چرا وحدت قوا فریضه است؟

متن زیر از آقای سعدالله زارعی، کارشناس مسائل سیاسی و بین‌الملل به بررسی مسئله‌ی ضرورت وحدت قوا در درون نظام جمهوری اسلامی ایران با توجه به شرایط منطقه می‌پردازد:

وحدت قوا در هر کشوری به معنی هم‌افزایی آنها نسبت به همدیگر و نهایتاً هم‌افزایی ملی است. در کشوری که با مبانی خاص معرفت‌شناختی و آرمان‌های الهی اداره می‌شود، وحدت قوا یک هم‌افزایی دینی نیز به شمار می‌آید. یعنی یک موقعیت‌های جدیدی نه‌تنها در عرصه‌ی نهادی و ملی، که در عرصه‌ی آرمانی هم مد نظر قرار می‌گیرد. وقتی شرایط حساس می‌شود و دشمن شکست سیاست‌های خاص یک نظام سیاسی یا همه‌ی ارکان یک نظام سیاسی را مد نظر دارد و فراتر از آن شکست یک آرمان بزرگ الهی را مد نظر دارد، این وحدت ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. به تعبیر دیگر، وحدت قوا در هر کشوری و مخصوصاً در کشوری با آرمان‌های الهی فی‌نفسه بسیار مهم و ضروری است و در شرایط حساس، این ضرورت مضاعف می‌شود.

در نظام جمهوری اسلامی هیچ قوه‌ای بدون کمک قوای دیگر نمی‌تواند موفق باشد. ساختار حقوقی جمهوری اسلامی به گونه‌ای تنظیم شده که نهادها از یک در هم تنیدگی برخوردارند و موفقیت یک بخش مستلزم همکاری بخش‌های دیگر است. مثلاً قوه‌ی مجریه که به تعبیر رهبر معظم انقلاب، کار اصلی اداره‌ی کشور را بر دوش دارد، نیازمند قوانین مناسب و برخورد هم‌دلانه‌ی قوه‌ی مقننه‌ است که تنظیم و نظارت بر بودجه را بر عهده دارد و به عنوان مجموعه‌ی نمایندگان مردم شهرهای مختلف کشور می‌تواند نقش مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت دولت داشته باشد. دولت اگر قانون خوبی در اختیار داشته باشد و نمایندگان همدلی در کنارش باشند، طبیعتاً می‌تواند در زمانی کوتاه‌تر و با هزینه‌ای کمتر به موفقیت‌های بزرگ‌تری برسد. اما اگر دولت از قوانین خوبی برخوردار نباشد و نمایندگان مجلس هم همدل با دولت نباشند، طبیعتاً دولت در بخش‌های مختلف دچار افت توان می‌شود و به همین نسبت برنامه‌های دولت در سطح ملی و منطقه‌ای تضعیف خواهد شد.

همین‌طور مجلس شورای اسلامی و به تعبیری قوه‌ی مقننه اگر دولت همدلی در کنارش نباشد، نمی‌تواند مأموریت‌های خود را در حوزه‌ی تقدیم و نظارت پیش ببرد. لذا می‌بینیم بسیاری قوانین خرد در چرخه و فرآیند اجرا دچار آفت می‌شود و از ماهیت و هویت خود جدا می‌ماند. قوه‌ی قضاییه هم اگر مجلس و دولت را همکار و در کنار خودش نبیند، در بسیاری از مأموریت‌های حساس خودش به موفقیت نخواهد رسید.

هویت فراقوه‌ای
در سطح ملی بسیاری فرصت‌ها که باید خلق شود، هویت فراقوه‌ای دارد. مثلاً «وحدت ملی» مستلزم همکاری هر سه قوه است. رشد معنویت در سطح کشور، ایجاد بسترهای مناسب پیشرفت، تبعیت قانون‌گرایی، رشد مکارم انسانی و اخلاقی و مواردی از این دست مستلزم همکاری سه قوه است و یک دامنه‌ی فراتر از هر قوه را می‌طلبد. دفع آفات اداری و سالم‌سازی محیط، مثل مبارزه با رشوه، مبارزه با دزدی، مبارزه با تنبلی، مبارزه با فقر، مبارزه با بی‌سوادی، مبارزه با فساد و مبارزه با ناامنی و مقولاتی از این قبیل که آنها هم یک وضعیت فراقوه‌ای دارند نیز مستلزم همکاری قوا است. تنها در صورت همکاری و همدلی قوا است که این مسائل سامان مناسبی پیدا می‌کنند و کشور به سمت محیطی سالم‌تر حرکت می‌کند.

در سطح فراملی نیز نیاز به همکاری قوا داریم. هم‌اکنون در سطح فراملی ما با یک مقوله‌ای به نام بیداری اسلامی مواجه هستیم. جنبش‌ها و خیزش‌هایی که در سطح جهان اسلام به راه افتاده و دشمنان بسیار بزرگ و شناخته‌شده‌ای دارند که با حجم وسیعی از امکانات درصدد هستند که این جنبش‌ها را از بین ببرند. این جنبش‌ها در راستای منافع آرمانی جمهوری اسلامی و حتی منافع ملی و امنیت ملی جمهوری اسلامی است، به میزانی که هر قدر ریشه‌های بیداری اسلامی و فرامرزی ایران قوی باشد، به همان میزان عمق استراتژیک جمهوری اسلامی گسترش می‌یابد و دایره‌ی امنیتی جمهوری اسلامی یک دایره‌ی وسیع‌تری می‌شود و محیط اثرگذاری ایران گسترش پیدا می‌کند. همین‌طور در خصوص اقداماتی که دشمن برای از بین بردن فضاهای آرمانی در سطح فراملی انجام می‌دهد؛ مثل تلاش‌های دشمن برای حذف فلسطین در ساختار رژیم صهیونیستی و یا گسترش ناتو به شرق و ایجاد فضاهای آنارشیستی بر محیط‌های پیرامونی جمهوری اسلامی ایران و گسترش تروریسم و امثال این‌ها که دشمن هر روز دارد در این زمینه‌ی کار می‌کند، مقابله با موارد مذکور و در واقع کاستن از تأثیر دشمن در محیط پیرامونی جمهوری اسلامی مستلزم وحدت ملی و اجماع ظرفیت‌های داخلی همکاری و همدلی قوا است.

بنابراین حتی اگر تهدیدی هم متوجه محیط داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی نباشد، به لحاظ این‌که جمهوری اسلامی دارای یک مأموریت سازمانی و الهی است و رساندن ایران به قله‌ی کشور اول منطقه در دستور کار است، این وحدت ملی و وحدت قوا امری ضروری و لازم است. حال در محیطی پر از توطئه‌های دشمنان و پر از فتنه‌انگیزی‌های آنها، این امر مضاعف می‌شود و ضرورت آن صد چندان می‌گردد.

رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولین قضایی با ایشان، بر این مسئله تأکید داشتند که همکاری و همدلی قوا مثل یک فریضه است. فریضه به اموری مانند نماز اطلاق می‌شود و اساساً امری است که از یک طرف واجب و لازم است و از طرف دیگر بسیار فضیلت دارد. در واقع این امر جزو تکالیفی است که هم یک امر دنیوی است و هم با نگاه به آثار معنوی، این همکاری یک امر اخروی به حساب می‌آید. بنابراین هم یک واجب ملی و هم یک واجب شرعی است.