جذب نخبگان حیاتی‌ترین کار برای حفظ پایداری و توسعه صنعت هسته‌‌ای کشور است

رهبر انقلاب در دیدار ۲۱ خرداد ۱۴۰۲ با کارشناسان صنعت هسته‌ای بر محورهای حائز اهمیتی همچون استفاده از ظرفیت دانش هسته‌ای در بخش‌های مختلف زندگی مردم و درمیان گذاشتن این ظرفیت با آنان و نیز بهره‌گیری از سرریز این دانش در صنعت، سلامت، کشاورزی، محیط زیست و فناوری آب شیرین‌کن هسته‌ای، حرکت به سمت نیروگاه‌های توان‌پایین کم‌ظرفیت، تکریم و صیانت از نیروی انسانی متخصص و افزایش ظرفیت آن در صنعت، ضرورت تعامل با آژانس در محدوده پادمان‌ها، تجاری‌سازی محصولات و خدمات هسته‌ای و همکاری با کشورهای همسو، پرهیز از تخطی از قانون مجلس، حفظ زیرساخت‌های هسته‌ای و بومی‌سازی این صنعت راهبردی تاکید داشتند.
به همین منظور رسانه KHAMENEI.IR در گفتگو با دکتر میثم تراب‌مستعدی، عضو هیئت علمی و معاون آموزش پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، موضوع جذب و پرورش نخبگان و استعدادهای جوان را مورد بررسی قرار داده است.
 
با توجه به اشاره مکرر رهبر انقلاب به لزوم بهره‌گیری از استعداد خارق‌العاده جوانان ، لطفاً بفرمایید چگونه می‌توان از این استعدادها به بهترین شکل در صنعت هسته‌ای بهره‌برداری کرد و چه برنامه‌ها و اقداماتی برای شناسایی، جذب و پرورش نخبگان و استعدادهای جوان در این حوزه وجود دارد؟
اگر اجازه بفرمایید بنده مقدمه کوتاهی خدمتتان عرض کنم و سپس وارد موضوع شویم. همان‌گونه که استحضار دارید برنامه قطعی کشور استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان انرژی پاک، ایمن و پایدار در تولید برق کشور و توسعه کاربردهای علوم و فناوری هسته‌ای در حوزه‌های مختلف صنعت، کشاورزی، سلامت و محیط‌زیست است که رهبر انقلاب هم در سال‌های اخیر به دفعات بر این موضوع به ویژه دستیابی به ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای تأکید داشته‌اند و در دیدار تاریخی ۲۱ خرداد سال گذشته هم مجدداً بر این موارد تأکید فرمودند. آینده صنعت هسته‌ای کشور در گرو دسترسی به نیروی انسانی توانمند، ماهر و متعهد است و تشکیل شبکه‌های علمی و آموزشی، تقویت چرخه آموزش و توانمندسازی منابع انسانی هسته‌ای و حمایت از استعدادهای برتر از دوران نوجوانی تا رسیدن به زمان بازدهی و اثربخش، تأثیر بسزایی در تحقق اهداف مندرج در سند راهبردی سازمان انرژی اتمی ایران و تربیت متخصصین و دانشمندان هسته‌ای در تراز انقلاب اسلامی دارد.

در اواخر سال ۱۴۰۱ آقای مهندس اسلامی معاون محترم رئیس‌جمهور و رئیس سازمان در ابلاغیه‌ای راهبردی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای را متولی موضوع تأمین و آموزش نیروی انسانی صنعت هسته‌ای کردند که بنده به‌عنوان معاون علمی و آموزشی پژوهشگاه و مسئول اجرای این ابلاغیه تلاش خواهم کرد در این مصاحبه اهم راهبردها، اقدامات و برنامه‌های پیشرو در این حوزه را تشریح نمایم. در برنامه‌ای که برای موضوع تأمین و آموزش نیروی انسانی صنعت هسته‌ای تدوین نموده‌ایم، سه رویکرد اصلی و کلیدی را مد نظر قرار داده‌ایم.

