نسخه شفابخش وحدت

«حوادثی که امروز اتفاق‌افتاده، این اختلافات گوناگونی که میان کشورهای اسلامی اتفاق‌افتاده، این حوادث هولناکی که در بعضی از کشورهای منطقه، در سوریه، در عراق، در یک برهه‌ای در لیبی، در یمن و در افغانستان، از این اتفاقاتی که در اینجاها افتاد، انسان میفهمد که چقدر اتحاد دنیای اسلام مهم بود و چقدر یکپارچگی امت اسلامی عنصر ذی‌قیمتی بود که امام آن را اعلام کردند، آن را درخواست کردند، آن را مطرح کردند که اگر بود، بسیاری از این قضایا اتفاق نمی‌افتاد.» ۱۳۹۹/۸/۱۳ این جملات، بخشی از فرازهای بیانات رهبر انقلاب در علت‌یابی حوادث و اتفاقات تلخی است که جهان اسلام را درگیر خود کرده است و خسارات جبران‌ناپذیری بر جامعه اسلامی وارد کرده است. شناسایی نقش تفرقه و اختلاف میان مسلمانان بسیار مهم است و اتحاد مسلمانان می‌تواند درمان بسیاری از دردهای امت اسلامی باشد؛ «امّا امروز متأسفانه هستند حاکمانی در این منطقه و نخبگانی در این منطقه که به ساز آمریکا می‌رقصند! آنچه آن‌ها می‌خواهند، انجام می‌دهند ... ما هیچ انگیزه‌ای برای اختلاف با دولت‌های مسلمان نداریم؛ ما معتقد به وحدتیم، ما علاقه‌مند به وحدتیم.» ۱۳۹۶/۹/۱۵

"اختلاف بینداز و حکومت کن" در نظام های سیاسی غیر الهی، شیوه ای است که با سوارشدن بر موج اختلافات میان مردم، زمینه‌های نفوذ و تسلط خود را فراهم می‌کند؛ اختلافاتی که با اندک توجهی می‌توان فهمید نتیجه دست‌کاری استکبار در دستگاه ادراکی مردم و حتی برخی نخبگان است. رهبر انقلاب در این‌باره با بیان اینکه «آمریکا و صهیونیستها و مستکبران عالم، نه به شیعه علاقه‌مندند و نه به اهل سنت؛ با هر دو دشمن‌اند» ۱۳۸۷/۱/۱، به وضعیت گروه‌های مقاومت اشاره می‌کنند که «در لبنان با حزب‌الله شیعه همان‌قدر دشمن‌اند که در فلسطین با حماس و جهاد سنی؛ آنها با اسلامی که در مقابل زور بایستد، در مقابل استکبار بایستد، در مقابل غارت منابع طبیعی ملت‌ها بایستد و حق خود را مطالبه کند، مخالف‌اند؛ برای آن‌ها شیعه و سنی معنا ندارد.» ۱۳۸۷/۱/۱

در این میان، ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران در اعلام هفته وحدت برای وحدت بین فِرَق اسلامی و همچنین ایجاد وحدت و برادری عملی بین برادران، می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای اسلامی باشد؛ امّا اینکه الگوی وحدت جمهوری اسلامی ایران چگونه است و دارای چه ویژگی‌ها و مختصات و شرایطی است، نیازمند بررسی بایدها‌ونبایدهای وحدت است.

وحدت؛ اعتقادِ عمیقِ ایمانی
«وحدت در جمهوری اسلامی یک نامگذاری محض یا یک حرکت سیاسی و تاکتیکی نیست؛ بلکه یک اعتقاد و ایمان قلبی و عمیق است.» ۱۳۹۸/۸/۲۴ در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، «فطرت»، «عقل»، «قرآن و دعوت او از مسلمانان برای برادری و یکرنگی» و «اهل بیت پیامبر اکرم» از مبانی و خاستگاه‌های وحدت اسلامی است. «گردآمدن صاحبان سلیقه‌ها و روش‌های گوناگون بر گرد محور اسلام همان اعتصام به حبل‌الله است که عموم مسلمین بدان مکلف گشته‌اند.» ۱۳۷۳/۶/۴

برجسته‌شدن مشترکات و رفع کینه‌ورزی‌ها
برخی تلاش دارند تا وحدت را به‌معنای دست شستن از اعتقادات وانمود کنند، خطایی معرفتی و راهبردی که رهبر انقلاب پیرامون آن می‌فرمایند: «دعوت جمهوری اسلامی این است که مشترکات میان مذاهب اسلامی برجسته شود و دیوارهای ساخته‌ دست دشمنان اسلام و عنادها و کینه‌ورزی‌ها برداشته شود؛ بیایند و در عرصه‌ معارف اهل‌بیت، بشنوند و ببینند.» ۱۳۸۷/۱/۱

