«وحدت کلمه» میراث حیاتی امام

اغلب، به اشتباه سخنرانی حضرت امام خمینی در بهشت زهرا (سلام‌الله علیها) را اولین سخنرانی ایشان پس از بازگشت به میهن پس از ۱۵ سال تبعید می‌دانند، اما رهبر کبیر انقلاب اولین سخنرانی را در جمع استقبال‌کنندگان در فرودگاه مهرآباد ایراد کردند. ابتدا قاری نوجوان  چند آیه از قرآن مجید را تلاوت کرد و سپس یک گروه، سرود ماندگار «خمینی ای امام» را اجرا کردند و پس از آن هم حضرت امام سخنان کوتاهی را بیان می‌کنند که می‌توان گفت «اهمیت وحدت و هشدار درباره توطئه اختلاف‌افکنی» مهم‌ترین نکته این سخنان کوتاه است. ایشان در این سخنرانی دو بار به صراحت «وحدت کلمه» را عامل پیروزی انقلاب اسلامی معرفی کرده و می‌گویند: «ما باید از همه‌ی طبقات ملت تشکر کنیم که این پیروزی تا اینجا به‌واسطه‌ی وحدت کلمه‌‌ ‌‌بوده است. وحدت کلمه‌ی مسلمین همه، وحدت کلمه‌ی اقلیتهای مذهبی با مسلمین،‌‌ ‌‌وحدت دانشگاه و مدرسه‌ی علمی، وحدت طبقه‌ی روحانی و جناح سیاسی. باید همه این‌‌ ‌‌رمز را بفهمیم که وحدت کلمه، رمز پیروزی است؛ و این رمز پیروزی را از دست ندهیم و‌‌ ‌‌خدای نخواسته، شیاطین بین صفوف شما تفرقه نیندازند.»

یک روز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در پاسخ به نامه جمعی از مردم ملاوی در لرستان، چند خطی را مرقوم می‌کنند و ضمن تشکر و پاسخ به ابراز احساسات آنان، تنها توصیه و نکته‌ای که بیان می‌کنند این است: «امید است به یاری خدای‌‌ ‌‌تعالی این همبستگی را تا پیروزی کامل حفظ فرمایید، و از تفرقه و اختلاف که وسیله‌ی‌‌ ‌‌تسلط دشمنان اسلام و بیگانگان است پرهیز نمایید.»

به همه ملت توصیه می‌کنم
یک روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز باز هم دست روی این نکته کلیدی گذاشته و در پیامشان تأکید می‌کنند: «از این به بعد توجه به بسیاری از امور لازم است که عمده‌ی آن توجه‌‌ ‌‌به حفظ وحدت کلمه است. ما در بین مبارزه هستیم و باز محتاج به وحدت کلمه هستیم؛‌‌ ‌‌باز باید همه‌ی اقشار با هم برادروار و در کنار هم آماده باشند برای مبارزه و جلوگیری از‌‌ ‌‌تشتتات و اختلافات. اگر خدای ناخواسته اختلافات پیدا شوند معلوم نیست که ما به‌‌ ‌‌پیروزی نهایی برسیم. من به همه‌ی ملت توصیه می‌کنم که به همین نحو که تا کنون به‌‌ ‌‌وحدت کلمه‌ی خودشان ادامه داده‌اند از این به بعد هم ادامه دهند.» و برای ساختن دوباره ایران نیز، حضور و مشارکت همه را لازم و ضروری عنوان می‌کنند: «اینک ما باید ایران را بسازیم؛‌‌ ‌‌از نو بسازیم ولی مشکلات دارد مشکلات فقط با دولت رفع نمی‌شود، مشکلات با یک‌‌ ‌‌قشر یا دو قشر از ملت رفع نمی‌شود. همه‌ی ملت باید دست به هم بدهند و هرکس در هر‌‌ ‌‌شغل، مقام و مکانی که هست، دست به دست ملت بدهد و با هم این بنای جدید را به‌‌ ‌‌پایان برسانیم، و یک ملت جدید و یک دولت جدید و یک بنای جدید که همه اسلامی ‌‌باشد و همه انسانی باشد ما از سر بنا کنیم.‌»

با مروری بر مواضع و پیام‌های امام در روزهای پس از پیروزی انقلاب که قطعاً می‌توان آن را خاص‌ترین و حساس‌ترین روزهای انقلاب اسلامی دانست، به ندرت می‌توان سخنرانی یا پیامی را دید که در آن به طور پررنگ بر نقش کلیدی وحدت و هشدار درباره خطر مهلک تفرقه تأکید نشده باشد.  