اولین راهبرد ما در این حوزه که به سؤال جناب‌عالی هم اشاره دارد شناسایی استعدادهای برتر و نخبگان و جذب آنها در صنعت هسته‌ای است. اعتقاد داریم حیاتی‌ترین فعالیت برای حفظ پایداری و توسعه صنعت هسته‌‌ای کشور جذب نخبگان به این صنعت با مشارکت کلیه بازیگران این بخش است و بدون داشتن منابع انسانی نخبه و با استعداد برنامه‌های آموزشی اثربخشی چندانی نخواهد داشت. در واقع پیش‌شرط توسعه صنعت هسته‌ای را دسترسی به نیروهای نخبه و استعداد برتر می‌دانیم. در همین مدتِ کمتر از یک‌سال که این مسئولیت را بر عهده گرفته‌ایم اقدامات مؤثری انجام شده است که به برخی از این موارد اشاره می‌کنم.

اولین اقدام عملیاتی که برای شناسایی و جذب نخبگان در دستور کار صنعت هسته‌ای قرار گرفت اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان برتر آزمون سراسری کارشناسی و کارشناسی ارشد و نیز دانشجویان برتر در حال تحصیل در این مقاطع تحصیلی بود. یکی از اقدامات بسیار خوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت سیزدهم تدوین و ابلاغ «آیین‌نامه جامع اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان ایرانی» در اوایل سال ۱۴۰۲ بود، که در این سند انواع مختلفی از بورس تحصیلی پیش‌بینی شده است. سازمان انرژی اتمی ایران به عنوان اولین دستگاه اجرایی در کشور در آزمون سراسری کارشناسی سال ۱۴۰۲ فرایند اعطای بورس به دانشجویان برتر را آغاز کرد و بیش از ۳۵ نفر از رتبه‌های برتر آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ بورس صنعت هسته‌ای شدند. همچنین پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به نمایندگی از صنعت هسته‌ای در بهمن‌سال گذشته با امضای سه تفاهم‌نامه با سازمان امور دانشجویان کشور اعطای سه بورس صنعت و مشاغل (شهید محمد علی رجائی)، بورس بنگاه‌های اقتصادی (شهید حسن طهرانی‌مقدم) و فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت داخل یا خارج از کشور (شهید سیدحسین علم‌الهدی) را در دستور کار قرار داد و هم اکنون که بنده خدمت شما هستم اعطای حدود ۲۰۰ بورس تحصیلی در رشته/گرایش‌های مختلف در دفترچه انتخاب رشته آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۱۴۰۳ درج شده و اعطای بورسیه به حدود ۴۰۰ دانشجوی در حال تحصیل کارشناسی‌ارشد و ۶۵ دانشجوی مقطع کارشناسی هم با هماهنگی سازمان امور دانشجویان کشور در دستور کار قرار دارد و امیدواریم ان‌شاءالله بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ دانشجوی کارشناسی و کارشناسی‌ارشد برتر در سال جاری در قالب بورس صنعت و مشاغل (شهید محمد علی رجائی) بورسیه صنعت هسته‌ای شوند. اعطای بورس تحصیلی برنامه بسیار خوبی در رفع دغدغه معیشت و اشتغال نسل جوان است و تأثیر بسزایی در جلوگیری از مهاجرت نخبگان دارد. بنابراین اعطای بورس تحصیلی یکی از برنامه‌های اصلی صنعت در شناسایی و جذب نخبگان است و سازمان انرژی اتمی ایران دستگاه اجرایی پیشرو در این حوزه است. البته همان‌طور که خدمتتان عرض کردم انواع دیگری از بورس تحصیلی نیز در صنعت هسته‌ای تعریف شده است، که به مرور زمان تا پایان سال جاری اجرایی می‌شود. البته رویه‌های دیگری در شناسایی و جذب نخبگان در صنعت هسته‌ای جاری است، که از جمله آنها همکاری با بنیاد ملی نخبگان در جذب استعدادهای برتر است، که این همکاری از سنوات گذشته وجود داشته و طی سال‌های اخیر تقویت شده است.

