وفاق روی یک دولت شفاف، کارآمد و عاری از فساد

رهبر انقلاب اسلامی در مراسم تنفیذ حکم سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۰/۵/۱۲) به حجّت‌‌الاسلام آقای سیّدابراهیم رئیسی توصیه‌هایی مهمی کردند. ایشان در بخشی از این توصیه‌ها فرمودند: «رئیس‌جمهور محترم در شعارهای ایشان مسئله‌ی مردمی بودن تکرار شده؛ این را از دست ندهند؛ این چیز بسیار مهمّی است. «دولت مردمی» را که شعار ایشان بود، در واقعیّت محقّق کنند و به معنای واقعی کلمه با مردم، در کنار مردم، در میان مردم باشند. مردم یعنی همه‌ی مردم؛ بدون امتیازهای طبقاتی و گروهی. البتّه حضور در میان مردم -که سابقه‌ی این کار را هم ایشان دارند- نباید افراد را از ارتباط با نخبگان غافل کند. ارتباط با نخبگان هم در جای خود یک حرکت بسیار لازم و مفید است.» پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR برای تبیین برخی از این توصیه‌ها گفت‌وگویی با آقای مهندس سیدمرتضی نبوی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه انجام داده است.

رهبر انقلاب در مراسم تنفیذ سیزدهمین ریاست‌جمهوری، دولت را مظهر وفاق دانستند. به نظر شما دولت آقای رئیسی برای ایجاد وفاق در چه عرصه‌هایی می‌تواند نقش‌آفرینی کند؟
امروزه مسائل زیادی است که همه روی آن توافق دارند و باید این مسائل حل شود. فکر می‌کنم اوّلین مسئله واکسیناسیون کرونا باشد. همه روی این مسئله وفاق دارند و دولت می‌تواند از ملت، سایر ارگان‌ها، امکانات کشور و امکانات دولتی و مردمی برای گسترش واکسیناسیون استفاده کند. اگر این اتفاق بیفتد ما می‌توانیم به مسئله‌ی مشاغلی که در اثر کرونا آسیب‌دیده یا ازدست‌رفته‌، رسیدگی کنیم. این مشاغل با واکسیناسیون می‌توانند به کارشان برگردند و این کار در جامعه وحدت‌آفرین و موجب وفاق خواهد شد.

دومین مسئله‌ای که همه روی آن وفاق دارند، دولتی شفاف، کارآمد و سالم است که عاری از فساد باشد. این امکان هم با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات یا آی.تی وجود دارد که به آن دولت الکترونیک گفته می‌شود. الآن سرمایه‌گذاری‌های زیادی شده،‌ فقط اراده‌ای می‌خواهد که این سامانه‌ها به همدیگر متصل شوند؛ سامانه‌هایی که می‌توانند شفافیت ایجاد کنند و فساد اداری را بشکنند و کار مردم را به‌سرعت انجام بدهند. در بعضی جاها این اتفاق‌افتاده و مردم در هر زمانی می‌توانند با دستگاه‌ها ارتباط بگیرند و مسائلشان را حل کنند. پس، با ایجاد درگاه واحد و کامل‌کردن دولت الکترونیک و وصل‌کردن این سامانه‌ها کارها شفاف و عاری از فساد خواهد شد، دولت کارآمد خواهد شد، کارها سرعت پیدا خواهد کرد، اعتماد مردم بازسازی‌ و وفاق ملی ایجاد می‌شود و همه آمادگی دارند در این زمینه همکاری کنند.

سومین مسئله‌، سیاست‌ها و خطوط کلی نظام است که رهبر انقلاب ترسیم کردند و باید مورد توجه قرار بگیرد. ما باید به ثبات اقتصادی برسیم. شاخص‌های اقتصاد کلان‌ مثل تورم، اشتغال، نقدینگی، کسری بودجه و ... باید به وضعیتی برسد که کار اقتصادی برای مردم قابل پیش‌بینی و باثبات باشد.

