نگاهی به سابقه مبارزاتی و دینی کرمانشاه

مردم کرمانشاه امروز، بیستم مهرماه سال 90 میزبان رهبر انقلاب اسلامی هستند. استانی که قبل از این نیز خاطرات بسیاری از حضور آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای را در یاد دارد؛ خاطراتی از جنس مقاومت و دفاع مقدس. برای آشنایی بیشتر با کرمانشاهی‌ها، گفت‌وگوی ما با حجت‌الاسلام سید جواد حسینی‌کیا، مدیر آموزشی مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و نماینده‌ی طلاب کرمانشاه در مجمع طلاب و فضلای حوزه علمیه‌ی قم را بخوانید.

مردم کرمانشاه همواره در طول تاریخ پس از اسلام، به محبت اهل بیت علیهم‌السلام معروف بوده‌اند. از نظر شما عامل این مسئله چه بوده است؟
کرمانشاه یکی از مناطق مهد تشیع در ایران بوده است. هنگامی که در سال 127 هجری، عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب در منطقه‌ی حلوان -سرپل‌ذهاب فعلی- به نمایندگی از اهل بیت علیهم‌السلام قیام می‌کند، مردم کرمانشاه به یاری او رفتند و او را به حکومت ‌رساندند.

در برخی کتب تاریخی آمده است که وقتی زائران حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام از کرمانشاه عبور می‌کردند و در این شهر محل اقامتی وجود نداشت، مردم کرمانشاه برای پذیرایی و اسکان این زائران در خانه‌هاشان از یکدیگر سبقت می‌گرفتند.

وقتی به تاریخ کرمانشاه نگاهی می‌اندازیم، درمی‌یابیم که منطقه‌ی «دینور» کرمانشاه در قرن چهارم هجری مملو از سادات بوده است. این مطلب خود گویای عشق این مردم به اهل‌بیت علیهم‌السلام بوده است. تعدادی از روات حدیث شیعه مانند ابوالحسن محمد بن احمد قربطینی، عبدالله ‌بن‌ حسن دینوری و علی‌ بن عبیدالله دینوری از عالمان کرمانشاه بوده‌اند. برخی از این افراد خود به نقل حدیث پرداختند و برخی هم باواسطه به این کار اقدام کردند.

در حال حاضر نیز استان کرمانشاه از نظر وسعت مناطق موقوفه، دومین استان کشور بهحساب می‌آید و مشهور است که می‌گویند: چهار دانگ کرمانشاه وقف است.

شهر کرمانشاه همواره به عنوان شهری عالم‌پرور مطرح بوده است. لطفاً درباره‌ی پیشینه‌ی حضور علما در این شهر و وضعیت کنونی آن توضیح دهید.
علمای بزرگوار و برجسته‌ای در کرمانشاه حضور داشته‌اند. مرحوم ‌آیت‌الله مرعشی نجفی پس از چند سال شاگردی نزد مرحوم «حاج شیخ حسن علامی»، در نامه‌ای خطاب به علمای قم می‌‌نویسد: در عمرم نه شنیده‌ام و نه دیده‌ام و نه خوانده‌ام که مردی به جامعیت این مرد وجود داشته باشد؛ که این مرد رساله‌ها و کتاب‌های بسیاری دارد.

مرحوم وحید بهبهانی مدتی در کرمانشاه سکونت ‌کردند. فرزند ایشان نیز که بعدها برای سال‌های طولانی، مرجعیت کرمانشاه را عهده‌دار شد، به سبب سکونت طولانی‌مدت در کرمانشاه به «آقا محمدعلی کرمانشاهی» معروف شد.

بسیاری از دیگر علما بوده‌اند که از دیگر مناطق به کرمانشاه آمدند و در این شهر ساکن شدند. «سردار کابلی» -از علمای طراز اول نجف- از جمله‌ی این افراد بود. او پس از سفر به هند و عراق، چندین سال در کرمانشاه ساکن شد. پیشینه‌ی شخصیت های فرهیخته‌ی کرمانشاه بسیار خوب بوده است. این شهر خاطره‌ی حضور افرادی مانند خرمشهری‌ها، میبدی‌ها، فیض مهدوی‌ها، حاج‌آخوندها، نجومی‌ها، شیخ محمد کنگاوری‌ها و حجتی‌ها را در حافظه‌ی خود دارد.

در کرمانشاه و در زمان طاغوت، گاهی سه یا چهار درس خارج فقه هفتگی، آن هم پیش از نماز صبح برگزار می‌‌شد. در این دروس علاوه بر طلاب، مردم و بازاریان نیز شرکت می‌‌کردند. این نشانه‌ی زحمات علمای وقت و همین‌طور نشان‌دهنده‌ی معرفت مردم بوده است. فرزندان چنین مردمی بودند که در جبهه‌های دفاع مقدس، آن حماسه‌های به‌یادماندنی را آفریدند و نسل امروز را پرورش دادند.