طرح علمی مسائل با روش منطقی
افراد با نظرات متفاوت در جامعه وجود دارند که کار اساسی، حل مسائل اختلافی به شـیوه علمی و با منشی عالمانه است؛ واقعیتی که اگر درسـت مدیریت نشود میتواند زندگی انسـانها را با چالش و تفرقه مواجه کند که در ایـن میان نقش نخبگان جامعه در حل مسائل علمی بسیار مهم است. از‌این‌رو، رهبر انقلاب می‌فرمایند: «مسئولان فرهنگی، نویسندگان و علما، باید از طرح مسائل اختلاف‌آفرین و تفرقه‌افکن بپرهیزند؛ هم سنّی و هم شیعه، همه، باید روی این نقطه‌ اتحاد تکیه کنند و توقع از علما و زبدگان و نخبگان سیاسی است که خطورت زمان را بفهمند، اهمیت اتحاد مسلمانان را بفهمند و توطئه‌ دشمنان را برای شکستن این اتحاد و همدلی بفهمند.» ۱۳۸۵/۱/۲۷

نخبگان باید مراقب باشند که حل این مسائل در فضای علمی هم آدابی دارد و باید منطق و ادب اسلامی بر مباحث و مجادلات علمی سایه بیفکند. «جای اثبات این مطلب کوچه و خیابان نیست؛ جای اثبات این‌گونه مطالب در میان اهل فن، در میان متخصصین و در میان نخبگان است. تازه بحث در این‌گونه موارد باید بحث کلامی و بحث منطقی باشد؛ بدگویی و عیب‌جویی و فحاشی و شمشیر بر روی هم کشیدن، کمک‌کردن به دشمنان اسلام است که هم دشمن شیعه و هم دشمن سنی هستند.» ۱۳۸۷/۱/۱

پرهیز از توهین به مقدسات دیگران
توهین به عقاید مذهبی و آداب قومی یکی از عوامل اصلی در ایجاد تفرقه در جوامع اسلامی است و چه بسیار رفتارهایی که بر اثر تعصبات قومیتی و فرقه‌ای و مذهبی سبب جنگ‌افروزی‌های فراوان در جهان اسلام شده است؛ اقداماتی که از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ابزار دست دشمن است: «خط قرمز از نظر نظام اسلامى و از نظر ما، عبارت است از اهانت به مقدسات یکدیگر. آن کسانى که نادانسته، از روى غفلت، گاهى از روى تعصب‌هاى کور و بی‌جا، چه سنّى و چه شیعه، به مقدسات یکدیگر توهین می‌کنند، نمی‌فهمند چه می‌کنند. بهترین وسیله براى دشمن همین‌ها هستند؛ بهترین ابزار در دست دشمن همین‌ها هستند؛ این خط قرمز است.» ۱۳۷۹/۱۰/۱۸

بر اساس این دیدگاه، پرهیز از توهین به مقدسات دیگران زمینه‌ساز عزت برای جهان اسلام است و اگر «ملّت‌های مسلمان -سنی و شیعه و فِرَق مختلف تسنن و تشیع- با یکدیگر دل‌هایشان صاف باشد، نسبت به یکدیگر سوءظن نداشته باشند، سوءنیت نداشته باشند، به یکدیگر اهانت نکنند، ببینید در دنیا چه اتّفاقی خواهد افتاد؛ چه عزتی برای اسلام درست خواهد شد! وحدت؛ وحدت.»
 ۱۳۹۳/۱۰/۱۹

هوشیاری نسبت به توطئه دشمنان
ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی همواره از ابزارهای مورد استفاده‌ دشمنان ملت‌های مسلمان بوده است تا موارد اشتراک و اتحاد را کم‌رنگ کنند، امّا جمهوری اسلامی از اوّلین روز در مقابل این توطئه ایستاده است؛ توطئه‌هایی که در طول سال‌های گذشته ناشی از تغییر شرایط سیاسی و بین‌المللی و منطقه‌ای، ابعاد جدیدی به خود گرفته است. به تعبیر رهبر انقلاب، «دشمن مکار بر آن است که با افروختن آتش جنگ‌های خانگی میان مسلمانان، انگیزه‌های مقاومت و مجاهدت را در آنان به انحراف کشانده، رژیم صهیونیستی و کارگزاران استکبار را که دشمنان حقیقی‌اند، در حاشیه‌ امن قرار دهد. راه‌اندازی گروه‌های تروریستی تکفیری و امثال آن در کشورهای منطقه‌ غربِ آسیا ناشی از این سیاستِ غدارانه است. این هشداری به همه‌ ماست که مسئله‌ اتحاد مسلمین را امروز در صدر وظایف ملی و بین‌المللی خود بشماریم.» ۱۳۹۳/۷/۸

در پایان چنین می‌توان نتیجه گرفت که با این بینش دینی و خوانش اعتقادی از مسئله وحدت و از سوی دیگر، فهم شرایط و اوضاع و مسائل روز و فهم تجربه‌های تاریخی از نقش استکبار و استعمار در کُندکردن مسیر اعتلای جهان اسلام، وحدت «تنها نسخه شفا بخش برای علاج دردهای جهان اسلام است.» ۱۳۹۴/۴/۲۷