گزارشی از فراخوان نظرات دانشجویان در سال ۹۳

دیدار دانشجویان در ماه مبارک رمضان با رهبر انقلاب را شاید بتوان، پر شور و پر حرارت‌ترین دیدارهای سالانه‌ رهبر انقلاب در حسینیه‌ی امام خمینی رحمه‌الله‌علیه دانست. دیداری که از چندین ساعت قبل از اذان مغرب آغاز می‌شود و در آن نمایندگان طیف‌های مختلف دانشجویی، صریح و شفاف به بیان دیدگاه‌های خود درباره‌ی مسائل داخلی و بین‌المللی می‌پردازند و بعد از آن با سخنرانی رهبر انقلاب و اقامه نماز جماعت و صرف افطار به همراه ایشان پایان می‌یابد. شاید یکی از مهم‌ترین خصوصیات این دیدار، بیان صریح نظرات البته با رعایت آداب آن باشد، اما با همه‌ی این‌ها نکته‌ی مهم آن است که رهبر انقلاب، نفس وجود روحیه‌ی «پر نشاط و مطالبه‌گری» دانشجویان را تأیید می‌کنند. همین سال گذشته بود که رهبر انقلاب در ابتدای سخنان خود به این موضوع اشاره کردند و گفتند:
 
«ممکن است بنده‌‌ى حقیر با بعضى از این بیانات موافق باشم، با بعضى موافق نباشم؛ بحثِ محتواها یک بخش از مسئله است. آن بخشى که به نظر من مهم و در خور ستایش و تقدیر است، عبارت است از روحیه‌‌ى پرنشاط و مطالبه‌‌گر در مجموعه‌‌ى دانشجویى که در بیانات این جمع معدود و محدود خودش را نشان داد؛ این مهم است. ممکن است [از] آنچه در این مطالبات وجود دارد، بعضى منطقى نباشد، بعضى قابل تحقق نباشد، بعضى مورد قبول نباشد؛ اما نَفْس این روحیه‌‌ى مطالبه‌گرى و انگیزه براى خواستن و فکر کردن و پیشنهاد دادن و انتقاد کردن، مطلوب است.»
 
اما از سال ۹۰، اقدام ابتکاری در پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR صورت گرفت و پرسشی را با کاربران فضای مجازی درباره‌ی این دیدار با این مضمون به میان گذاشت: «اگر شما در دیدار دانشجویی فرصت صحبت با رهبر انقلاب اسلامی را داشتید، مهم‌ترین نکاتی را که با ایشان در میان می‌گذاشتید چه بود؟»
 
به عنوان نمونه، سال ۱۳۹۳ در عرض چند روز، بیش از ۲۵۰۰ سؤال و نظر به سایت ارسال شد که از حیث تنوع و تکثر در نوع خود کم‌نظیر است. مجموع این سؤالات و نظرات همه ساله به‌صورت گزارشی مبسوط و دسته‌بندی‌شده تهیه می‌شود که در برخی از دیدارها هم رهبر انقلاب به این سؤالات اشاراتی داشته‌اند. سال گذشته رهبر انقلاب به این فراخوان اشاره کردند و گفتند:
 
«یک نکته‌‌ى دیگرى که در بیانات بعضى از دوستان بود در سؤالاتى هم که دانشجویان از من به‌‌صورت تقدیرى کردند [بود] - سؤال شده است از دانشجویان که اگر شما در این جلسه بودید چه می‌گفتید؛ جواب‌هایى آمده؛ یک کتاب صد صفحه‌اى یا بیشتر براى ما آوردند که نظرات دانشجویان است؛ آن‌جا هم دیدم این سؤال مطرح است...»
 
سال ۹۲ هم رهبر انقلاب به این فراخوان اشاره کرده و گفته بودند: «سؤال دیگری که مطرح شد و من هم اینجا از قبل یادداشت کردم - که این نشان می‌دهد این سؤال قبلاً به من منتقل شده؛ یعنی سؤالی است که مطرح است - این است: نسبت آرمان‌ها با واقعیت‌هائی که وجود دارد، چیست؟»
 
همان‌طور که گفته شد سال گذشته مجموعاً تعداد ۲۵۴۵ اظهار نظر صحیح دریافت شد. این تعداد سؤال با توجه به دقت‌های روشی در تکنیک تحلیل محتوا  در چند مرحله فرآوری شد. نوع بررسی و تحلیل‌های هر سؤال نیز به‌نحوی است که همگنی کافی در سؤالات هر دسته وجود داشته باشد. به‌همین دلیل سعی شده تا دسته‌بندی سؤالات، به‌دور از هرگونه پیش‌زمینه و ذهنیت خاصی باشد. نکته‌ی مهم اینکه در این بررسی هیچ داده‌ی آماری حذف نمی‌شود و حتی موارد تا امانتداری پیام‌های مخاطبان کاملاً رعایت گردد. به‌عنوان نمونه، جداول زیر نشان‌دهنده‌ی دسته‌بندی سؤالات سال گذشته است:

