نفی کپی‌کاری و تقلید

توصیه‌ها و تذکرات رهبری به بخش صنعت در گفت‌وگو با محرابیان

علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنایع و معادن معتقد است که رهبر معظم انقلاب در جریان بازدید از نمایشگاه دستاوردهای صنعتی در ۹ فروردین‌ 1389 تعبیر و تعریف خاصی از صنعت ارائه دادند که بر برخی تصورات و تعابیر گذشته خط بطلان کشید. این تعریف از اساس نفی کپی‌کاری و تقلید است، زیرا رهبر معظم انقلاب «صنعت برگرفته از ذهن و خلاقیت ایرانی» را به‌عنوان تعریف صنعت بیان کردند.

- آیا در طول دوران وزارت شما پروژه‌ها و موضوعاتی بوده که رهبر معظم انقلاب شخصاً آن‌ها را پیگیری کرده باشند یا نسبت به آن‌ها تذکر داده باشند؟
بله. به هر صورت ما در طول مدت کارمان گاهی نمرات منفی دریافت می‌کنیم و گاهی هم نمره‌ی قبولی می‌گیریم. مواردی وجود داشته که رهبر معظم انقلاب شخصاً در مورد آنها تذکرات جدی داده‌اند و حتی آن را مطالبه کرده‌اند. البته من فکر می‌کنم به دلایلی بردن اسم آن موارد صحیح نباشد، ولی پروژه‌ها و موضوعات زیادی بوده که ایشان شخصاً پیگیری کرده و در مواردی نیز در خصوص آن تذکر داده‌اند.

- تذکرات و اخطار‌ها معمولاً در چه موضوعات و محورهایی بوده‌اند؟
موضوعات مهمی بوده؛ مثلاً جا‌هایی بوده که حق حاکمیت ما در حال لطمه دیدن بوده و ایشان تذکر داده‌اند که مراقب باشیم. مثلاً معدنی را یک شرکت خارجی با یک وصف حال معلوم می‌خواسته تصاحب کند و جریان آن در حال شکل‌گیری بود که آقا در خصوص آن هشدار دادند که مراقب باشید، زیرا ایشان حساسیت شدیدی بر این مسأله دارند که مبادا در اثر یک غفلت، حاکمیت ایران بر سرمایه‌های خودمان لطمه بخورد. یا یک پروژه‌ی معمولی در وزارت صنایع داشتیم که کل خرید‌های آن از خارج کشور تأمین می‌شد که آن را به یک پروژه‌ی معمولی تنزل داده بود و رهبری با اشراف کامل نسبت به آن تذکر دادند. یا مثلاً چند جوان داشتند روی یک پروژه‌ی خاص تحقیقاتی کار می‌کردند که شاید در کلان کارها هم این کار دیده نمی‌شد، ولی یک‌باره ما با تذکر رهبر معظم انقلاب مواجه شدیم که به این جوان‌ها و اصل این پروژه توجه جدی کنید تا این پروژه به ثمر برسد.

- اصلی‌ترین محورهای این‌گونه تذکرات چه مؤلفه‌ای بوده است؟
حفظ کیان جمهوری اسلامی و رشد و بالندگی جمهوری اسلامی از مهم‌ترین آنها بوده است.

- دوست داریم روایت دیدار رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه دستاوردهای صنعتی کشور را از زبان علی‌اکبر محرابیان بشنویم.
من موضوع بازدید رهبر معظم انقلاب را در روزهای پایانی سال متوجه شدم. قطعی شدن این موضوع از سوی دفتر آقا در روز ۲۹ اسفند به من اطلاع داده شد. در آن زمان پیشنهادهای مختلفی برای حضور آقا در حوزه‌ی صنعت و حتی دیگر حوزه‌ها وجود داشت که ایشان از میان همه‌ی حوزه‌های مختلف، این بخش را پذیرفتند. این بازدید با وجود اینکه توفیق بزرگی برای ما ایجاد کرد، تکلیف خانواده‌ی صنعتی کشور را نیز چندین برابر کرد. رهبر معظم انقلاب با تعبیری فرمودند که این حضور نمادین است و توجه ایشان در بیانات، کل بخش صنعتی کشور را در برگرفت.