سه ماده از فرمان هفت ماده‌ای
در طول حیات مبارک ایشان در کسوت رهبر انقلاب اسلامی نیز، هیچ مقطع خطیری را نمی‌توان یافت که در آن بر لزوم وحدت و پرهیز از تفرقه تأکید نکنند. گاهی این توصیه همگانی است و گاهی نیز بنا به شرایط، به طور مشخص مسئولین یا خواص کشور را مخاطب قرار می‌دهند. برای نمونه اوایل سال ۱۳۶۰ که اختلاف میان دولت بنی‌صدر و سایر ارکان کشور به جاهای باریکی کشیده است، حضرت امام در ۱۲ فروردین ماه پیامی هفت‌بندی را صادر می‌کنند که سه بند ابتدایی آن به طور مشخص انذار از اختلاف و تشتت است و این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که به دادستان کشور نیز در این خصوص تکلیف به ورود می‌کنند: «بر جمیع سخنرانان، چه در محیط‌های باز و چه بسته و تمام نویسندگان، تکلیف حتمی شرعی است که حتی به طور اشاره و کنایه، از گفتار و نوشته‌های اختلاف‌انگیز اجتناب نمایند که امروز اختلاف برای امت اسلامی، سم کشنده است. و باید بدانند که ایجاد اختلاف در محیط حاضر، جز تبعیت از نفس‌اماره و شیطان درونی و خدمت به ابرقدرت‌ها خصوصاً آمریکای جهانخوار، نیست. و از منکرات بزرگی است که شیطان به اسم اسلام، بر زبان‌ها و قلم‌ها جاری می‌کند و باید بدانند که انقلاب اسلامی تاب تحمل آن را ندارد و متخلف را مجازات خواهد کرد. دادستان کل کشور موظف است تا به این طریقه‌ی خطرناک خاتمه دهد. سخنرانی‌های سالم و سازنده در محیط‌های سالم غیرمتشنج، برای ایجاد وحدت و تفاهم و جلوگیری از اختلاف و تشنج، مفید و موجب رضای خداست.»

«رمز پیروزی» را با «سم کشنده» عوض نکنید
استفاده از عبارت قابل تأمل «سم کشنده» برای اختلاف در کشور، ریشه در اعتقاد عمیق حضرت امام به اثر سرنوشت ساز دو عنصر وحدت و تفرقه دارد. کما اینکه ۱۵ تیرماه سال ۱۳۵۸ یعنی تنها چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از دانشجویان با چنین عباراتی درباره لزوم وحدت سخن می‌گویند: «ای احزاب مختلف، ای گروه‌های مختلف! اگر شما برای کشور خودتان‌‌ ‌‌دلسوز هستید و برای ملتتان دلسوز هستید، باید بدانید که این ایجاد گروه‌های‌‌ ‌‌مختلف برای ملت سم قاتل است و کشور شما را باز به حال اول خدای‌‌ ‌‌نخواسته برمی‌گرداند...[اجانب] مشاهده‌ی عینی کردند که دو چیز‌‌ ‌‌پیروزی برای ما آورده است و به این دو چیز حمله کردند: یکی ایمان، اسلام؛ یکی‌‌ ‌‌وحدت کلمه. با دست عمال خودشان این رمز پیروزی، که دارای دو جهت بود، به هر دو‌‌ ‌‌حمله کردند. در سطح وسیعی در ایران مشغول تفرقه افکندن شدند. تفرقه در همه‌ی اطراف‌‌ ‌‌ایران. احزاب مختلفه؛ گروه‌های مختلف؛ جبهه‌های مختلفه و مع‌الأسف همه با هم‌‌ ‌‌مخالف. این وحدت کلمه را دارند از ما می‌گیرند.»