ردیف	عنوان	درصد فراوانی معتبر
۱	نظام آموزش عالی	۱۹.۵%
۲	اظهار ارادت و حمایت	%۹.۴۱
۳	موضوعات مربوط به رهبری	۸.۵۱%
۴	موضوعات فرهنگی	% ۸.۲۳
۵	اشتغال و بی‌کاری	۷.۳۷%
۶	فساد و بی‌عدالتی اقتصادی و سیاسی	۶.۵۵%
۷	نهادهای زیرمجموعه‌ی رهبری	۵.۵%
۸	حجاب و مفاسد اخلاقی	۵.۳%
۹	مدیریت جهادی	۵.۳%
۱۰	ازدواج و خانواده و افزایش جمعیت	%۳.۵
۱۱	معیشت و مسائل اقتصادی	%۳.۵
۱۲	سیاست ‌خارجی	%۳.۱
۱۳	شکایت یا حمایت از مسئولان	%۳.۱
۱۴	آزادی بیان و کرسی‌های آزاداندیشی	%۲.۹
۱۵	فتنه‌ی ۸۸	%۲.۴
۱۶	مباحث مرتبط با دولت	%۲
۱۷	سربازی	%۱.۷
۱۸	بی‌ارتباط ()Missing	%۲.۱۳
	جمع	۱۰۰

نمودار فراوانی کلی اظهار نظرهای رسیده به پایگاه اطلاع‌رسانی Khamenei.ir



توزیع فراوانی اظهار نظرهای مخاطبان بر مبنای نوع ادبیات به‌کار‌رفته در آن:

در یک دسته‌بندی کلی، می‌توان گفت معمولا دو دسته مطالب توسط مخاطبین ارسال می‌شود: سؤالات و نظراتی که در اکثر سال‌ها متداول است و معمولا جزء پرسش‌ها، مطالبات یا دغدغه‌های دانشجویان و جوانان است؛ سؤالاتی مثل مشکلات آموزش عالی، پیشرفت علمی، نقد سیاست‌های دولت‌ها، مشکلات ازدواج و مسکن و امثالهم. برخی از این سؤالات البته در نطق نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در روز دیدار با رهبر انقلاب نیز نمود دارد و درباره‌ی برخی از آن‌ها هم رهبر انقلاب مطالبی را بیان می‌کنند. مثلا یکی از آن سؤالات که رهبر انقلاب سال گذشته (۹۳) به آن اشاره کردند این بود که «مواضع سیاسى افراد دانشجو یا تشکل‌هاى دانشجویى چگونه باید منطبق با نظرات رهبرى باشد؟» رهبر انقلاب هم در پاسخ به این سؤال اینطور جواب دادند که: «شما به‌‌عنوان یک انسان مسلمان، مؤمن، صاحب فکر، باید نگاه کنید، تکلیف‌تان را احساس کنید، تحلیل داشته باشید - که من حالا عرض خواهم کرد - نسبت به اشخاص، نسبت به جریان‌ها، نسبت به سیاست‌ها، نسبت به دولت‌ها، موضع داشته باشید، نظر داشته باشید. این‌‌جور نیست که شما باید منتظر بمانید، ببینید که رهبرى درباره‌‌ى فلان شخص، یا فلان حرکت، یا فلان عمل، یا فلان سیاست چه موضعى اتخاذ می‌کند که بر اساس آن، شما هم موضع‌‌گیرى کنید؛ نه، اینکه کارها را قفل خواهد کرد. رهبرى وظایفى دارد، آن وظایف را اگر خداى متعال به او کمک کند و توفیق بدهد، عمل خواهد کرد؛ شما هم وظایفى دارید؛ به صحنه نگاه کنید، تصمیم‌‌گیرى کنید؛ منتها معیار عبارت باشد از تقوا؛ معیار، تقوا باشد.»

یا در سال ۹۲ و در جواب آن سؤال که نسبت بین آرمان‌‌ها و واقعیت‌ها چگونه است، اینگونه گفتند: «آنچه که من می‌توانم عرض کنم، این است که ما آرمانگرائی را صددرصد تأیید می‌کنیم، دیدن واقعیت‌ها را هم صددرصد تأیید می‌کنیم. آرمانگرائی بدون ملاحظه‌ی واقعیت‌ها، به خیالپردازی و توهّم خواهد انجامید. وقتی شما دنبال یک مقصودی، یک آرمانی حرکت می‌کنید، واقعیت‌های اطراف خودتان را باید بسنجید و بر طبق آن واقعیت‌ها برنامه‌ریزی کنید. بدون دیدن واقعیت‌های جامعه، تصور آرمان‌ها خیلی تصور درست و صحیحی نخواهد بود، چه برسد به دستیابی به آرمان‌ها.»

دسته‌ی دوم سؤالات هم آن‌هایی است که معمولا برخاسته از شرایط روز کشور و جهان است. مثلا سال گذشته که از سوی رهبر انقلاب به نام «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» نامگذاری شده بود، تعدادی از سؤالات درباره‌ی این موضوعات و مخصوصا مدیریت جهادی بود. و یا کلیدواژه‌ی «نرمش قهرمانانه» که در بازه‌ی زمانی دو دیدار دانشجویی قبل‌تر، چندین بار توسط رهبر انقلاب بیان شده بود نیز جزو سؤالات جدید مخاطبین بود. موضوع مذاکرات هسته‌ای هم که در یکی دو سال‌ اخیر جزو مطالب همیشگی دانشجوها بوده است. حالا باید منتظر ماند و دید، امسال کدام موضوعات و نظرات از سوی دانشجویان و مخاطبین سایت مطرح می‌شود.