- شخصاً چه دریافت‌هایی از این بازدید‌ داشته‌اید؟
نکته‌ی جالب توجه این است که اولاً این یک حضور تاریخی است. من تاریخچه‌ی حضور رهبر معظم انقلاب در صنایع را مطالعه کردم و قدر مسلم سابقه‌ای مثل این تاکنون نبوده است. نکته‌ی دوم این است که ادبیات رهبر معظم انقلاب در نوع خودش بی‌سابقه بوده است. یعنی تاکنون تعابیری این‌چنینی را در دیدارهای صنعتی نداشتیم. شما اگر به صحبت‌های آقا در این دیدار دقت کنید، می‌بینید که اولاً این سخنرانی از ابعاد مختلفی برخوردار است؛ از ابعاد تخصصی صنعتی گرفته تا ابعاد علمی، فرهنگی، معنوی، بین‌المللی و اجتماعی که می‌شود آنها را دسته‌بندی کرد. سوم اینکه صحبت‌ها جنبه‌ی کاربردی داشت. نکته‌ی قابل توجه دیگر این است که ایشان در یک جمله از صنعت تعریفی ارائه دادند که بر برخی تصورات گذشته خط بطان کشید؛ «صنعت برگرفته از ذهن و خلاقیت ایرانی».
این تعریف از اساس نفی کپی‌کاری و تقلید است. مثلاً شما می‌بینید در بسیاری کشور‌ها از محصولات مختلف استفاده می‌کنند، اما صنعتی که ارزش افزوده و اشتغال و موارد دیگر آن عاید کشور دیگری می‌شود که با این تعریف نمی‌توان اسم صنعت روی آن گذاشت. یا مثلاً اینکه ما در برخی از بخش‌ها خرید‌هایی را از کشورهای دیگر بکنیم و آن را بسازیم و به‌‌طور مثال اسم آن را صنعت نفت یا مثلاً صنعت گاز بگذاریم، با این تعریف به نظر می‌رسد صحیح نباشد، زیرا تا زمانی که طراحی و ساخت و نمونه‌سازی در روند تولید از آن خودمان نباشد، نمی‌توانیم آن را صنعت بومی کشور بدانیم.

- در جریان این بازدید نیز ظاهراً تذکری از رهبری در خصوص نام‌گذاری یکی از خودروها گرفتید.
بله؛ تیزبینی و ریزبینی حضرت آقا در عین توجه به مسائل کلان در آن بازدید نیز کاملاً مشهود و جالب توجه بود. شما هم دیدید در آن موردی که گفتید ایشان در خصوص نام یکی از محصولات خودرویی فرمودند: این ریشه‌ی غیر فارسی دارد. سپس مثالی زدند که اگر یک پدر ایرانی و یک مادر ایرانی اسم پسرشان را مثلاً جرج بگذارند! کاری بی‌معنا و غلط است.

- دیدار قبلی رهبر معظم انقلاب در حوزه‌ی صنعت دیدار با میهمانان شرکت‌کننده و اعضای اجلاس دی۸ بود. آن دیدار چگونه شکل گرفت؟
موضوع دی8 را از چند ماه قبل دنبال می‌کردیم. حدود ۲۰ روز قبل از آن نیز درخواستی برای ملاقات به دفتر آقا دادیم که پاسخی مبتنی بر مثبت بودن دریافت نشد. تا اینکه در روزهای نزدیک به برگزاری اجلاس، خود من موضوع را در جلسه‌ی هماهنگی پیگیری کردم و دوستان گفتند هنوز نتیجه‌ای از این درخواست نگرفته‌اند. گفتم خودم موضوع را پیگیری می‌کنم و تلفنی از مسئولان مربوطه موضوع را پیگیری کردم و دلایل خودم را نیز گفتم. آنها هم گفتند جلسات دیگری نیز با دلایل و الزامات بالاتر وجود دارد و وقت حضرت آقا اجازه نمی‌دهد که این درخواست اجابت شود.
من در نهایت از دوستان دفتر خواستم که به هر صورت این را خدمت حضرت آقا منعکس کنید، زیرا من فکر می‌کنم برای ایشان این جلسه با این موضوع کار و افراد، مهم باشد و قطعاً ایشان تذکرات و رهنمودهایی خواهند داشت که فوق‌العاده می‌تواند در جریان کار دی۸ مهم و مؤثر باشد. به این صورت بود که در ارتباط‌های بعدی اعلام شد که حضرت آقا درخواست را پذیرفتند و توفیق حاصل شد که حقیر نیز به همراه دیگر اعضا در آن جلسه شرکت کنم.