راهبرد دوم ما در موضوع تأمین و آموزش نیروی انسانی صنعت هسته‌ای توسعه و پرورش توانمندی‌های نخبگان و استعدادهای برتر جذب شده به صنعت هسته‌ای است. پس از شناسایی و جذب نخبگان در دوران تحصیل، به دنبال این هستیم که در دوران تحصیلی دانشگاهی، دانش و مهارت‌های لازم را به دانشجویان آموزش دهیم. در واقع دانشجویان بورسیه در دوران تحصیل در ارتباط کامل با صنعت می‌باشند و رویکرد اصلی در این بخش این است که آموزش‌های غیرداشگاهی را در دوران تحصیل به این دانشجویان ارائه دهیم. دانش (Knowledge)، مهارت (Skills) و نگرش صحیح (Attitude) سه ضلع اصلی برای دستیابی به نیروی کار، ماهر و متعهد است. دانش و مهارت بدون نگرش صحیح باعث بی‌تفاوتی در مواجه با رویدادها، دانش و نگرش بدون مهارت منجر به اضطراب و نگرانی در اتفاقات و مهارت و نگرش مناسب بدون دانش منجر به تردید در تصمیم‌گیری‌ها می‌شود. بنابراین ما در مجموعه صنعت هسته‌ای در حال طراحی بسته‌های آموزشی به‌روز و استاندارد دانشی، مهارتی و نگرشی ویژه دانشجویان بورسیه صنعت هستیم، تا در تعطیلات تابستان این عزیزان در قالب برنامه‌های متنوع آموزشی و فرهنگی این آموزش‌ها را دریافت نمایند، به نحوی‌که در پایان دوران تحصیلی دانشگاهی از هر لحاظ آماده ورود به صنعت پر افتخار هسته‌ای باشند. این بسته‌های آموزشی شامل دوره‌های آموزش نظری و عملی، بازدیدهای علمی، کارآموزی، انجام پایان‌نامه‌های دانشجویی در صنعت هسته‌ای و انواع برنامه‌های فرهنگی می‌شود. در واقع ما به دنبال تربیت یک نسل جدید از متخصصین و دانشمندان هسته‌ای از میان نخبگان کشور برای توسعه و اعتلای صنعت هسته‌ای کشور هستیم.

سومین و آخرین راهبرد تدوین شده در حوزه تأمین و آموزش نیروی انسانی، برنامه نگهداشت نیروی انسانی نخبه و استعداد برتر جذب شده به صنعت هسته‌ای است، که در صورت لزوم در بخش‌های بعد توضیحاتی در این خصوص خدمتتان ارائه می‌دهم.

در اینجا اگر اجازه بفرمایید در خصوص یکی دیگر از اقدامات راهبردی که در سال گذشته انجام پذیرفت توضیحاتی خدمتتان ارائه نمایم. از مهم‌ترین اقداماتی که در حوزه تأمین و آموزش منابه انسانی هسته‌ای از اواخر سال گذشته آغاز شد ایجاد شبکه ملی آموزش هسته‌ای کشور است. این شبکه با هدف تأمین، آموزش، تأیید صلاحیت و ارتقای دانش نیروی انسانی مورد نیاز صنعت هسته‌ای کشور به‌صورت غیررسمی از اواخر سال گذشته آغاز به فعالیت نمود و سند سیاست‌ها و جهت‌گیری‌های کلان شبکه به تصویب رئیس محترم سازمان رسید. این شبکه دارای شورای سیاست‌گذاری و راهبری و چهار کارگروه اصلی شامل کارگروه آموزش دانش‌آموزان و معلمان، کارگروه آموزش‌ عالی (آموزش دانشگاهی)، کارگروه توسعه منابع انسانی هسته‌ای و کارگروه آموزش‌های بین‌المللی هسته‌ای است، که ان‌شاءالله به محض تکمیل زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم، اطلاع‌رسانی عمومی و فراخوان عضویت حقوقی در شبکه صورت می‌پذیرد. در این شبکه کلیه ظرفیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آموزش هسته‌ای کشور از طریق عضویت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشگاه‌‌ها، انجمن‌های علمی مرتبط، شرکت‌ها و مؤسسات خصوصی فعال در حوزه آموزش، دستگاه‌های اجرایی مرتبط نظیر وزارت عتف، وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، نهادهای بین‌المللی نظیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شبکه‌های آموزش هسته‌ای ملی و منطقه‌ای برای توسعه آموزش علوم و فناوری هسته‌ای در کشور و نیز صدور آموزش به کشورهای تازه‌وارد هسته‌ای به‌ویژه کشورهای همسو با گفتمان انقلاب اسلامی به‌کار گرفته خواهد شد. اقدام دیگری که در دست انجام است و به امید خدا تا یک ماه آینده فاز اول آن به بهره‌برداری می‌رسد، راه‌اندازی «مرکز بین‌المللی آموزش علوم و فناوری هسته‌ای» در منطقه هسته‌ای اصفهان است که اخیراً به نام شهید آیت‌الله دکتر رئیسی مزین گردید.