چهارمین مسئله‌، شفاف‌‌ و هوشمند‌کردن نظام مالیاتی است. الآن برای هوشمندکردن نظام مالیاتی سرمایه‌گذاری زیادی‌شده، منتها عده‌ای در بدنه‌ی سازمان مالیاتی نمی‌گذارند این شفافیت به هوشمندی تبدیل شود تا جلوی فرار مالیات‌ها گرفته شود؛ چون منافعی در این زمینه دارند. این هم اراده‌ای می‌خواهد که نظام جامعِ مالیاتیِ هوشمند با سرعت پیاده شود تا هم درآمدهای دولت تعیین شود، هم فرار مالیاتی نداشته باشیم، هم عدالت مالیاتی داشته باشیم و هم ان‌شاءاللّه رضایتی در عموم مؤدیان مالیاتی ایجاد شود.

پنجمین مسئله هم اهدافی است که در گام دوم انقلاب آمده همچون حفظ امنیت و ثبات کشور، ثبات اقتصادی، ایجاد عدالت اقتصادی و اجتماعی، عاری از فاسد‌بودن بروکراسی، توسعه‌ی بهداشت و سلامت مردم و ... که می‌تواند وفاق ایجاد کند.

در طی سال‌های گذشته، فاصله‌ای بین مردم و دولت ایجادشده که تبعات خوبی هم نداشته است. به نظر شما این فاصله چگونه ترمیم می‌شود؟
این فاصله موقعی برطرف خواهد شد که مردم احساس کنند دولت مردمی و از جنس مردم است. اینجا می‌شود به شهید رجایی و شهید باهنر اشاره کرد که از جنس مردم بودند. سبک زندگی‌ و ارتباطات مردمی‌ این دو بزرگوار به‌گونه‌ای بود که فاصله‌ای بین دولت و مردم وجود نداشت. شهید رجایی می‌گفت کابینه‌ی من فقط این وزرا نیستند، بلکه همه‌ی مردم‌اند. اگر کسی همه‌ی مردم را عضو دولت خودش ببیند و به همه‌ی مردم خدمت‌رسانی کند، باعث ازبین‌رفتن فاصله‌ها می‌شود. اگر دولتمردان زندگی اشرافی نداشته باشند و مثل مردم متوسط و پایین جامعه زندگی کنند، آن‌وقت با مردم در ارتباطات‌‌اند و کاملاً از مشکلات مردم آگاه می‌شوند و کانال‌هایی ایجاد می‌کنند که نیازها و مطالبات مردم را برطرف کنند. با این سبک زندگی، فاصله‌ها از بین خواهد رفت.

با توجه به اینکه آقای رئیسی دولت خودشان را دولت مردمی نامیدند، از نظر شما این دولت چه خصوصیاتی دارد؟
شهید رجایی همیشه به وزرایش توصیه می‌کرد که هر هفته یکی دو روز به مجلس بروید و با نمایندگان مردم ارتباط نزدیک داشته باشید تا متوجه شوید که هر نماینده در حوزه‌ی خودش چه مشکلاتی دارد و آن‌ها را پیگیری کنید. کابینه‌ی خودش را در استان‌های محروم تشکیل می‌داد تا در آنجا به‌صورت محلی مشکلات مردم را با سرعت حل کند. برای استان‌هایی که محروم‌تر بودند، چند نفر از وزرا را معین کرده بود که به‌طور ویژه مشکلات نقاط محروم را پیگیری و برطرف کنند.

پس، دولت مردمی در متن مردم حضور دارد، از جنس خود مردم است، ارتباطاتش را با مردم گسترده می‌کند و درِ اتاق وزرا و مسئولانش به روی مردم باز است. این ارتباطات باعث می‌شود که همه در مراتب مختلف بروکراسی احساس کنند که باید خدمتگزار مردم باشند و مشکل مردم را حل کنند. این کار اعتمادآفرین است و مردم می‌فهمند که دولت از جنس آن‌ها و در خدمت آن‌هاست و تلاش و همتش برای برطرف‌کردن مشکلات آن‌ها خواهد بود.

