دولت سرعت رشد تورم را کنترل کرد

رهبر انقلاب در پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۲ درباره نام‌گذاری امسال فرمودند: «من با توجه به همه‌ی جهات، هم تورّم، هم تولید داخلی، این چیزهایی که مهم است، تورّم که مشکل اصلی است، تولید داخلی که حتماً یکی از کلیدهای نجات کشور از مشکلات اقتصادی است، با توجه به این‌ها شعار سال را این‌جور اعلام می‌کنم:  «مهار تورم، رشد تولید»، این شعار سال است».
به همین مناسبت رسانهKHAMENEI.IR  در گفت‌وگو با دکتر حمیدرضا حاجی بابایی نماینده مردم در مجلس یازدهم و رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی به بررسی میزان تحقق شعار «مهار تورم، رشد تولید» در سالی که گذشت، پرداخته است.

امسال چقدر این دو مؤلفه «مهار تورم و رشد تولید» که به عنوان شعار سال مطرح بود؛ محقق شدند؟
موقعیتی که در شروع سال ۱۴۰۲ داشتیم، به‌دلیل اینکه در اوج تورم و آسیب‌پذیری به فضای تولید بودیم؛ انصافاً یک کار بسیار بزرگ بود که توسط رهبر انقلاب اعلام شد. شاید در شروع بحث به اذهان‌ این‌گونه خطور کند که تورم را کاملاً کاهش دادیم و موفق شدیم به تمام اهداف و رشد تولید برسیم، ولی در واقعیت این‌طور نیست. در سال ۱۴۰۲ دولت موفق شد که مهار تورم داشته باشد. مهار تورم نه به این معنا که تورم را یک‌رقمی کند، بلکه سرعت بسیار بالای تورم را متوقف کرد و در حد معقول تورم نقطه به نقطه را کاهش دهد و این باعث شد در کنار بحث مهار و کنترل تورم بتواند کارگاه‌های بزرگی را در سراسر کشور راه‌اندازی کند.

موضوع مهار تورم علاوه‌بر این‌که باعث رشد تولید شد، باعث شد پایداری نسبی هم در آن صورت بگیرد؛ یعنی دولت منابع پایداری هم برای آن تعریف کرد و در نظر گرفت. البته به همه اهدافمان نرسیدیم اما ریل‌گذاری که انجام پذیرفته را داریم طی می‌کنیم و دولت تمام توانش را به کار گرفت تا نقدینگی را بیش از حد افزایش ندهد و تا جایی که ممکن است محدود کند و سرمایه‌گذاری‌ها و صادرات غیرنفتی و صادرات نقدی را افزایش دهد و در کنارش تا جایی که ممکن است سرمایه‌گذاری‌هایی را که در سراسر کشور از محل سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی وجود دارد، افزایش دهد.

با توجه به فرصت باقی‌مانده از سال چه تصمیم و راهبردهایی می‌تواند سرعت دستیابی به اهداف اقتصادی سال را محقق کند و افزایش دهد؟
دولت موفق شد در همین ماه اخیر مبلغ قابل‌توجهی را برای تولید تحت عنوان تبصره ۱۸ تخصیص دهد. و این نقش بسیار مهمی است و وقتی این میزان مبلغ در اختیار استان‌ها قرار بگیرد و آن‌ها با هماهنگی که با بانک‌ها دارند، می‌توانند یک نقدینگی را برای بخش تولید تزریق کنند؛ یعنی این میزان نقدینگی در دست تولیدگران قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، صندوق توسعه ملی طی سال ۱۴۰۲ کارهای بسیار خوبی انجام داد و وام‌های خوبی در اختیار تولیدگران قرار داد و دست تولیدگران و به‌ویژه کارخانجات بزرگ را در کشور باز کرد.

در فرصت دوماهه پایانی سال باید تمام توانمان در راستای ادامه سیاستی که از اول فروردین شروع کردیم باشد؛ یعنی مهار کردن نقدینگی و به دنبالش مهار تورم؛ مخصوصاً با توجه به نزدیک شدن به انتخابات که مردم توقع دارند دولت همه توانش را به کار بگیرد. دولت سعی دارد در رابطه با مهار تورم و بهبود معیشت مردم به‌خصوص در پایان سال گام‌های موثری بردارد که یک کار بسیار مهم و کلیدی است. همچنین تلاش می‌کند کمک‌ها به تولید را افزایش دهد؛ یعنی نقدینگی را به سمت تولید جهت‌دهی کند که این سیاست‌گذاری از طریق بورس، بانک‌ها و دولت سروسامان داده شده و قدم‌های خوبی هم برداشته شده و باید در دو ماه پایانی سال نیز ادامه پیدا کند. همین که مردم متوجه قضیه باشند که دولت و مجلس همه توانشان را استفاده می‌کنند و دغدغه همه‌شان این است که کاهش تورم و بهبود معیشت مردم را داشته باشند، برای مردم قابل‌قبول است و اینکه چقدر موفق شوند بحث دوم است. امیدواریم در سال ۱۴۰۲ پایه خوبی برای سال ۱۴۰۳ گذاشته شده باشد که این مسئله را در بودجه تدارک می‌بینیم تا سال ۱۴۰۳ سال تحول در اقتصاد ایران به‌ویژه معیشت مردم با توجه به شروع برنامه هفتم باشد.