این مرکز در سه فاز به بهره‌برداری می‌رسد که شامل کلاس‌های آموزشی به‌روز، آزمایشگاه‌های آموزشی پایه هسته‌ای و چرخه سوخت هسته‌ای، شبیه‌ساز مقیاس کامل نیروگاه اتمی بوشهر، سه رآکتور تحقیقاتی منحصربه‌فرد در سطح منطقه و خوابگاه برای اسکان فراگیران خواهد بود. امیدواریم بتوانیم در کوتاه‌مدت این مرکز را به کانون آموزش هسته‌ای در سطح منطقه تبدیل نماییم.

رهبر انقلاب بر تکریم، حفظ و صیانت از نیروی انسانی تأکید داشته‌اند و به لزوم افزایش تعداد دانشجویان هسته‌ای به ده برابر اشاره کرده‌اند. لطفاً بفرمایید چه برنامه‌هایی برای تحقق این موضوع در نظر گرفته شده است؟
یکی از نکات بسیار عمیق و راهبردی که رهبر معظم انقلاب در دیدار تاریخی ۲۱ خرداد سال ۱۴۰۲ بیان فرمودند موضوع اهمیت نیروی انسانی و توجه به این نکته بود که تعداد دانشجویان هسته‌ای کشور کافی نیست و باید حداقل به ده برابر تعداد کنونی افزایش یابد. شاید جالب باشد که خدمتتان عرض کنم وقتی برنامه‌ها و راهبردهای سایر کشورها به ویژه کشورهای پیشرو در صنعت هسته‌ای را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که همه بر موضوع منابع انسانی تأکید کرده‌اند و پیش‌نیاز هر اقدامی در توسعه پایدار فناوری هسته‌ای را دسترسی به تعداد کافی نیروی متخصص و کارآمد برشمرده‌اند. بنده چند ماه پیش مقاله‌ای را که در سال ۲۰۲۴ در زمینه آموزش و توسعه منابع انسانی هسته‌ای در اتحادیه اروپا منتشر شده است را مطالعه می‌کردم، که در آن مقاله صراحتاً یکی از برنامه‌های اصلی اتحادیه اروپا را دسترسی به تعداد کافی دانشجوی هسته‌ای بیان کرده بودند و اشاره شده بود بدون دسترسی به تعداد کافی دانشجو در این حوزه عملاً توسعه برنامه هسته‌ای امکان‌پذیر نخواهد بود، که بنده دقیقاً در آن لحظه به یاد فرمایش راهبردی رهبر انقلاب در افزایش ده برابری دانشجویان رشته‌های هسته‌ای افتادم. امروز با توجه به مطالبه رهبر معظم انقلاب در این بخش، هم وظیفه شرعی و هم تکلیف قانونی بر گردن ما به عنوان صنعت هسته‌ای، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در جایگاه متولی آموزش عالی کشور و دانشگاه‌ها به عنوان بازوهای اجرایی توسعه آموزش عالی کشور است که در جهت پاسخ‌گویی مطلوب و به‌هنگام این مطالبه رهبری گام برداریم. در راستا پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به عنوان نماینده صنعت هسته‌ای پیش‌قدم شد و کارگروه مشترک انرژی را با مشارکت وزارت عتف و دانشگاه‌های دارای رشته‌های هسته‌ای تشکیل داد و در نظر داریم در این کارگروه سازوکارها و زمینه‌های تحقق مطالبه رهبر معظم انقلاب را پیگیری نماییم. ما به عنوان صنعت هسته‌ای کشور وظیفه داریم با توسعه همه جانبه و پایدار صنعت زمینه اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته‌های هسته‌ای را فراهم نماییم و به دغدغه جوانان عزیزمان در دسترسی به شغل مناسب پاسخ دهیم. وزارت عتف وظیفه دارد به تناسب توسعه صنعت هسته‌ای ظرفیت پذیرش دانشجویان در رشته‌های هسته‌ای در مقاطع مختلف را افزایش دهد و دانشگاه‌ها وظیفه دارند ضمن توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزای و سخت‌افزاری، زمینه افزایش پذیرش در رشته‌های هسته‌ای با حفظ کیفیت و ارائه آموزش‌های به‌روز را فراهم نمایند. البته در این میان حمایت مادی و معنوی مجموعه دولت جمهوری اسلامی ایران از صنعت هسته‌ای، وزارت عتف و دانشگاه‌های کشور نقش کلیدی دارد.

