جستار چیست؟

دنیا مردم‌سالاری دینی را نمی‌شناخت؛ امروز مردم‌سالاری دینی یک عنوان و شعار مطلوب در میان همه‌ی ملتهای اسلامی است. دنیا تعریف نظام سلطه را نمی‌شناخت؛ این را ملت ما تعریف کرد و در فرهنگ سیاست بین‌المللی وارد شد. مسئله‌ی دین‌محوری سیاست، قانون، مدیریت کشور؛ اینها همه مفاهیم جدیدی است که ملت ما توانسته است اینها را وارد کند.
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی 10/10/86

*  مقدمه
واژه کوچک‌ترین واحد برای تشکیل یک معناست. هرچند برخی "حس" را جزئی‌ترین شاخصه دانسته‌اند، اما از آن جا که حس، نقطه مشترک فهم و تعریف‌پذیری کم‌تری برای "تحلیل گفتمان" دارد، مناسب‌ترین ابزار واژگان هستند. بدین منظور و برای انجام یک پژوهش قابل توسعه و چند وجهی در گفتمان رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه‌ای ـ مد ظله العالی ـ یک بانک واژگانی از کلمات و اصطلاحات کاربردی و بنیادین از متن بیانات معظم‌له استخراج شده است.

عنوان این پژوهه چند موضوعی «جستار» است. هدف اصلی ایجاد «جستار» بازیابی و انتشار تازه‌ای از مفاهیم بنیادینی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در طی سالیان، به تولید و یا بازتولید آن‌ها پرداخته است. مقصود ما از مفاهیم بنیادین، کلیدواژه‌هایی  است که معظم له در جایگاه عالی‌ترین مدیر استراتژیست کشور، برای اولین بار آن را وضع یا تبیین کرده‌اند. از نمونه واژگان تولیدی می‌توان به «عبرت‌های عاشورا» و «شارلاتانیزم مطبوعاتی» و از بازتولیدی‌ها می‌توان به «بنیادگرایی»، «عوام و خواص» و «خودی و غیرخودی» اشاره کرد. گمان ما این است که هر کدام از این مفاهیم بنیادین، افق علمی - رسانه‌ای جدیدی را به روی جامعه اسلامی گشوده و خط‌مشی‌های اساسی و راهبردی را به عموم مردم و مخصوصاً قشر نخبه و مسئولین ترسیم خواهد نمود. «جستار» معتقد است ایجاد این گنجینه علمی ـ اندیشه‌ای در جهت حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، تأثیر شایانی بر حرکت علمی و رسانه‌ای انقلاب اسلامی گذاشته و مخاطب امروز و آینده را با سیر اندیشه‌ای ایشان و نیز زاویه‌های نامکشوف گفتمان انقلاب اسلامی آشنا می‌سازد.

 * جستار چیست؟ ¹
از آنجا که یکی از مهم‌ترین ابزار گفتمانی معظم له، تأکید بر تولیدات شفاهی است؛ این پژوهش در حال تکمیل شدن است و دامنه جستجو و تحقیق جستار «بیانات، پیام‌ها و نامه‌ها»ی رهبر انقلاب است. همچنین نمودار تحلیلی هر کلیدواژه از میان فیش‌های تهیه شده ترسیم شده و هم‌راستا با آن، رصدی رسانه‌ای بر مطبوعات چاپی و برخط (آنلاین) صورت گرفته است. نکته قابل توجه این است که «جستار» هر چند به صورت جستجوی واژه‌ای توسط رایانه انجام گرفته است، اما به دلیل اینکه در یافت واژگان و فیش‌های آن هوش انسانی دخیل بوده است، اطلاعات به شکل کامل و هدفمند گردآوری شده است. کلیدواژه‌های جستار به صورت انتخابی از موضوعاتی است که به نظر جستار، قابلیت استفاده بیشتری داشته و البته به صورت اصطلاحی گزینش شده است.

اما در کنار و هم‌راستا با این بخش، رصدی رسانه‌ای هم بر تولیدات مرتبط به کلیدواژه‌های انتخاب شده در مطبوعات چاپی و برخط (آنلاین) ـ از قبیل روزنامه‌ها، مجلات و سایت‌ها ـ صورت گرفته است. این بخش به مخاطبان کمک می‌کند که نظرات گوناگون راجع به کلیدواژه مورد نظر را مطالعه کنند و از تأثیر سیر اندیشه‌ای مقام معظم رهبری بر فضای رسانه‌ای و اندیشه‌ای جامعه اسلامی ایران اطلاع حاصل کنند.

*  مخاطبان جستار:
مخاطبان جستار شامل پژوهشگران، دانشجویان و همه کسانی است که خواهان درک بیشتر سیر اندیشه‌ای معظم له، تأثیر ایشان بر فضای اندیشه‌ای و رسانه‌ای کشور و هم‌چنین گفتمان انقلاب اسلامی هستند. امیدواریم در مراحل بعدی بتوانیم خدمات متنوع‌تری را در اختیار این دسته از مخاطبان قرار دهیم.

 * بخش‌های فعال:
فیش‌های مدخل: در این بخش با استفاده از منابع یاد شده، تعریف‌ها و تبیین‌های مقام معظم رهبری از کلیدواژه‌ها ارائه می‌شود. در ذیل تبیین، تاریخ تعریف مورد نظر به همراه مخاطب بیانات، پیام‌ها یا نامه‌ها در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. به این طریق مخاطبین به دوره‌های مختلف ارائه تبیین از سوی معظم له و اصلاحات تعریف از سوی ایشان در طی زمان آگاهی می‌یابند.

نمودار تحلیلی: سعی کرده‌ایم با استفاده از نمودار نشان دهیم در بیانات و سخنرانی‌هایی که در هر دوره زمانی (یکساله) از سال 1368 تا کنون بررسی شده است، چه تعداد واژه صرف تبیین کلیدواژه مورد نظر از سوی معظم له شده است. می‌توان یکی از کارایی‌های نمودار و تأثیرات تحلیلی آن را شناخت دغدغه‌های ایشان در طی سال‌های متمادی دانست.

مقالات: تلاش دفتر حفظ و نشر آثار رهبری بر این است که با جستجوی فراوان و کارشناسی از بین تمامی مستندات منتشر شده علمی، آثاری را که با کلیدواژه مورد نظر سنخیت دارد را در اختیار عموم علاقه‌مندان قرار دهد. برای جلوگیری از انتخاب‌های سلیقه‌ای و بی ضابطه با رتبه‌بندی مقالات گوناگون، سعی کردیم علمی‌ترین و بهترین مقالات را انتخاب کنیم و با توجه به رتبه، اولویت‌بندی کنیم.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. جستار: یکی از ساختارهای «اسم مصدر» است که از (بن ماضی «جست» + ار) ساخته شده است.