اشاره: حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ رضا مختاری از پژوهشگران و اساتید حوزه علمیه قم است که سالها به تدریس، تألیف، تحقیق و احیای تراث مکتوب، همّت گماشته است. وی در سال ۱۳۷۸ «مرکز تدوین و نشر متون درسی حوزه» را تأسیس کرد و همچنین در سال ۱۳۸۵ «مؤسّسۀ کتابشناسی شیعه» را به منظور معرفی دقیق و گستردۀ بزرگان و آثار مکتوب شیعه بنیان نهاد. از او آثار متعددی به چاپ رسیده است که از میان آنها میتوان به «سیمای فرزانگان» و «فهرست آثار خطی شیخ مفید در کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی» اشاره کرد.
در نشست پیشهمایش بزرگداشت آیتالله سید جواد خامنهای که صبح پنجشنبه چهارم آذر به همت ستاد برگزاری بزرگداشت این عالم وارسته در مشهد برگزار شد، حجتالاسلاموالمسلمین رضا مختاری، رئیس مؤسسه کتابشناسی شیعه گفت: برای پی بردن به مقام علمی و معنوی شخصیتها راههای متعددی وجود دارد که یکی از آنها استفاده ایشان از محضر اساتید برتر است که در بررسی زندگی آیتالله حاج سید جواد حسینی خامنهای، بهرهمندی از محضر برترین اساتید در مشهد و نجف مشاهده میشود. این مؤانست و تحت تأثیر نفْس و نفَس این بزرگان قرار گرفتن بسیار مهم است و باید در بررسی چنین شخصیتهایی مورد توجه ویژه باشد. ایشان در مشهد از محضر میرزا محمد آقازاده و حاجآقا حسین قمی و حکیم شهیدی و در نجف از محضر آیات میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقاضیاء عراقی و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی بهره بردند که همگی از برترین چهرههای علمی حوزه هستند.
وی مأنوسین و مربوطین را عامل دوم در این بررسی عنوان کرد و گفت: مرحوم علامه طباطبایی، مرحوم آیتالله سید هادی میلانی و شمار دیگری از بزرگان شیعه با آیتالله خامنهای مأنوس بودند که خود این انس و ارتباط نیز یکی دیگر از علایم جایگاه علمی ایشان است.
حجتالاسلاموالمسلمین مختاری شاخصه دیگر برای بررسی جایگاه علمی شخصیتهای حوزوی را تعابیری که از بزرگان به دست میآید، دانست و تأکید کرد: درباره آیتالله سید جواد خامنهای از همه اساتید تراز اولشان در نجف مانند سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نائینی و آقاضیاء و دیگران اجازات متعدد و مهمی وجود دارد که به نظر من مهمتر از خود این اجازات و تعابیر موجود در آنها این مسئله است که ایشان هیچ وقت اجازات خود را در هیچ کجا منتشر نکردند و اخیراً با گذشت بیش از سی سال از رحلت ایشان، یکی از اجازات اجتهاد این عالم بزرگوار منتشر شده است. این پرهیز از تظاهر از خصلتهای بسیار مهم ایشان است که باید الگو قرار بگیرد.
وی در ادامه به قرائت برخی متون اجازات ایشان پرداخت و ضمن بررسی تعابیر بهکاررفته در این اجازات گفت: تعابیری که در این اجازات هست جایگاه والای ایشان را نشان میدهد و معلوم میشود که این اجازهها از سطح بالایی برخوردار است. مثلاً آیتالله شیخ عبدالکریم حائری بر خلاف شیوه معمول خود در تأیید اجازات که عمدتاً تنها به یک جمله اکتفا میکردند درباره ایشان به تفصیل بیشتری اجازه را صادر کردهاند که همین نشاندهنده ارزش خاص این اجازه است.
نویسنده کتاب «سیمای فرزانگان» در ادامه به بررسی نظرات برخی دیگر از بزرگان درباره آیتالله سید جواد حسینی خامنهای پرداخت و افزود: در کلمات برخی بزرگان تعبیراتی میبینیم که عظمت شخصیت آیتالله سید جواد خامنهای را نشان میدهد. مثلاً آیتالله میلانی در نامهای که به تولیت وقت آستان قدس رضوی برای دفن برادر آیتالله سیدجواد خامنهای نوشتند ایشان را عالم بزرگوار و متقی این شهر ذکر کردند. همچنین آیتالله شبیری زنجانی که تعابیری دقیق و ذرهبینی دارند درباره ایشان، عبارات والایی دارند از جمله اینکه گفتهاند: خیلی متقی، اهل عبادت و مواظب اعمال و در گفتار محتاط و بسیار ملا بود و بالاتر از علمش، تقوایش بود.
وی در پایان سخنان خود با اشاره به تلاشهای علما در حفظ دین افزود: متأسفانه یکی از غفلتهای ما این است که از سیره، روش و منش بزرگان گذشته کمتر بهرهبرداری میکنیم و کمتر الگو میگیریم؛ در حالی که این شخصیتها ابعاد آموزنده بسیار ارزشمندی دارند که برای ما مفید و ضروری است.