به زمان مبارزات انقلابی کرمانشاه برگردیم، حال و هوای کرمانشاه در این دوران چگونه بود؟
مردم کرمانشاه در جریان انقلاب شکوهمند اسلامی جانفشانی‌ها و تلاش‌های بسیاری داشتند. مشهور است که حاج شیخ فضل‌الله کرمانشاهی تنها مرجعی بوده است که فرمان قتل رضاخان را صادر ‌کرد. منزل حاج شیخ فضل‌الله در کرمانشاه مأوای شهید نواب صفوی بوده است. بزرگوارانی از این خطه مثل حاج آخوند سال‌ها در زندان‌های شاه بودند. حتی اعلامیه‌های حضرت امام رحمه‌الله در منزل آیت‌الله نجومی در کرمانشاه بازنویسی می‌شد و در زیرزمین خانه‌ی ایشان تکثیر می‌‌شد؛ اولین شهید کرمانشاه هم مرحوم آقای صابون‌پز، داماد آیت‌الله نجومی بودند. نفرت مردم از رژیم ستمشاهی به اندازه‌ای بود که با قوت گرفتن انقلاب در شهرهای کرمانشاه، مردم با عمّال این رژیم به‌سختی برخورد کردند.

استان کرمانشاه از جمله خطوط مقدم ما در جنگ هشت‌ساله بود. در واقع دفاع مقدس، جلوه‌گر تداوم حضور مردم این خطه در دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی است. اثرگذاری ویژه‌ی مردم کرمانشاه در طول دفاع مقدس چگونه بود؟
مردم کرمانشاه در جریان جنگ تحمیلی از هیچ فداکاری فروگذار نکردند. گواه این سخن، تقدیم 9500 شهید، 17 هزار جانباز و 2 هزار آزاده از این خطه‌ در جنگ تحمیلی است و این مردم دین خود را به انقلاب ادا کردند. مردم کرمانشاه دروازه‌بانان خوبی برای ایران بودند. ایشان با شهدایی که تقدیم کردند، مانع از پیشروی دشمن بعثی در خاک ایران شدند. در عین حال، این جنگ آسیب‌های بسیاری را به کرمانشاه وارد کرد. این شهر شاهد روزهایی بود که تا چهارصد نقطه‌ی آن در یک روز هدف بمباران دشمن بعثی قرار می‌‌گرفت. با این وجود، مردم همچنان ایستادگی کردند و نماز جمعه‌ی کرمانشاه در اوج بمباران‌های این شهر همچنان برگزار می‌شد.

وقتی که گیلان‌غرب بر اثر حمله‌ی عراق از سکنه تخلیه ‌شد، مدافعان نظامی به همراه مردمی که در گوشه و کنار شهر باقی مانده بودند، در روزهای جمعه، نماز جمعه را اقامه می‌کردند. همچنین در زمانی که منافقین بر ترور عناصر انقلابی افزودند، نه‌تنها از حضور مردم کرمانشاه در تجمعات مذهبی و انقلابی کاسته نشد، بلکه این حضور پررنگ‌تر هم شد و این بیانگر میزان معرفت مردم این خطه به اسلام و انقلاب است.

پدر شهیدی را به خاطر می‌آورم که در مراسم تشییع جنازه‌ی فرزند شهیدش می‌گفت: «فرزند من فدای علی‌اکبر امام حسین علیه‌السلام. اگر ما کربلا بودیم، امام حسین علیه‌السلام را یاری می‌‌کردیم. ما تا آخر ایستاده‌ایم.»

با تمام این افتخاراتی که کرمانشاه در طول تاریخ خود داشته، اما این استان مظلوم واقع شده است و همواره به دلیل نزدیکی به مرز و برخی مسائل دیگر، محروم بوده است. با این وجود شما مشاهده می‌کنید که همین مردم در جریان بازسازی عتبات، بخشی از وجوه مورد نیاز را پرداخت کردند.

با وجود این‌که کرمانشاه از تنوع مذهبی و قومی برخوردار است، اما به نظر می‌رسد این تنوع نه‌تنها مشکل‌ساز نبوده، بلکه نوعی الگوی هم‌زیستی مذاهب مختلف را رقم زده است. تحلیل شما در این باره چیست؟
با توجه به این‌که اکثریت اهل سنت کرمانشاه، شافعی‌مذهب و محب اهل بیت علیهم‌السلام هستند. بنابراین هم‌زیستی مسالمت‌آمیزی بین مردم کرمانشاه وجود دارد. حتی ما شاهد هستیم که در برخی همایش‌هایی که برگزار می‌شود، تعداد مقالاتی که اهل تسنن درباره‌ی اهل بیت علیهم‌السلام با استفاده از منابع خود می‌نویسند، از مقالات شیعیان در این باره بیشتر است. آیت‌الله مصباح یزدی از قول شهید «ماموستا شیخ‌الاسلام» نقل می‌کردند که به ایشان گفته بودند: «ما اگر ارادتمان نسبت به اهل بیت علیهم‌السلام از شما شیعیان بیشتر نباشد، کمتر نیست!»