ورود به چرخه تجاری‌سازی علم

|گفتاری از حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصباحی‌مقدم، استاد اقتصاد و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن|

ملت ایران که پس از پیروزی انقلاب همه‌ی موانع را پشت سر گذارده، در آستانه‌ی دستیابی به دانش‌های بسیار پیشرفته با تهاجمی روبه‌رو شده است که جلوگیری از پیشرفت بیشتر ایران را به هر نحو ممکن هدف قرار داده است. در این برهه‌ی حساس اگر بنا باشد نظام جمهوری اسلامی عقب‌نشینی کند، یقیناً حد توقفی برای این عقب‌نشینی نخواهد بود، بلکه باید در همه‌ی عرصه‌های دانش نوین عقب‌نشینی کند.

در این برهه دشمنان ما تنها به دنبال جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای نیستند، زیرا تمام تحلیل‌ها و اطلاعات خودشان نشان می‌دهد که ایران به دنبال انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای است. علاوه بر این، امروز کشورهای پیشرفته که به دانش‌های نوین دست پیدا کرده‌اند و دنیا را به وسیله‌ی این دانش‌های پیشرفته در قبضه‌ی قدرت خودشان گرفته‌اند، جهان را به دو اردوگاه کشورهای بسیار پیشرفته و کشورهای عقب‌مانده تقسیم کرده‌اند تا دائماً این کشورها را وابسته به خود نگهدارند.

نظام جمهوری اسلامی طی سی‌وسه سال گذشته مسیر دستیابی به دانش‌های نوین را پیموده و این علوم را یکی پس از دیگری در اختیار ‌گرفته است. دانشمندان جوان ایرانی به طور جدی در پی دستیابی به این دانش‌ها هستند و بحمدالله به مراحل خوبی از آن دست یافته‌اند و مسیر برای آنها هموار شده است.
فشارها و تحریم‌های اقتصادی مانند تحریم بانک مرکزی و تحریم فروش نفت متوجه این هدف است که مانع از پیشرفت‌های پیاپی ایران در دستیابی به دانش‌های نوین گردد. اقتصاد مقاومتی دقیقاً در چنین شرایطی معنی می‌یابد. یعنی در شرایطی که کشور تحت تهاجم اقتصای است و متقابلاً به دنبال مأیوس کردن دشمن از دستیابی به نقشه‌هایش است.

تجربه‌های گذشته
تجربه‌های گذشته ثابت کرده که ما می‌توانیم در قبال این تهاجم دشمن مقاومت کنیم. ما در دوران دفاع مقدس با این‌که دستمان خالی بود و همه‌ی کشورها به کمک صدام آمده بودند، توانستیم با مقاومت هشت ساله‌ی خود به جایی برسیم که دشمن را مجبور به شکست و پشتیبانان او را دچار یأس کنیم. آنها ناگزیر شدند بدون این‌که دستاوردی داشته باشند، این جنگ را خاتمه دهند.

در اقتصاد مقاومتی هم ما باید همان مسیر مقاومت در دوران دفاع مقدس را دنبال کنیم. یعنی باید بتوانیم با تکیه بر امکانات داخلی، نیروی انسانی، سرمایه، سرمایه‌گذار و امکاناتی که در زمینه‌های کشاورزی، صنعت و معدن و تجارت در کشور وجود دارد و نیز با اتکا به خداوند و استفاده از ظرفیت‌های کمتر استفاده شده مانند شرکت‌های دانش‌بنیان، در برابر فشارهای جدید مقاومت کنیم و این دوران گذار را به‌سلامت بگذرانیم.

شرکت‌های دانش‌بنیان در حکم واسطه‌هایی بین شرکت‌های علمی و پژوهشی هستند که فناوری‌های نو را تولید می‌کنند. این شرکت‌ها با ابتکاراتشان مرزهای فناوری را گسترش می‌دهند. شرکت‌های دانش‌بنیان با اتکا به این دانش نو، دانش را به فناوری تجاری، کالا و تولید تبدیل می‌کنند و امکان عرضه‌ی آن را در داخل و خارج کشور فراهم می‌آورند.

تجاری‌سازی علم
در قانون برنامه‌ی پنجم توسعه پیش‌بینی شده که کشور تا پایان این برنامه ۰۰۰. ۲۰ شرکت دانش‌بنیان داشته باشد. رهبر معظم انقلاب نیز در سخنان اخیرشان اشاره فرمودند که این عدد می‌تواند بیشتر از این هم بشود. امروز بحمدلله تعداد قابل توجهی از این شرکت‌ها شکل گرفته و ما می‌توانیم دانش‌های جدید را به فرآورده، کالا تبدیل کنیم و آنها را تجاری‌سازی نماییم. برای این کار لازم است ما مراحل زیر را بپیماییم:

اولاً خودمان را از محصولات این فناوری‌های جدید مستغنی کنیم تا از اتکا به کالاهای خارجی بی‌نیاز شویم.

ثانیاً باید بتوانیم خود دانش را تجاری‌سازی کنیم. به این معنی که افراد بااستعداد کشورهای مسلمان و کشورهای جهان سوم را که نمی‌خواهند زیر پرچم استکبار جهانی باشند، به ایران دعوت کنیم تا با گذراندن دوره‌های تحصیلی، دانش به آنها انتقال پیدا کند و این علوم از دست چند کشور پیشرفته‌ی خاص غربی خارج شود.

ثالثاً باید محصولات این شرکت‌های دانش‌بنیان را تجاری‌سازی کنیم. یعنی علاوه بر این‌که این کالاها در عرصه‌ی داخل مورد استفاده قرار دهیم، در عرصه‌ی بین‌المللی هم به عنوان یک رقیب قدرتمند عرضه کنیم. از آن‌جا که معمولاً تولیدات داخلی ما می‌تواند ارزان‌تر از تولیدات کشورهای پیشرفته‌ی صنعتی به بازارهای جهانی عرضه شود، ما می‌توانیم با عرضه‌ی این محصولات نیاز کشورهایی را تأمین کنیم که این نیازشان سبب وابستگی آنها به کشورهای صنعتی شده است. به این ترتیب می‌توانیم از وابستگی آنها بکاهیم و موجبات ارتباط و تعلق خاطر آنها به جمهوری اسلامی و ملت ایران را فراهم آوریم.