تبیین جایگاه و اهمیت فناوری هسته‌ای برای توسعه و پیشرفت کشور از جمله اقداماتی بوده است که موجب افزایش تعلق خاطر متخصصین و دانشمندان صنعت شده است. بنده اعتقاد دارم حس مفید بودن و اثربخشی در پیشرفت و اعتلای کشور مهم‌ترین راهبرد در ایجاد رضایت و نگهداشت سرمایه انسانی صنعت هسته‌ای است. زمانی‌که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند صنعت هسته‌ای آبروی کشور است بی‌تردید همه دانشجویان، مهندسان، متخصصان و مدیرانی که در این صنعت راهبردی مشارکت دارند بیش از پیش به خود می‌بالند و احساس رضایت می‌کنند. از دیگر اقداماتی که در دستور کار قرار دارد استفاده از ظرفیت نخبگان و استعدادهای برتر در فعالیت‌های علمی به‌روز و در مرز دانش و فناورهای برافکن (Disruptive Technologies) نظیر هوش مصنوعی، کوانتوم، رآکتورهای کوچک مقیاس و غیره است. قطعاً فعالیت خلاقانه در این حوزه‌ها حس اثربخشی، شادابی و پویایی زیادی را به استعدادهای برتر القا می‌کند و ایشان با تعلق خاطر، رضایت و انگیزه بیشتری در این فعالیت‌ها مشارکت می‌کنند.

البته قطعاً توجه به رفاه و معیشت کارکنان هم در رضایت‌مندی سرمایه انسانی نقش ویژه‌ای دارد. بحمدلله در دولت سیزدهم اقدامات بسیار خوبی در ارتقا جایگاه و منزلت کارکنان دولت انجام پذیرفت و قوانین و آیین‌نامه‌های خوبی به تصویب دولت رسید، که در مجموعه صنعت هسته‌ای هم با تأکید رئیس محترم سازمان این قوانین به نحو مطلوب در دست اجرا است که از جمله آنها می‌توان به «آیین‌نامه جذب و نگهداری سرمایه انسانی استعداد برتر و نخبه در دستگاه‌های اجرایی» اشاره کرد که با تأکید آقای مهندس اسلامی از زمان تصویب به شکل جدی در دستور کار واحدهای ذی‌ربط در سطح صنعت هسته‌ای قرار گرفته است. رفع تبعیض در پرداخت حقوق و مزایا از دیگر اقداماتی بود که در دوره مسئولیت آقای مهندس اسلامی انجام پذیرفت و رضایت‌مندی کارکنان صنعت را به میزات زیادی افزایش داد. همچنین با هدایت رئیس محترم سازمان برای اولین بار برنامه‌های فرهنگی و رفاهی بسیار خوبی برای کارکنان صنعت هسته‌ای و خانواده‌های ایشان طی سه سال گذشته اجرایی شد، جای تقدیر و تشکر دارد.

یکی دیگر از راهکارهای مهم نگهداشت نیروی انسانی صنعت هسته‌ای آموزش مادام‌العمر است که باعث حس پویایی و نشاط در کارکنان می‌شود. در این راستا همان‌گونه که ذکر شد یکی از کارگروه‌های شبکه ملی آموزش هسته‌ای کارگروه توسعه منابع انسانی صنعت هسته‌ای است، که وظیفه این کارگروه برنامه‌ریزی و اجرای آموزش مستمر کارکنان صنعت هسته‌ای است، که این موضوع براساس الزامات صنعت هسته‌ای در دست اقدام است.
 