مسائلی مثل سفره مردم و توجه به کاهش تلخکامی‌ها و افزایش شیرینی‌های معیشتی زندگی مردم جزو مطالباتی بود که رهبر انقلاب در همان روزهای ابتدایی سال تاکید موکد داشتند. این مقوله طی این ماه‌ها چقدر توانسته مورد توجه مسئولان قرار بگیرد؟
امروز به‌دنبال این هستیم تا معیشت مردم را بهبود ببخشیم و تمام مؤلفه‌ها برای این کار آماده است. ولی موانعی که وجود دارد موانع سنگینی است؛ یعنی تحریم‌هایی که ایجاد می‌شود و فشارهای بین‌المللی که وجود دارد. البته معنایش این نیست که در داخل کشور همه کارهایی که انجام می‌دهیم درست است و ممکن است در بین مسئولان و دولتمردان کارهایی انجام شده باشد که می‌شد بهتر انجام شوند و موفق‌تر عمل کنند؛ اما در مجموع یک هم‌آوردی بین موانع و عوامل برای رسیدن به یک معیشت مناسب و رفاه برای مردم وجود دارد. عوامل عبارت‌اند از: همه تلاش‌هایی که دولت، ارکان مختلف نظام و کشور به کار می‌گیرند و موانع عبارت است از همه کارهایی که انجام می‌پذیرد تا این موفقیت حاصل نشود. در بین عوامل و موانع، این موانع بودند که موفق‌تر بودند. موانعی که وجود داشتند، امروز هم وجود دارند و باید بر این موانع غلبه کنیم و مجموعه اقدامات درحال انجام است. امیدوارم سیاست‌هایی که در جاهای گوناگون اعمال می‌شود بتواند کمک کند تا موانع را کاهش دهیم.

با توجه به ارتباطات موثر و عمیق با کشورهای همسایه و تقویت روابط خارجی، این مسئله چقدر می‌تواند در بحث رشد تولید و اقتصاد ما موثر واقع شود؟
یکی از موفقیت‌های دولت در یکی دو سال گذشته ارتباط بسیار نزدیک با بسیاری از کشورهای دنیا مخصوصاً کشورهای همسایه و آسیایی است که توانست موفقیت‌هایی داشته باشد و دست دولت را باز کند. در بحث صادرات نفت در مقایسه با سال‌های گذشته، موفق‌تر عمل شد و امسال نسبت به سال‌های ۱۴۰۱، ۱۴۰۰ و ۱۳۹۹ میزان فروش نفت بیشتر بود؛ یعنی توانستیم محدودیت‌هایی را که ایجاد کرده بودند، بشکنیم و این موفقیت‌ها روزبه‌روز ادامه پیدا می‌کند و ریل‌گذاری که در کشور به وجود آمده از اول فروردین تا امروز؛ بهبود شاخص‌های رشد را نشان می‌دهد.

گشایش‌ها در صادرات نفت، افزایش تولیدات داخلی و ارتباط با کشورهای همسایه؛ محدودیت‌ها را کاهش داده و این ارتباط و تعامل دوجانبه اقتصادی توانسته بسیاری از مشکلات روزمره را حل کند؛ ولی چون هنوز برخی از موانع و مشکلاتی که وجود داشتند کاملاً برطرف نشده، سبب می‌شود این مجموعه اقدامات دولت و مجلس، در بهبود وضع معیشیت و رفاه مردم خیلی محسوس نباشد.

هرکدام از قوا در تحقق اهداف امسال چقدر می‌توانستند موثر باشند و سهم هر کدامشان در تحقق اهداف شعار سال چقدر است؟
هر سه قوه در جهت تحقق این شعار حرکت کردند. دولت سعی کرد بر سیاست‌های اصولی خودش پایبند باشد. مجلس با مصوباتی که انجام داد مخصوصاً در رابطه با برنامه هفتم که نوشته شده و بودجه‌ای که دردست تنظیم است و بودجه‌ای که در سال ۱۴۰۱ برای سال ۱۴۰۲ نوشته شد؛ همگی پیام‌هایی را به جامعه می‌رساند که پیام کنترل تورم است و هیچ‌کدام از این‌ها پیام افسارگسیختگی نقدینگی نیست.

