این منافع را درنوردد، موضع آمریکا بعنوان قوی‌ترین نیروی ضددموکراسی در جهان عرب، همین‌گونه باقی خواهد ماند: سخنان امپراطور اوباما برای مردم بی‌اهمیت است.

اوباما توانایی و اراده برای تحت فشار قرار دادن اسرائیل را ندارد
ریچارد فالک، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه پرینستون و گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد برای حقوق بشر در فلسطین نیز در پی سخنرانی اخیر اوباما گفت رئیس‌جمهور آمریکا، اراده لازم و توانایی کافی برای تحت فشار قرار دادن رژیم صهیونیستی را ندارد. در پی پیشنهاد اوباما برای بازگشت رژیم صهیونیستی به مرزهای سال ۱۹۶۷، رابطه آمریکا با رژیم صهیونیستی دچار تنش شده و به نظر می‌رسد این پیشنهاد نیز راه به جایی نبرد.

شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس یا باشگاه مبارزه با انقلاب
نشریه اکونومیست در شماره هفته اخیر خود به تحولات اخیر در میان اعضای شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس پرداخته و  آن را «باشگاهی برای شاهان» خوانده که به دنبال تقویت بنیه خود هستند و می‌خواهند امنیت خود را با پول و قراردادهای امنیتی تامین کنند. این نشریه به طنزی که اخیرا در رابطه با شورای همکاری کشورهای خلیج فارس مطرح شده می‌پردازد که می‌گوید اسم شورای همکاری کشورهای خلیج فارس به باشگاه ضدانقلاب خلیج فارس تبدیل شده است.

این نشریه در عین حال در مقاله‌ای دیگر، به تاثیرات بیداری اسلامی بر رژیم صهیونیستی و فلسطین می‌پردازد و می‌نویسد بهار برای اعراب و زمستان رژیم صهیونیستی. اکونومیست تاکید می‌کند که وقایع روز نکبت و خاورمیانه، رژیم صهیونیستی را به شدت با مشکل داخلی مواجه کرده است.

تحریر در مادرید
در هفته‌ای که گذشت، اروپا هم شاهد تظاهرات مردمی بود. هزاران تن از مردم اسپانیا در میدان پوئرتا دل‌سول شهر مادرید علیه بیکاری و نهادهای سیاسی اسپانیا تظاهرات کردند. این معترضان تاکید کرده‌اند این تظاهرات در حمایت از گروه سیاسی و یا حزب خاصی نیست بلکه مردم از همه سیاست‌مداران ناراضی هستند. سایت نشریه اشپیگل نیز گزارش کرده عده‌ای، وقایع مادرید را با قیام مردم مصر مقایسه می‌کنند. اشپیگل، تیتر «میدان تحریر در مادرید» را برای گزارش خود از اعتراضات اسپانیا انتخاب کرده است.

مصر گذرگاه رفح را روز شنبه باز می‌کند
شورای ارتش مصر اعلام کرد گذرگاه رفح را پس از چهار سال، در روز شنبه باز خواهد کرد. دولت حسنی مبارک، دیکتاتور سابق مصر، گذرگاه رفح را همزمان با حصر غزه و در همیاری رژیم صهیونیستی مسدود کرد که مشکلات انسانی بسیاری را برای اهالی غزه بوجود آورد. رفح قرار است از روز شنبه، هر روز ساعت ۹ صبح تا ۹ شب (بغیر از روزهای جمعه و تعطیلات) باز باشد.

احتمال اعدام حسنی مبارک
حسنی مبارک، رئیس‌جمهور سابق مصر به اتهام توطئه برای قتل معترضان غیرمسلح محاکمه خواهد شد. این اعلامیه دادستان مصر در پی درخواست افکار عمومی مصر برای حسابرسی حسنی مبارک رخ داده «تا عبرتی باشد برای دیکتاتورهای فاسد منطقه». به نوشته نیویورک تایمز، این تهام آقای مبارک شاید اعدام وی را در پی داشته باشد. حسنی مبارک به کسب مال نامشروع (خانه در شرم‌الشیخ در یک معامله غیرقانونی) متهم شده؛ جمال و علا، پسران آقای مبارک نیز به دریافت چهار ویلا در ازای یک معامله غیرقانونی متهم شده‌اند. سومین اتهام آقای مبارک نیز اجازه سوءاستفاده ۷۱۴ میلیون دلار از بیت‌المال در قرارداد فروش گاز طبیعی به اسرائیل است.

یمن: ۶۳ کشته در ۳ روز
علی‌عبدالله صالح، رئیس‌جمهور یمن تاکید کرده از قدرت کنار نخواهد رفت و «نخواهد گذاشت ملت یمن به کشوری فروپاشیده» تبدیل شود. این سخنان در حالی مطرح شد که درگیری‌ها میان معترضان و نیروهای دولت در پایتخت یمن افزایش یافته است. ظرف سه روز گذشته، دست‌کم ۶۳ تن در درگیری‌ها کشته شده‌اند. این درگیری‌ها در پی شکست تلاش کشورهای عربی برای رسیدن به مصالحه جهت خروج صالح از قدرت رخ داد.