- آن دیدار در منظر میهمانان اجلاس چگونه بود؟
آن جلسه به یک خاطره‌ی خوب برای همه‌ی اعضای شرکت‌کننده تبدیل شد و البته صحبت‌های آقا صحبت‌هایی کاربردی، دقیق و اجرایی بود. به‌طور مثال یکی از اعضای اصلی دی۸ اخیراً در یکی از دانشگاه‌های کشور خودش سخنرانی داشته و در آن به تشریح دیدگاه‌های رهبر انقلاب به موضوع دی۸ و تسلط ایشان به این موضوع ‌پرداخته است. این فرد در واقع به نگاه خوبی از دیدار وزرای عضو دی۸ با رهبر معظم انقلاب دست یافته و در سخنرانی‌اش به نکات خاصی از بیانات آقا تصریح کرده است؛ مثلاً نقطه‌نظراتی که باعث رشد دی۸ می‌شود و اینکه چرا باید دی۸ رشد بکند.
البته خود من نیز تقریباً با تمام افراد شرکت‌کننده در آن دیدار صحبت کردم که عموم آنها بدون استثناء می‌گفتند ما انتظار نداشتیم چنین دیدگاه‌هایی مطرح شود. تقریباً همه‌ی آنها گواهی می‌دادند که راه رشد و تعالی کشورهای عضو دی۸ چیزی نیست جز آنچه که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره داشتند.

در آن جلسه فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب موارد تخصصی و اجرایی بود. از دیگر نکات جالب این بود که یکی از اعضا به من گفت: من انتظار صحبت‌های سیاسی از رهبر داشتم. یعنی در ذهنش بود که در این جلسه حرف‌های سیاسی و از این دست مسائل خواهد شنید. تسلط آقا به بحث دی۸ و نحوه‌ی تأسیس آن و اینکه تا امروز چه موفقیت‌ها و چه ناکامی‌هایی داشته، موجب دلگرمی برای اعضا شد.
البته اهمیت این موضوع برای رهبر معظم انقلاب از این جهت است که دی۸ یک پیمان بسیار مهم است که در دل سازمان کنفرانس اسلامی شکل گرفته است. ۸ کشور از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی که عمدتاً پیشرو و صنعتی هستند، این پیمان را شکل داده‌اند.

- اولین دیدارتان با رهبر معظم انقلاب به چه زمانی مربوط می‌شود؟
اولین دیدار بنده به عنوان وزیر صنایع با رهبر معظم انقلاب، یک دیدار خصوصی بود که خدمت آقا رسیدم و نکاتی را حضرت آقا در خصوص صنعت و کار تخصصی در این حوزه به بنده تذکر دادند. در چندین مورد هم خود من راهنمایی خواستم که ایشان لطف فرمودند و به آنها پاسخ دادند و به هر صورت آن دیدار به یک دیدار به‌یادماندنی تبدیل شد. آن جلسه یک جلسه‌ی ویژه‌ای بود و در آن نکات کلانی مطرح شد. البته برای من خیلی جالب بود که رهبر معظم انقلاب در آن سطح مسلط بر امور اجرایی حوزه‌ی صنعت و معدن کشور باشند، زیرا ایشان به مواردی جزئی نیز تصریح داشتند.