یک هماهنگی بین دولت و مجلس در موضوع عدم افزایش نقدینگی وجود دارد و سعی می‌کنند تا جایی که ممکن است کسری‌های بودجه را کاهش دهند. مجموعه این اقدامات پیام‌هایی را به جامعه منتقل می‌کند. سال‌های گذشته شاید هزینه‌های کلانی انجام می‌شد و قوانینی که مصوب می‌شد، نتایج آنی اما کوتاه مدتی در جامعه داشت و پیامش به بیرون این بود که در آینده تورم افزایش پیدا خواهد کرد؛ اما مجموعه اقداماتی که در قالب مثلث دولت، مجلس و قوه قضاییه در دو سال گذشته و در هماهنگی با شعار سال صورت گرفته؛ نسبت به سال‌های گذشته عملکرد بهتری بوده‌اند که پیش‌بینی می‌شود نتایج موفقیت‌آمیز و بلند مدتی را در اقتصاد کشور و جامعه تجربه کنیم.

نسبت مشارکت مردم در اقتصاد و مردمی کردن آن چقدر می‌تواند در تحقق اهداف شعار سال موثر باشد؟
همواره تاکید امام (ره) و رهبر انقلاب این بوده است که اقتصاد به معنای واقعی باید به مردم سپرده شود و اگر موفق شویم اقتصاد را در اختیار مردم قرار بدهیم برای همیشه تورم از بین خواهد رفت. یکی از نکات مهم و کلیدی که امسال چه در برنامه هفتم و چه در بودجه سال ۱۴۰۳ داریم دنبال می‌کنیم، این است که حتماً اقتصاد کشور به‌سمت خصوصی‌سازی حرکت کند و اداره آن به دست مردم باشد؛ یعنی باید اقتصاد و خودرو و تولید فولاد را به مردم بسپاریم و حاکمیت در قانون اساسی ما باید به امنیت، آموزش و بهداشت بپردازد. این‌ها جزو مواردی هستند که دولت باید برایشان هزینه کند.

وقتی اقتصاد در اختیار مردم باشد؛ دیگر دولت نقدینگی خود را در تولید خودرو و گندم تزریق نخواهد کرد که همگی تورم‌زا خواهند بود. رمز اصلی سخنان رهبری در کاهش تورم و رشد تولید، مردمی کردن اقتصاد است. در سال ۱۴۰۲ در زمینه مردمی‌سازی گام برداشتیم، ولی از نظر من کافی نبود؛ یعنی چسبندگی اقتصاد به اقتصاد خصولتی و اقتصاد دولتی آن قدر زیاد است که اجرا و عملیاتی کردن شعار سال به طور کامل محقق نشد. بنابراین حرف اول و آخر در مهار تورم و رشد تولید؛ مردمی کردن اقتصاد است و تا روزی که این اتفاق نیفتد باید تمام توان کشور را به کار بگیریم تا تورم را مهار کنیم، آن هم مقدار کمی و بسیار هم سخت خواهد بود.

از سال ۱۳۹۶ رهبر انقلاب در نامگذاری‌های سال مکرر به بحث تولید اشاره کردند و امسال هم به رشد تولید تاکید موکد داشتند. با وجود این تاکیدات و تصریحات، تولید کشور الان در چه مرحله‌ای است و چه تمهیداتی برای رشد و تقویتش باید اندیشید؟
در کنار گرانی‌ها و تورمی که موقتی است و برطرف خواهد شد اعتقادم این است که کشور باید پرقدرت به سمت رشد زیرساخت‌های کشور و تولید حرکت کند. موفقیت‌های بزرگی در تولید فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی و حتی در کشاورزی داشتیم. با وجود تولید ده و نیم میلیون تن گندم قدم‌های بزرگی برداشته شده است؛ یعنی چهره واقعی کشور در زمینه تولید و زیرساخت‌ها به‌سرعت رو به رشد است، ولی در بحث اقتصاد معیشتی مشکل داریم. اگر موفق شویم سرعت تولید را افزایش دهیم و زیرساخت‌ها را بسازیم که صندوق توسعه ملی با همه امکانات به این سمت می‌رود، قطعاً مشکلات اساسی این اقتصاد موقت معیشتی و سختی‌ها و تورم را پشت سر خواهیم گذاشت. ممکن است قدری دوره میان‌مدت طولانی باشد، ولی زیرساخت‌های کشور برای آینده به‌خوبی ساخته می‌شود.