به احترام حماسۀ مهربانوانِ سرزمین و دین و آیین

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به مناسبت «دوازدهمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت» و انتشار تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «حوض خون» یادداشتی از آقای علی‌رضا مختارپور قهرودی، رئیس سازمان اسناد وکتابخانه ملی منتشر می‌کند.

کمتر محقق یا مورخ یا جامعه‌شناسی است که کوچک‌ترین تردیدی در احیا و ارتقای شخصیت زن در مکتب حیاتبخش اسلام، پس از قرن‌ها تبعیض و تحقیر در مکاتب سیاسی و نیز صورت تحریف‌شدۀ ادیان پیشین داشته باشد.

در مقاله‌ای که چندی پیش به‌مناسبت رونمایی از تقریظ رهبر معظّم انقلاب اسلامی بر کتاب تنها گریه کن تنظیم و منتشر گردید دربارۀ نقش برجستۀ بانوان ایران‌زمینِ ادوار مختلف تاریخ ایران بعد از اسلام تا دوران شکوهمند انقلاب اسلامی و سپس دفاع مقدس مطالبی به تفصیل بیان شد.

در ادامۀ آن مقاله، باید توجه داشت که از میان تمام فعالیت‌های زنان این مرز و بوم که هر یک در جای خود همچون نگینی می‌درخشند و به ستون استواری برای آیندۀ روشن جمهوری اسلامی ایران تبدیل گشته برخی وقایع و عرصه‌ها متأسفانه گاه تا سال‌ها مورد غفلت دستگاه‌های فرهنگی و رسانه‌ای بوده و همین غفلت موجب از دست رفتن امکان ثبت و حفظ خاطرات و اسناد آن وقایع شده است، و هر زمان که به همّت جوانان مؤمن و انقلابی از نهانخانۀ یادها و خاطرات، کشف و در معرض دید و مطالعه قرار می‌گیرد، موجب اعجاب هر بیننده‌ای می‌شود تا جایی که اگر برخی شواهد و مستندات همراه آن خاطرات نبود تصوّر غیرواقعی بودن آن به ذهن خطور می‌کرد.

رهبر معظّم انقلاب اسلامی در مهرماه سال جاری در دیدار با دست‌اندرکاران کنگرۀ شهدای استان زنجان ضمن تأکید بر انجام فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی درخصوص دفاع مقدس و شهدای عظیم‌شأن به نکتۀ مهم دیگری اشاره کرده‌اند و آن لزوم تحلیل‌ها و استنتاج‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی دربارۀ خاطره‌نویسی‌ها و مراسم باشکوه تشییع پیکر مطهر شهدا در شهرهای مختلف می‌باشد. و سپس به کتاب حوض خون اشاره و احساس شگفتی و احترام خود نسبت به خدماتی که این بانوان انجام داده و زحماتی که کشیده‌اند را بیان کرده‌اند.

و البته حوزۀ وسیع و گستردۀ دفاع مقدس و ابعاد آن و نقش تمامی عناصر محتوایی و اقشار گوناگون در این موضوع اقتضا دارد تا محقق و پژوهشگران نسبت به تحقیق همه‌جانبه در این خصوص همّت کنند و مؤسسات پژوهشی و نیز مراکز اسنادی مرتبط با دفاع مقدس نیز از آنان پشتیبانی نمایند.

در اینجا لازم است اشاره کنم به پژوهش ارزشمند و علمی‌ای که سرکار خانم دکتر سمیه‌سادات شفیعی با تحقیق مبسوطی که در حوزۀ فعالیت‌های مشارکت اجتماعی زنان در طول سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ ازطریق مطالعات کتابخانه‌ای، جستجوی اسنادی و مصاحبه با ۱۰۷ تن از بانوان صورت داده و نتایج آن در کتاب «بیستون عشق؛ مشارکت اجتماعی زنان در کمک‌رسانی به جبهه‌ها در جنگ عراق علیه ایران» توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سال اخیر منتشر شده است.

در این کتاب به ابعاد مختلف فعالیت‌های زنان در کمک‌رسانی به جبهه‌ها اشاره شده و در بخش شست‌وشو و رفوگری لباس، پتو، ملافه به خاطرات مربوط به همین بانوانی که در کتاب حوض خون آمده، اشاره شده است.
*****
پس از تهاجم و تجاوز رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران، پیش و بیش از دیگر مناطق کشور، این استان خوزستان بود که مورد حملات هوایی و زمینی دشمن قرار گرفت و نخستین مقاومت‌های دفاعی نیز از سوی مردم غیور شهرهای این استان ازجمله خرمشهر و آبادان و دزفول صورت گرفت.

در آن ماه‌های اولیه که هنوز دستگاه‌های اجرایی و قوای نظامی کشور فاقد هماهنگی و امکانات لازم بود، نقش مهم و اصلی در دفاع در برابر دشمن و پشتیبانی از رزمندگان ایران برعهدۀ عموم اهالی میهن‌دوست شهرهای مختلف خوزستان قرار گرفت. جوانان دلیر خوزستانی وظیفۀ جلوگیری از پیشروی دشمن را عهده‌دار شدند و بسیاری از طبقات مختلف مردم نیز به انجام امور پشتیبانی از دفاع مقدس پرداختند: از تأمین مواد غذایی و البسه گرفته تا تهیۀ اقلام پزشکی و ملزومات عمومی رزمندگان.

