سرمایه‌گذاری در تولید؛ نقش‌آفرینی دولت و مردم

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، سال جدید را سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کردند و مقدّماتی را برای تحقق آن ذکر کردند: «یکی از مسائل مهمّ اقتصاد در کشور سرمایه‌گذاری‌های تولیدی است. تولید آن وقتی جهش پیدا میکند که سرمایه‌گذاری انجام بگیرد. البتّه سرمایه‌گذاری عمدتاً از سوی مردم باید انجام بگیرد ــ و دولت شیوه‌های مختلفش را برنامه‌ریزی کند ــ لکن در آن جایی که مردم یا انگیزه‌ای ندارند یا توانایی سرمایه‌گذاری ندارند، دولت هم میتواند در این میدان وارد بشود؛ نه به عنوان رقابت با مردم، بلکه به عنوان جایگزین مردم؛ آنجایی که مردم نمی‌آیند، دولت وارد میدان بشود و سرمایه‌گذاری کند. به هر حال سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است. اصلاح معیشت مردم برنامه‌ریزی میخواهد لکن این برنامه‌ریزی بدون مقدّماتی از این قبیل امکانپذیر نیست. بایستی حتماً هم دولت و هم مردم با عزم و انگیزه‌ی فراوان، سرمایه‌گذاری برای تولید را جدّی بگیرند و دنبال کنند. کار دولت، فراهم کردن زمینه‌ها است، برداشتن موانع تولید است؛ کار مردم هم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند.» ۱۴۰۳/۱۲/۳۰
بخش اقتصاد رسانه KHAMENEI.IR به همین مناسبت در ادامه مطالب پروند «سرمایه‌گذاری برای تولید»، راهکارهای تحقق شعار سال ۱۴۰۴ و نقش دولت و مردم در سرمایه‌گذاری تولیدی، که یکی از ارکان مهم توسعه اقتصادی ایران را در این یادداشت بررسی کرده است.

سرمایه‌گذاری به‌عنوان یکی از ارکان مهم شکل‌گیری تولید، نقش اساسی در توسعه اقتصادی کشور ایفا می‌کند. رهبر انقلاب در دو دهه اخیر به‌صورت خاص به نقش سرمایه و جذب منابع مالی در تولید اشاره داشته‌اند. با این‌حال، با توجه به نقص‌هایی که در حال حاضر اقتصاد ایران از آن رنج می‌برد، شعار سال ۱۴۰۴  به موضوع «سرمایه‌گذاری در تولید» اختصاص یافته است. شعارهای سال، اساساً یکی از ابزارهای حکمرانی رهبر انقلاب است و هدف آن جلب توجه همگان به یک مؤلفه بسیار مهم است.

رهبر انقلاب در حوزه سرمایه‌گذاری دو دسته نقش را برمی‌شمارند: نقش دولت و نقش مردم. در ادامه به‌طور خلاصه به مهم‌ترین این نقش‌ها اشاره شده است.
 
نقش دولت در سرمایه‌گذاری
الف) تسهیل و حمایت از سرمایه‌گذاری
از نگاه رهبر انقلاب، مهم‌ترین وظایف دولت برای تسهیل سرمایه‌گذاری عبارت‌اند از:

در مواردی لازم است دولت اقدام به سرمایه‌گذاری نماید. در این زمینه دولت باید الزاماتی را رعایت نماید. از نظر رهبر انقلاب، سرمایه‌گذاری‌های دولت باید در موارد خاصی متمرکز شود. از جمله در امور حاکمیتی و مناطق محروم. از دیگر الزامات در حوزه سرمایه‌گذاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

از دیگر وظایف دولت برای افزایش سرمایه‌گذاری، جلوگیری از فساد در این زمینه است. رهبر انقلاب تأکید ویژه‌ای برای جلوگیری از فساد در سرمایه‌گذاری داشته‌اند. هنگامی که صحبت از مبارزه با فساد می‌شود، برخی مطرح می‌کنند که این کار موجب ترس سرمایه‌گذار و کاهش سرمایه‌گذاری می‌شود اما نظر رهبر انقلاب در این مورد کاملاً متفاوت است. از نظر ایشان مبارزه با فساد موجب افزایش سرمایه‌گذاری خواهد شد؛ زیرا اگر با فساد اقتصادى مبارزه نشود، هر سرمایه‌دارى وسوسه و تشویق مى‌شود به جاى وارد شدن به کار پُردردسر تولید و مقدمات آن، به سمت بند و بست و کارهاى فسادانگیز برود.

از نظر ایشان برای ایجاد جریان سالم در سرمایه‌گذاری، همکاری همه قوا لازم است. همچنین باید جلوی سودهای غیرمشروع که عمدتاً به خاطر بی‌تعهدی و لغزش‌های بعضی از مسئولان و مدیران است، گرفته شود. یکی از فسادهایی که در این زمینه اتفاق می‌افتد، سرمایه‌گذاری بدون توجیه اقتصادی است.

از جمله وظایف مهم دیگر نظارت بر تسهیلات بانکی است. مطابق بیان رهبر انقلاب، در آنجائى که کسى پول را براى تولید از بانک می‌گیرد، ولى در غیر تولید صرف می‌کند، بشدت برخورد کنید.

د) تأمین امنیت سرمایه و سرمایه‌گذاری
از دیگر وظایف دولت، تأمین امنیت سرمایه و سرمایه‌گذار است. رهبر انقلاب معتقدند برای به‌کارگیری ثروت‌های در اختیار مردم، در جهت پیشرفت کشور، کارآفرینى و رونق اقتصادى، تأمین امنیت سرمایه‌گذاری ضروری است. از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ثبات در سیاست‌ها و قوانین
حذف قوانین زائد و دست‌وپاگیر
تصویب قوانین امنیت‌آفرین برای سرمایه‌گذار

نقش مردم در سرمایه‌گذاری
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نگاه ارزش‌محور و معنوی به سرمایه‌گذاری در تولید را از مهم‌ترین وظایف مردم می‌دانند. ایشان معتقدند فعالان اقتصادی کشور به جای سرمایه‌گذاری در امور سوداگرانه، در تولید سرمایه‌گذ‌اری کنند. از نظر ایشان سرمایه‌گذاری در تولید، نه تنها یک ارزش است، بلکه اگر با نیت خالص و برای پیشرفت کشور انجام شود، به منزله عبادت، بهترین عمل، صدقه و دارای اجر است.

رهبر انقلاب همچنین از رفتارهای اقتصادی نادرست مانند صرف پول در تجملات، سفرهای خارجی بیهوده، بی‌ثمر، پرخرج و احیاناً فسادآور، تغییر بی‌مورد وسایل خانه، خرید طلا و ارز و راکد نگاه داشتن آن نهی کرده‌اند. در مقابلِ، ایشان سرمایه‌گذاری در تولید را تشویق کرده‌اند از جمله سرمایه‌گذاری در موارد زیر:
سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان
سرمایه‌گذاری مردم در تعاونی‌ها
خرید کالای ایرانی برای حمایت از تولید داخلی.