درباره دومین نشست اندیشه‌های راهبردی

دومین نشست اندیشه‌های راهبردی، امروز به میزبانی رهبر انقلاب برگزار شد. موضوع این نشست عدالت بود که محققان، اندیشمندان و صاحب‌نظران این حوزه، به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود پرداختند. دکتر واعظ‌زاده، دبیر نشست اندیشه‌های راهبردی درباره این نشست و موضوع آن یادداشتی را ارائه کرده است که با هم می‌خوانیم:

عدالت از بنیادی‌ترین مفاهیم در اندیشه اسلامی و از هدف‌های اصلی انقلاب اسلامی است. عدالت از دیرباز گمشده ایرانیان، و عدالت‌خواهی دلیل اصلی استقبال آنان از اسلام و گسترش سریع آن در ایران بوده است. مردم ما قرن‌ها است که دل‌باخته عدالت علوی و چشم‌انتظار عدالت‌گستر موعود(عج) بوده‌اند. در پرتو این عشق و انتظار است که پژوهش‌ها نشان می‌دهد امروز نیز تحقق عدالت و رفع تبعیض مهم‌ترین خواست مردم ایران است.
پرداختن به عدالت در دومین نشست اندیشه‌های راهبردی، گشودن فصل جدیدی بود درباره این موضوع برای دست یافتن به چند هدف اساسی:

هدف اول تبیین و توصیف عدالت در شرایط حاضر است. شهد عدالت، با اجرای درست آن در کام مردم می‌ریزد و این منوط به شناخت عدالت با همه گستردگی و جامعیت آن است. اما متأسفانه عدالت در جهان و جامعه ما بیشتر تک‌بعدی شناخته شده و لذا خود مفهومی مظلوم است.
از این رو نشست با ارج‌گزاری به محققان این حوزه، در پی مهیاساختن فضایی علمی برای ارائه گوشه‌ای از اهم تحقیقات موجود بود. بدیهی است کمبود نظریه‌های اصیل و عمیق در حوزه‌های مختلف در ایران، ریشه در مسائل مزمن دارد و با برگزاری یک نشست ولو در حد مطلوب مرتفع نمی‌شود. اما این نشست با مقالات ارزنده‌اش، به‌سهم خود به تعمیق پژوهش‌های عدالت کمک نموده و أن‌شاءالله موجب انگیزش محققان برای انجام و ارائه کارهای بیشتر و ظاهرشدن طلیعه نظریه‌های اصیل در آینده خواهد شد.

هدف دوم کمک به هموار شدن مسیر اجرای عدالت در کشور است. در طول 32 سال گذشته اقدامات عدالت‌گستر زیاد و کم‌نظیری در ایران انجام شده که در جای خود باید به آن پرداخت. اما برای رسیدن به نصاب لازم عدالت در جمهوری اسلامی کارهای بسیار بیشتری باید انجام شود. اقداماتی با نیت و شعار عدالت در کشور انجام گرفته که چون ناقص و تک¬بعدی بوده، در عمل به عدالت منتهی نشده یا پس از مدتی به ضد عدالت تبدیل شده و بر مشکلات افزوده است.

برای پیشگیری از اقدامات و برنامه‌های ناقص، تک‌بعدی و طراحی برنامه‌های جامع عدالت‌گستر به مشورت و تصمیم‌سازی محققان عدالت‌شناس احتیاج است که امیرالمؤمنین(ع) علما را نزد خداوند متعهد به اقامه عدالت دانسته‌اند.

هدف دیگر نشست، کمک به تقویت گفتمان اصیل عدالت در جامعه بود تا خواست اجتماعی برای اجرای عدالت و حساسیت عمومی نسبت به وجود بی‌عدالتی در کشور را که خوشبختانه در جامعه ما همواره زیاد و آگاهانه بوده است، به‌دور از نظریه‌ها و شعارهای انحرافی و ناقص، از طریق معرفی شاخص‌ها و معیارهای علمی و ارزشی، غنی‌تر و دقیق‌تر نماید.

متأسفانه فرهیختگان دانشگاه و حوزه در گفتمان‌های موجود جامعه سهم اندکی دارند. امید است به‌برکت نشست اندیشه‌های راهبردی، گفتمان‌سازی با منشأ علمی و متکی به مذاکرات اهل فن در جامعه ما الگوسازی شود و با تغییر رویه و توجه شایسته رسانه‌ها به این موضوع، نشاط محافل علمی و فرهیختگان کشور برای مشارکت فعال در گفتمان‌سازی و گفتمان‌پردازی گسترده مضاعف گردد و لایه و جریان اندیشه پیرامون مباحث راهبردی که اساس پیشرفت کشور است بیش از پیش بالندگی پذیرد.

امور علمی نشست با جستجوی گسترده آثار منتشرشده پژوهشی در پایگاه‌های اطلاعات علمی کشور آغاز شد و از این طریق بیش از سه‌هزار شناسه اعم از کتاب، مقاله علمی، رساله و پایان‌نامه شناسایی گردید. از گروهی از صاحبان این آثار که در خصوص عدالت با رویکرد اجتماعی آثار برجسته‌تری عرضه کرده بودند، دعوت شد تا خلاصه اهم تحقیقات خود را در قالب مقاله به دبیرخانه نشست ارسال نمایند. استقبال محققان از فراخوان مقاله بسیار شایسته بود.

یک هیأت داوری متشکل از محققان شناخته‌شده حوزه عدالت و زمینه‌های مرتبط هستند، کار ارزیابی مقالات را بدون اطلاع از نام مؤلفان برعهده گرفتند. هر مقاله برای ارزیابی نزد حداقل سه داور ارسال شد و در نهایت براساس جمع‌بندی نظرات داوران مقالات برتر تعیین گردید و متن کامل آن‌ها در کتاب نشست به چاپ رسید و قبل از شروع نشست در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفت.

امید است این نشست به شناختن و معرفی کردن حقیقت عدالت کمک کند و راه را برای اجرای عدالت جامع در کشور باز نماید. برخلاف نظرهایی که عدالت را سلبی و فرعی و به عنوان تکمیل‌کننده برنامه‌ی توسعه نامطلوب و جبران‌ساز اثرات مخرب و جانبی آن معرفی می‌کنند، مشخصه‌ها و کارکردهای عدالت اسلامی در کلام امیرالمؤمنین علی(ع) شامل غنا، تمکن، گشایش، انصاف، کرامت، قدرت، امنیت، آبادانی، برکت، قِوام و صَلاح مردم و پایداری و دوام دولت و حکومت عموماً ایجابی و اثباتی است و باید محور حرکت مطلوب جامعه و اساس پیشرفت اجتماع قرار گیرد. عدالت‌گستری اسلامی و پیشرفت اسلامی دو عبارت با یک مفهوم و یک مصداق است. مصداقی که إن‌شاءالله تحت عنوان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت نظریه‌پردازی، طراحی و اجرا شود.