در این میان و با توجه به وضعیت آب و هوای خوزستان و آثار و تبعات جنگ و کمبود امکاناتی همچون لباس و پتو و ملافه، برخی از شیرزنان در اهواز و اندیمشک به‌صورت کاملاً خودجوش مرکزی برای شستن لباس‌ها و پتوهای برگشتی از خط مقدّم به پا کردند تا این اقلام پس از شست‌وشو و آماده‌سازی مجدداً مورد استفادۀ رزمندگان قرار گیرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که در همان هفته‌های اول حملۀ دشمن، با اذن حضرت امام (ره) برای حمایت از رزمندگان و کمک به تأمین نیروی انسانی و جمع‌آوری امکانات به خوزستان رفته و در آنجا مستقر شدند در خاطرات خود از روزی یاد می‌کنند که از سالنی بازدید کرده‌اند که زنانی لباس‌های خونین و خاک‌آلود رزمندگان را در آنجا می‌شستند و پارگی لباس‌ها را رفو می‌کردند و بعد از اتوکشی آنها را آمادۀ ارسال به خط مقدّم می‌ساختند. ایشان از کار آن بانوان به‌عنوان کار سخت و عظیمی یاد می‌کنند که هیچ‌کس هم از آنها خبر ندارد.

آری حماسۀ این مهربانوان غیور اهوازی و اندیمشکی، همچون صدها حماسۀ دیگر، ناگفته و مغفول مانده است. اینک به برکت بصیرت دفتر مطالعات جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی و به همّت هشت‌تن از بانوان جوان نسل جدید انقلاب، تحقیق جامعی دربارۀ تاریخ شفاهی مجاهدت بانوان اندیمشک صورت گرفته و نتیجۀ آن به قلم روان و تأثیرگذار خانم فاطمه‌سادات میرعالی به رشتۀ تحریر در آمده و با نام حوض خون در گنجینۀ آثار مکتوب فاخر دفاع مقدّس قرار گرفته و منتشر شده است.

متن روایت‌های راویان و تصاویر موجود در این کتاب، ترسیم‌کنندۀ صحنه‌های بی‌بدیل و اعجاب‌آور و شگفت‌انگیزی است که اگر مدارک و مستندات متقن برای آن وجود نداشت شاید باور مجاهدت این مجاهدان خاموش و بی‌ریا و گمنام برای آیندگان بسیار دشوار می‌نمود. خصوصیات مشترک این ۶۴ تن از مهربانوان و شیرزنان را می‌توان در چند عنوان خلاصه کرد:
 

۱.    پرورش‌یافته در خانواده‌های مذهبی، متدیّن و آشنا و مأنوس با سنّت عزاداری سالار شهیدان؛
۲.    در ظاهر، متعلّق به طبقات متوسط و پایین جامعه و در باطن، از متمکّنین به ثروت معنویت و خلوص و بصیرت
۳.    تعلّق شدید عاطفی به سرزمین و مردم ایران؛
۴.    اهدای شهید یا شهیدانی از خانوادۀ خود ازجمله پدر، همسر، فرزند، برادر و...؛
۵.    گذشتن از سلامتی و جان و مال خود برای کمک به رزمندگان دفاع مقدس؛
۶.    بی‌توقّعی و گمنامی و پرهیز از خودنمایی تا جایی که برخی از آنان با حفظ ناگفته‌های خود، از دیار فانی به عالم باقی مهاجرت کردند یا بر اثر بیماری و کهولت سن، توانایی بازگوکردن آنها را از دست داده‌اند.

خواندن این کتاب هر انسان آزاده‌ای را خجلت‌زده می‌کند و بی‌اختیار به تعظیم در برابر این بانوان وا می‌دارد. نکتۀ امیدوارکننده در ماجرای تحقیق و تدوین و انتشار این کتاب، حضور جوانان نسل جدید انقلاب است. خانم میرعالی نویسندۀ این کتاب متولد ۱۳۶۹ است که با همراهی دیگر همکاران خود، از اوایل سال ۱۳۹۴ مصاحبه با بانوان فعال در بیمارستان شهید کلانتری و رختشویی را آغاز می‌کند. براین اساس، نویسندۀ کتاب در اوایل ۲۵‌سالگی خود، یعنی در اوایل جوانی خود، بوده و همچون دیگر همکاران تحقیق این کتاب، به جمع‌آوری مصاحبه و تحقیق دربارۀ مجاهدت ناگفتۀ بانوانی اقدام کرده‌اند که سال‌ها با ایام حادثه فاصله داشته‌اند. چرا که ماجرای حوض خون به اواخر سال ۵۹ مربوط می‌شود، جنگ تحمیلی در سال ۶۷ پایان یافته و نویسندۀ این کتاب دو سال پس از پایان جنگ تحمیلی چشم به این جهان گشوده است.

یکی از روشن‌ترین شواهد و دلایل استمرار جریان ناب و اصیل انقلاب اسلامی همین است که نگاه جوان متولد ۶۹ را بر حادثۀ حماسی سال ۵۹ می‌گشاید و از این جوانان، سفیران پیام دفاع مقدس به نسل‌های بعدی می‌سازد.

حوض خون در سال ۱۳۹۹ منتشر می‌شود به قلم جوان متولد ۱۳۶۹ و راوی ماجراهای سال ۱۳۵۹. از آن واقعه تا ظهور کتاب حوض خون، چهار دهه گذشته و چهل سال دوران یک نسل کامل است. این انقلاب زنده است وقتی یکی از حماسی‌بانوان رختشوی حوض خون در مصاحبه با محققان کتاب در سال ۱۳۹۶ بعد از آنکه می‌گوید تا حالا شده آن‌قدر لکه‌های خون را توی دست بسابی تا خون از دست خودت جاری شود؟ بگوید: راهی نداری برویم سوریه لباس رزمنده‌ها را بشوریم؟

سخن آخر اینکه کتاب حوض خون راهی است به حوض کوثر، چشمه‌ای است که می‌توان وجود خود را در آن شست‌وشو داد و به طهارت باطنی دست یافت. ان‌شاءالله.