موعد گفتن مهم‌ترین حرف‌ها
انسان‌ها، بخصوص شخصیت‌های بزرگ، مهم‌ترین و اصلی‌ترین حرف‌های خود را در پایان عمر و به طور مشخص در وصیت‌نامه خود مطرح می‌کنند. حضرت امام خمینی نیز در وصیت‌نامه الهی و سیاسی خود اهمیت مسئله را به ملت گوشزد می‌کنند: «اینجانب که نفس‌های آخر عمر را می‌کشم به حسب وظیفه، شطری از آنچه در‌‌ ‌‌حفظ و بقای این ودیعه‌ی الهی دخالت دارد و شطری از موانع و خطرهایی که آن‌‌ ‌‌را تهدید می‌کنند، برای نسل حاضر و نسل‌های آینده عرض می‌کنم...» و در اولین بند از توصیه‌های خود باز هم بر نقش حیاتی وحدت تأکید می‌کنند؛ «بی‌تردید رمز بقای انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است؛ و رمز‌‌ ‌‌پیروزی را ملت می‌داند و نسل‌های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن‌‌ ‌‌اصلی آن: انگیزه‌ی الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی؛ و اجتماع ملت در‌‌ ‌‌سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه و مقصد.‌

اینجانب به همه‌ی نسل‌های حاضر و آینده وصیت می‌کنم که اگر بخواهید اسلام‌‌ ‌‌و حکومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگرانِ خارج و داخل از‌‌ ‌‌کشورتان قطع شود، این انگیزه‌ی الهی را که خداوند تعالی در قرآن کریم بر آن‌‌ ‌‌سفارش فرموده است از دست ندهید؛ و در مقابل این انگیزه که رمز پیروزی و‌‌ ‌‌بقای آن است، فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف است. بی‌جهت نیست که‌‌ ‌‌بوق‌های تبلیغاتی در سراسر جهان و ولیده‌های بومی آنان تمام توان خود را‌‌ ‌‌صرف شایعه‌ها و دروغ‌های تفرقه‌افکن نموده‌اند و میلیاردها دلار برای آن‌‌ ‌‌صرف می‌کنند.»

امام نهیب می‌زد
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز در دوره زعامت خود، همان نگاه راهبردی را به اهمیت وحدت و پرهیز از تفرقه داشته و دارند و در این مسئله نیز ادامه‌دهنده سیره خمینی کبیر هستند: «امام بزرگوار از روز اوّل روی یکی از چیزهایی که همیشه تکیه میکرد، مسئله‌ی «اتّحاد» بود. بعضی‌ها با یکدیگر سر مسائل جناحی، مسائل سیاسی اختلاف پیدا میکردند، امام‌ (رضوان الله علیه) به اینها نهیب میزد و میگفت: «هر چه فریاد دارید بر سر آمریکا بزنید»... به نظر من رقابتهای داخلی به جای خودش محفوظ، امّا همه باید با هم باشند، همراه باشند. در یک خانواده ممکن است دو برادر با هم دو سلیقه‌ی مختلف داشته باشند امّا برادری‌شان از بین نمیرود؛ کار به دشنام و دروغ و اهانت و مانند اینها نباید بکشد؛ این را همه باید مراقبت کنند.» ۱۴۰۳/۰۱/۰۱  

امروز بیشتر محتاجیم
امروز که مجلس دوازدهم کار خود را آغاز کرده و به خاطر عروج شهیدان پرواز اردیبهشت، ناگزیر به برگزاری انتخابات زود‌هنگام و تعیین رئیس جمهور جدید هستیم، لزوم وحدت و همدلی در جامعه بیش از پیش ضروری است. بدون شک در این مسیر خطیر، وظیفه چهره‌هایی که تابلوی انقلاب و اصول آن را بلند کرده‌اند، و خود را برای پذیرش بار سنگین مدیریت اجرایی کشور در معرض رای آحاد ملت قرار می‌دهند، در برابر پای‌بندی به «وحدت کلمه» این «میراث حیاتی امام» بیشتر و سنگین‌تر است.