با توجه به اهمیت دقت در جذب و ارزیابی نیروی انسانی که رهبر انقلاب بر آن تأکید داشته‌اند، بنظر شما چه معیارها و فرآیندهایی برای جذب نیروهای متخصص و ارزیابی دقیق آنان در صنعت هسته‌ای باید درنظر گرفته شود تا اطمینان حاصل شود مناسب‌ترین نیروها مشغول به کار می‌شوند؟
در بخش اول سؤالات جناب‌عالی اشاره‌ای به رویکردهای صنعت در جذب نخبگان و نیروهای متخصص داشتم. در اینجا به جنبه دیگری از برنامه‌ها در این بخش اشاره می‌کنم. بنده اعتقاد دارم که ما قوانین و مقررات لازم و کافی در بخش‌های مختلف را در اختیار داریم و عمدتاً کمبودی در قوانین حوزه‌های مختلف منابع انسانی از جذب گرفته تا نگهداشت و سایر موارد مرتبط وجود ندارد. لیکن مشکل اصلی ما در حوزه‌های مختلف عدم اجرای کامل قوانین و مقررات موجود است. در صنعت هسته‌ای ما به دنبال سرمایه انسانی ماهر، کارا، متخصص، مسئولیت‌پذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایت‌مند، دارای روحیه خودباوری، وجدان کاری و انضباط، دشمن‌شناس و متعهد به نظام و عظمت ایران اسلامی هستیم. قوانین متعددی در کشور در این بخش به تصویب رسیده است و ظرفیت‌های بسیاری در این حوزه موجود است، که یکی از آنها قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی و آیین‌نامه اجرایی آن است، که در برنامه تأمین و آموزش نیروی انسانی هسته‌ای کشور به شکل جدی مد نظر قرار گرفته است. با توجه به وظایف و مأموریت‌های سازمان انرژی اتمی ایران و لزوم بهره‌برداری ایمن و بهینه از زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های در دست اقدام یا انجام شده در صنعت هسته‌ای، استفاده از نیروی انسانی دارای صلاحیت اجتناب‌ناپذیر است. در این راستا در نظر داریم با توجه به قوانین بالادستی موجود تا پایان سال جاری «نظام‌نامه صلاحیت حرفه‌ای نیروی انسانی صنعت هسته‌ای» را با در نظر گرفتن الزامات و مقتضیات این صنعت و براساس آخرین استانداردهای روز تدوین و اجرایی نماییم. در این نظام‌نامه روند ارزیابی و تأیید صلاحیت کارکنان صنعت هسته‌ای در مشاغل مختلف تعیین می‌شود. در واقع نظام صلاحیت حرفه‌ای هسته‌ای یکی از ارکان اصلی برنامه تأمین و آموزش نیروی انسانی صنعت هسته‌ای است که ضمن شناسایی افراد دارای صلاحیت و معرفی آنها به صنعت، بازخوردهای مناسبی را برای نظام آموزش رسمی و غیررسمی کشور برای هم‌راستاسازی برنامه‌های آموزشی و مهارت‌آموزی با نیازهای واقعی صنعت هسته‌ای فراهم می‌آورد.
 
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که نقش اساسی در توسعه برنامه هسته‌ای کشورها دارد اطلاع‌رسانی به مردم درباره صنعت هسته‌ای و مزایای آن و افزایش مشارکت آن‌ها در این صنعت است. لطفاً بفرمایید چه اقداماتی در جهت افزایش آگاهی عمومی در مورد این صنعت و مزایای آن انجام شده است؟ چه برنامه‌هایی برای اطلاع‌رسانی بیشتر به مردم و رفع شبهات و ابهامات القا شده از سوی دشمنان در دست اجرا است؟
ترویج دانش و فناوری هسته‌ای و آگاهی‌بخشی در خصوص مزایا و کاربردهای فراوان فناوری هسته‌ای در سطح جامعه اهمیت ویژه‌ای در پذیرش و اقبال عمومی به این دانش و فناوری و افزایش مشارکت آگاهانه در بخش‌های مختلف این صنعت دارد. رهبر معظم انقلاب در دیدار سال گذشته بر اهمیت این آگاهی‌بخشی تأکید فرمودند و بیاناتشان را نیز با ضرورت تبیین اهمیت فناوری هسته‌ای برای مردم آغاز فرمودند که نشان‌دهنده اهمیت ویژه این موضوع است. در حال حاضر فرایند آگاهی‌بخشی و ترویج فناوری هسته‌ای در مجموعه صنعت هسته‌ای در دو بخش پیگیری می‌شود. یک بخش آگاهی‌بخشی با هدف اطلاع عموم مردم از مزایای این فناوری و تبیین دستاوردهای این صنعت برای آحاد جامعه است، که این بخش را عمدتاً اداره کل دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی بر عهده دارد. بخش دیگر ترویج و آموزش دانش و فناوری هسته‌ای در میان دانش‌آموزان و نسل جوان با هدف آشنایی ایشان با این فناوری و جذب آن‌ها به صنعت هسته‌ای است. دانشمندان و متخصصان فردای صنعت هسته‌ای کشور دانش‌آموزان امروز هستند و آشنایی این عزیزان با دانش و فناوری هسته‌ای تضمین‌کننده آینده صنعت هسته‌ای کشور است. پیش‌تر خدمتتان عرض کردم که یکی از کارگروه‌های چهارگانه شبکه ملی آموزش هسته‌ای، کارگروه آموزش دانش‌آموزان و معلمان است. پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به عنوان متولی این امر از سال گذشته اقدامات بسیاری را در دستور کار قرار داد، که به برخی در ادامه اشاره می‌کنم.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این زمینه انجام شد امضای تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت آموزش و پرورش در بالاترین سطح میان رئیس محترم سازمان و وزیر محترم آموزش و پرورش در تیر سال گذشته بود، که اقدام بسیار مبارکی بود و در طی سال گذشته دستاوردهای ارزشمندی را به دنبال داشته است. یکی از اقدامات مهم در این بخش آموزش علوم و فناوری هسته‌ای به معلمان است، که با هدف انتقال مفاهیم آموزش داده شده به دانش‌آموزان طراحی شده است. اخیراً در ۲۹ و ۳۰ اردیبهشت در اصفهان بیش از ۶۰ دبیر دوره دوم متوسطه از کلیه استان‌های کشور دوره مقدماتی آشنایی با علوم و فناوری هسته‌ای که شامل بخش نظری و بازدید علمی بود را گذراندند، که این دوره از مفاهیم پایه هسته‌ای تا حوزه نیروگاه‌های اتمی و کاربرد پرتوها را در برمی‌گرفت و در نظر است دوره پیشرفته و تخصصی این حوزه‌ها نیز در آینده‌ای نزدیک برگزار شود. از دیگر اقدامات انجام شده راه‌اندازی المپیاد ملی علوم و فناوری هسته‌ای با همکاری باشگاه دانش‌پژوهان جوان است که اولین دوره آن زمستان سال جاری برگزار می‌شود و برگزیدگان این المپیاد از مزایایی نظیر عضویت در بنیاد ملی نخبگان، شرکت در المپیاد بین‌المللی هسته‌ای که در تابستان سال ۱۴۰۴ با همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برگزار می‌شود، دریافت بورسیه سازمان انرژی اتمی ایران در دوران تحصیل دانشگاهی و امکان استخدام در صنعت هسته‌ای برخوردار می‌شوند. به نظر می‌رسد این اقدام نیز تأثیر بسزایی در جذب نخبگان و استعدادهای برتر نسل جوان به صنعت هسته‌ای خواهد داشت.