- طلایی‌ترین نکته از آن دیدار که در ذهن شما باقی ماند؟
نکات زیادی از آن جلسه در ذهن من باقی مانده است، اما چون آن دیدار خصوصی بود، ترجیح می‌دهم نکات آن جلسه به‌طور خصوصی باقی بماند. البته من خیلی قبل‌تر هم دیداری با آقا داشتم که شیرینی آن هنوز در ذهنم باقی مانده است. آن دیدار در سال ۵۸ یا ۵۹ بود که آن موقع من ۱۲ سال داشتم. در آن موقع در مسابقات قرآن به‌عنوان منتخب مسابقات آموزش و پروش در خیابان پیروزی و در کانون اسلامی انصار، افتخار داشتم که در حضور ایشان تلاوت قرآن داشته باشم و مورد تفقد خاص ایشان قرار گرفتم. آن دیدار از جمله دیدارهای خاص و به‌یادمادنی زندگی من است که شیرینی آن هنوز هم پس از دیدارهای زیاد عمومی و خصوصی که خدمت آقا رسیده‌ام، در خاطرم باقی مانده است.

- دغدغه‌های اصلی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه‌ی صنعت کشور از نظر وزیر صنعت و معدن چیست؟
نمی‌دانم حالا اسم آن را دغدغه بگذاریم یا هدف، اما اینکه جمهوری اسلامی در بین کشورهای اسلامی به‌عنوان پیشرو‌ترین و پیشرفته‌ترین کشور در کنار حفظ معنویت و ایدئولوژی جمهوری اسلامی حرکت کند، از نکات بسیار مهم در ذهن رهبر معظم انقلاب است. در بخش صنعت نیز اینها را به این شکل می‌توانیم محقق کنیم که کانون‌های فکری و تولید علم را به حوزه‌ی صنعت مرتبط کنیم و جاهایی که این موضوع اتفاق می‌افتد، از موارد مهم در ذهن ایشان است. در حوزه‌ی ارتباط و تأثیرگذاری ویژه‌ی صنعت بر معیشت مردم نیز که از مسائل خاص مورد نظر ایشان است، دو بعد مهم و اساسی اشتغال و استفاده از مواهب صنعتی است که باید در آنها به تعالی و پیشرفت برسیم.

- جهش در حوزه‌ی صنعت و مغتنم شمردن فرصت‌ها برای جبران کاستی‌ها از دیگر موارد مورد تأکید رهبر معظم انقلاب بود. به نظر شما این جهش صنعتی نیازمند چه بسترها و زمینه‌هایی است؟
جهش در حوزه‌ی صنعت نیازمند بستر است و اگر چنین بستری وجود نداشت، رهبر انقلاب آن را مطرح نمی‌کردند. درواقع به فرمایش ایشان باید قدر کارهای ارزشمند انجام‌ شده در سال‌های گذشته را دانست، ولی برای اینکه بتوانیم این تفکر را عملیاتی کنیم، باید تمام مؤلفه‌ها را با این مسأله همراه کنیم. مثلاً در حوزه‌ی تجارت، باید رقابت و کیفیت را همراه کنیم.
رهبری در خصوص اهمیت صنعت در پیشرفت کشور فرمودند: ‌عنصر اساسی کشور پیشرفت صنعت است. پس باید همه‌ی مؤلفه‌های مؤثر، در پشت‌ سر مؤلفه‌ی اصلی یعنی صنعت قرار گیرد و با آن هماهنگ شود. اگر بخش تجارت کشور صرفاً کار خودش را بکند، مثلاً همین بحث تعرفه‌هایی را که آقا نسبت به آن تذکر دادند، یعنی بخش تجارت بگوید من کاری به تولید ندارم و به دنبال واردات هستم و در مواردی دیگر از این دست اگر خلأ‌هایی وجود داشته باشد، مسأله‌ی جهش صنعتی محقق نخواهد شد.