انقلاب چه کار کرد که مردم قبل از انقلاب با همان مردم بعد از انقلاب، نسبت به سرنوشت کشورشان تغییر رفتار اساسی دهند؟
قبل از انقلاب، رژیم طاغوت و دیکتاتور برای مردم نقشی قائل نبود و همه‌ی همتش حفظ قدرتش بود؛‌ امّا وقتی انقلاب شد، حضرت امام مردم را همه‌کاره دانست و دولت را در خدمت مردم ‌خواست. نوع نگرش امام به مردم این بود که همه‌ از کرامت برخوردارند و باید کرامت انسانی‌ حفظ شود و هویت اصلی‌شان را برگرداند. انقلاب به مردم نقش داد و آن‌ها احساس کردند که با حضور خودشان می‌توانند جهنمی‌ترین قدرت وابسته (شاه) را سرنگون کنند. علی‌رغم حمایت شرق و غرب از رژیم پهلوی، مردم نسبت به سرنوشت خودشان احساس مسئولیت کردند و با رهبری امام دوباره ملت‌سازی کردند.

 دولت در خدمت ملت یک پیوند عمیقی را ایجاد کرد که الگوی عالی آن رابطه‌ی امت و امامت است. پیوند بین رهبری جامعه در زمان امام و رهبر انقلاب با امت منجر به رابطه‌ی تنگاتنگی شد و رابطه‌ی رهبری، مردم و اعتقاداتشان یک مثلثی را ایجاد کرد که باعث شد مردم متحول شوند. مردمی که به سرنوشت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خودشان اهمیت نمی‌دادند، تبدیل به ملت حاضر در صحنه و پای کار در همه‌ی مراحل شدند تا از تمامیت ارضی و انقلاب خودشان در مقابل همه‌ی حوادث دفاع کنند و در جهت اعتلا و پیشرفت آن حرکت کنند.

این کار عظیمی بود که انقلاب کرد و هویت ایرانی- اسلامی را به ملت ایران برگرداند. انقلاب، یک ملت پای کار انقلابی در حال تلاش برای پیشرفت کشور توأم با عدالت را از این مردم ساخت که امروز الگو، نمونه و الهام‌بخش در جهان است. همین ملت پایه‌ی مقاومت را در کشورهای منطقه گذاشت و نه‌تنها الگوی مقاومت و پیروزی شد، بلکه نقشه‌های شوم رژیم جعلی صهیونیستی و آمریکا را یکی پس از دیگری خنثی کرد.

چه راه‌هایی وجود دارد که بتوان مشارکت حداکثری مردم را در بازسازی اقتصاد کشور جلب کرد؟
دولت باید زمینه را برای تلاش اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم فراهم کند و موانع را از سر راه بردارد. مهم‌ترین مانع سر راه مشارکت مردم قوانین درهم و برهم و متعارض، نظام حقوقی آشفته، مقررات دست‌وپاگیر و نظام اداری خصوصاً بروکراسی طولانی‌ِ خسته‌کننده‌ای است که گره به کار مردم می‌اندازد. پس، برای مشارکت حداکثری مردم باید شاخص‌های محیط کسب‌وکار را اصلاح کنیم. نظام بانکی به‌جای اینکه قلک دولت باشد باید برای مردم تأمین اعتبار کند؛ چون پول بانک‌ها پول مردم است. کار دیگر، احیای بازارهای مالی به‌ویژه بورس است. وقتی مردم اعتماد‌کرده و در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، نباید به اعتماد آن‌ها ضربه زد، بلکه باید محلی امن باشد و از سرمایه‌های خرد حمایت شود.