برگزاری سومین جشنواره «من فناوری هسته‌ای هستم» در قالب جشنواره علمی- پژوهشی شهید کاظمی آشتیانی برای دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی به بالا نیز از جمله دیگر اقدامات یک سال گذشته در قالب تفاهم‌نامه با وزارت آموزش و پرورش بوده است که با اقبال و مشارکت دانش‌آموزان سراسر کشور مواجه شده است و تأثیر شگرفی در آشنایی دانش‌آموزان با علوم و فناوری هسته‌ای دارد.

همچنین با تأکیدات و رهنمودهای رئیس محترم سازمان، تألیف چندین جلد کتاب در سطح دوره دوم متوسطه برای آشنایی دانش‌آموزان و معلمان با حوزه‌های مختلف علوم و فنائوری هسته‌ای در دستور کار انتشارات پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای قرار دارد که امیداورایم تا پایان سال جاری این کتب منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد. تجهیز تعدادی از پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی کشور به تجهیزات پایه آموزش هسته‌ای از دیگر مواردی است که در دست اقدام است. همچنین در یک سال گذشته دانش‌آموزان و معلمان چندین هزار نفر ساعت بازدید علمی از سایت‌های مختلف هسته‌ای کشور داشتند، که تأثیر زیادی در آشنایی ایشان با صنعت هسته‌ای داشت.

علاوه‌بر این امروز رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نقش ویژه و انکارناپذیری در آگاهی‌بخشی، آموزش و تقویت و یا تضعیف ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی دارند. ما در شبکه ملی آموزش هسته‌ای در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از این بسترها و شبکه‌ها برای به اشتراک‌گذاری انواع مختلفی از بسته‌های آموزشی برای اقشار مختلف جامعه به ویژه نسل جوان هستیم، که البته بخش زیادی از تولید محتوای این بسته‌ها انجام پذیرفته و برخی از آنها نیز در بسترهای مورد نظر برای استفاده عموم بارگذاری شده است. لیکن با ایجاد زیرساخت‌های شبکه ملی آموزش ان‌شاءالله جهش جدی در این بخش خواهیم داشت.
 
