توسعه تکلیف است یا نتیجه؟

با حضور نخبگان و اساتید کشور، نخستین نشست «اندیشه‌های راهبردی» حول موضوع «الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت» در محضر آیت‌الله خامنه‌ای برگزار شد. در این نشست که بیش از چهار ساعت به طول انجامید، اساتید و صاحب‌نظران در این حوزه، به بیان نظرات خود پرداختند. آیت‌الله آصفی از جمله محققین و اساتیدی بود که در قسمت بحث آزاد نشست شرکت کرده و دیدگاه‌ها و نظرات خود را ارائه کرد:

یکی از زیبایی‌های انقلاب ما همین است که رهبر بزرگوار انقلاب، ولی امر مسلمین را در میان نخبگان می‌بینیم که به حرف مردم از زبان نخبگان مردم و برای گشودن گره‌های زندگانی مردم توجه می‌کنند.

من چند نکته را در فرصت کوتاهی که به من داده شده است بیان می‌کنم:
آیا توسعه غایت است، تکلیف است یا نتیجه؟

این یکی از مسائل ارزشی اسلام است و دو راهی است که به هم‌دیگر هم نمی‌رسند؛ نه راه اول به راه دوم می‌رسد و نه راه دوم به راه اول. آنچه ما از قرآن می‌فهمیم این است که توسعه «نتیجه» است: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَیٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیهِم بَرَکاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ»^*

نباید به دنبال توسعه‌ی غربی بود
مردم ما نباید توقع داشته باشند که ما در عمر سی و اندی سالی که از انقلاب می‌گذرد، بتوانیم اولاً تمدن و توسعه‌ای نظیر توسعه‌ی غرب داشته باشیم و یا در مدت کوتاهی به آن توسعه برسیم. نه آن توسعه به درد ما می‌خورد که برای خود غربی‌ها مصیبت‌ها و تناقض‌های فراوانی ایجاد کرده است که در آن می‌سوزند و نه آن راه طولانی را که غرب -تقریباً 250 سال، یعنی از قرن هجدهم تا امروز- طی کردند، ما نباید در مدت سی و اندی سال عمر انقلاب بتوانیم به آن نتیجه یا نتایج مشابهی برسیم.



مردم ما باید برعکسِ این را توقع داشته باشند. ما در آینده‌ی انقلاب مواجه با شرارت‌های درونی و بیرونی فراوانی خواهیم بود، با تنگناهای زیادی مواجه می‌شویم، با گرفتاری‌های زیاد و فراوانی مواجه می‌شویم که مردم باید تحمل و تاب و توان و صبر خودشان را بالا ببرند. کسانی که دست‌اندرکار فرهنگ در حوزه و دانشگاه هستند، باید سعی کنند که تاب و توان و تحمل و صبر مردم را و مقاومت مردم را در مقابل شرارت‌ها و فتنه‌انگیزی‌های درونی و برونی بالا ببرند. تلاش مردم را باید بالا ببرند.

وضعیت دانشگاه‌های شرقی
این یک مسأله‌ی تأسف‌آوری است که از عمر حضور نظام جدید دانشگاهی در شرق اسلامی، -من در تمام جهان اسلام می‌بینم نه فقط ایران- تقریباً یکصد و پنجاه سال می‌گذرد اما هنوز ما نتوانستیم رابطه‌ی دانشگاه‌های خودمان را در کل جهان اسلامی با دانشگاه‌های غرب دوسویه کنیم؛ یعنی تعامل و داد و ستد داشته باشند. این مشکلی است که باید برای آن در سطح دانشگاهی یک کار اساسی و بنیادی کرد. امروز توسعه یعنی علم و قدرت. اگر ما نتوانیم سطح دانشگاه‌ها را بالا ببریم تا به سطح دانشگاه‌های غربی برسد، نمی‌توانیم به آن حد از توسعه دست یابیم.

پی‌نوشت:
* «سوره اعراف، 96» (و چنانچه مردم شهر و دیارها همه ایمان آورده و پرهیزکار می‌شدند همانا ما درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر روی آنها می‌گشودیم)