امروز مالیات و بیمه به‌جای اینکه مشوّق تولید باشند، ضدّ تولید عمل می‌کنند. شفافیت نظام مالیاتی و تحول در نظام بیمه می‌تواند راه را برای مشارکت مردم باز کند. آسان‌کردن و تسهیل تجارت‌های فرامرزی و قراردادهای اقتصادی باید آن‌چنان شفاف باشد که در موقع اختلافات به‌راحتی قابل حل باشد. با اصلاح قوانین و مقررات و نظام اداری و شفافیت و پیاده‌کردن سامانه‌ها و دولت الکترونیک می‌توان راه را برای مشارکت مردم به‌سرعت باز کند.

رهبر انقلاب در تعریف «صداقت با مردم» بیان کردند که مشکلات و راه‌حل‌ها را به مردم بگویید و توقّعات را از مردم ابراز کنید. کمی در این‌باره توضیح دهید و اینکه چه تجربه‌های موفقی در دولت‌های گذشته در این زمینه بوده است.
بله، ما تجربه‌ی موفقی از دولت زمان جنگ داشتیم. بنده از سال ۶۰ تا ۶۴ وزیر پست، تلگراف و تلفن بودم. آن موقع مردم به‌شدت احساس نیاز به تلفن می‌کردند. تلفن هم قبل از انقلاب فقط در چند شهر بزرگ راه‌اندازی شده بود و آن هم به اندازه‌ی کافی نبود. همه‌ی شهرهای ما هم به تلفن نیاز داشتند، ولی آن موقع امکانات شرکت مخابرات به اندازه‌ی کافی نبود. برای این کار زمینه را برای مشارکت مردم فراهم کردیم و کارخانه‌ی تولید مراکز تلفن را گسترش دادیم. مردم هم در آن شرایط جنگی مشارکت کردند و ساختمان‌ها و تأسیسات مراکز مخابراتی را با نظارت و پول خودشان ساختند و ما برایشان دستگاه نصب کردیم. این الگوی موفقی بود، چراکه در فاصله‌ی چند سال در بسیاری از شهرهای کشور مرکز تلفن احداث شد و مخابرات توسعه پیدا کرد.

پس، ما اگر اعتقاد داشته باشیم که مردم می‌توانند، باید زمینه را برای مشارکتشان فراهم کنیم و هر جا مشکل داریم با مردم در میان بگذاریم، چراکه مردم آمادگی دارند که با مشارکت خودشان مشکلات‌ را با سرعت برطرف کنند. یکی از ویژگی‌های دولت مردمی پیوندخوردن با مردم است، منتها دولت و مجلس باید زمینه‌سازی اداری و قانونی را انجام دهد تا مردم بفهمند که مشکلات و کمبودها چیست و به کمک دولت بیایند.

من بسیار امیدوارم که دولت آقای رئیسی تکیه‌اش به مردم باشد، زمینه را برای کار‌کردن فراهم کند، دیگر تنش‌های سیاسی و جناحی نباشد و همه‌ی کسانی که کارآمدند را به‌کار بگیرد و این فرصت را به آن‌ها بدهد که کشور را با سرعت به‌سمت پیشرفت توأم با عدالت ببرند و دستاوردهای علمی ارزشمندی را ارائه کنند.

ان‌شاءاللّه با کناررفتن اختلافات، از همه‌ی امکانات و سرمایه‌های کشور استفاده شود و همه به رئیس‌جمهور کمک کنند. ان‌شاءاللّه مجلس و قوه‌ی قضائیه هم حمایت کنند که این مسیر به‌سرعت به سرانجام خودش برسد. یقیناً اعتماد مردم بازسازی خواهد شد و مشارکت می‌کنند. ان‌شاءالله به اهدافی که در گام دوم انقلاب گفته‌شده برسیم و زمینه‌ساز تمدن نوین اسلامی باشیم.