استفاده از ظرفیت شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان در صنعت تا چه حد محقق شده است و چه میزان شرکت‌های دانش‌بنیان در این صنعت حضور دارند؟
رهبر انقلاب امسال را سال جهش تولید با مشارکت مردم نام‌گذاری کردند و بی‌شک یکی از جنبه‌های تبلور مشارکت مردم استفاده از ظرفیت شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان در بخش‌های مختلف خدمات، تولید و صنعت، از جمله صنعت هسته‌ای است. واقعیتِ امروز صنعت هسته‌ای کشور این است که وضعیت این صنعت از لحاظ استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان قابل قبول نبوده و فاصله نسبتاً زیادی با شرایط مطلوب وجود دارد. البته ضروری است این موضوع اسیب‌شناسی شده و دلایل و زمینه‌های فاصله با وضعیت مطلوب شناسایی و رفع شود. اگر بخواهیم به‌صورت اجمالی به این موضوع بپردازیم شاید یکی از مهم‌ترین دلایل وضعیت موجود محدودیت‌های ایجاد شده برای صنعت هسته‌ای به لحاظ امنیتی باشد که البته بخشی از این محدودیت‌ها اجتناب‌ناپذیر است. لیکن همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بارها بیان فرموده‌اند در بخش‌های مختلف اقتصادی و صنعتی کشور مسئولین امر اراده کافی برای واگذاری امور به مردم و مردمی‌سازی اقتصاد را ندارند و مجموعه صنعت هسته‌ای کشور هم از این قاعده مستثنی نبوده است و متأسفانه در سنوات گذشته اراده کافی و برنامه جدی برای واگذاری واقعی کارها به بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان وجود نداشته است. البته در یکی دو سال اخیر اقدامات خوبی در این حوزه آغاز شده است، لیکن همچنان فاصله با شرایط مطلوب زیاد است. بنده اعتقاد دارم در سایه عزمی راسخ و با تدوین سیاست‌های تشویقی و حمایتی در راستای بومی‌سازی و ساخت داخل تجهیزات مورد نیاز صنعت هسته‌ای، شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان توان ساخت حداقل ۵۰ درصد تجهیزات و زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه صنعت هسته‌ای را در کوتاه‌مدت خواهند داشت.

در این راستا یکی از مواردی که در برنامه تأمین و آموزش نیروی انسانی هسته‌ای کشور در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به عنوان رابط صنعت هسته‌ای و جامعه دانشگاه‌ی مدنظر قرار داده‌ایم، استفاده بهینه از سرمایه انسانی کشور در دانشگاه‌ها (اعم از دانشجویان و اساتید) در رفع نیازهای فناورانه صنعت هسته‌ای و توسعه نوآوری است. با مساعدت و موافقت رئیس محترم سازمان در تلاش هستیم با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بنیاد ملی نخبگان و با استفاده از زیرساخت‌های ایجاد شده در کشور نظیر سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان)، سامانه ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه (ساجد) و سایر موارد مشابه، گام بلندی در استفاده از ظرفیت دانشگاه‌های کشور برداریم. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بر ارتباط دانشگاه و صنعت به دفعات تأکید فرموده‌اند و در یکی از این موارد بیان داشتند که «حل نقاط کور بخش‌های صنعت، اقتصاد، کشاورزی و بخش‌های گوناگون مدیریتی، حل مشکل پایین بودن بهره‌وری، اسراف در مصرف انرژی، حل معضل بیکاری و ایجاد اشتغال و حل موضوع صرفه‌جویی ارزی از جمله منفعت‌هایی است که از ارتباط دانشگاه و صنعت حاصل می‌شود»، ما نیز اعتقاد کامل داریم با استفاده از ظرفیت دانشجویان و اساتید دانشگاه‌های اغلب چالش‌های پیشروی صنعت هسته‌ای قابل رفع است و به همین دلیل هم پایه اصلی برنامه‌های ما در تأمین و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز صنعت هسته‌ای، توجه ویژه به آموزش دانشگاهی و استفاده از ظرفیت‌های پایان‌ناپذیر دانشگاه‌ها است و امیدواریم در سایه توجهات حضرت ولی‌عصر (ارواحنا فداه) تا پایان سال جاری کلیه برنامه‌های تدوین شده در این بخش عملیاتی شود.

در پایان از فرصتی که در اختیار بنده قرار دادید تشکر می‌کنم و امیدوارم بتوانیم در سایه توجهات حضرت ولی‌عصر(عج) و رهنمودهای داهیانه رهبر معظم انقلاب گامی کوچک در راه اعتلای ایران اسلامی برداریم.