در این پرونده موضع جمهوری اسلامی در زمینهی تحریمها و برجام بررسی میشود. همچنین با اعضای هیئت نظارت بر اجرای برجام، مسئولان ارشد کشور، منصوبان و مشاوران رهبر انقلاب گفتوگو شده است.
| کاظم غریب آبادی
تحریمها نه روی کاغذ، بلکه باید بهصورت عملی لغو شود. به همین دلیل است که رهبر انقلاب نیز بحث راستیآزمایی لغو تحریمها را مطرح کردند و تبدیل به سیاست جمهوری اسلامی شد و در گفتوگوهای مختلف تأکید و پیگیری میشود.
اگر آمریکاییها میگویند ما تحریم ایران را برداشتیم، ما نمیتوانیم فقط به امضای یک نامه یا اعلام موضع، رضایت بدهیم. اگر امضاء همراه با فرآیندی برای راستیآزمایی اقدامات نباشد، معنی ندارد.
برجام بهخودیخود، ارزشی ندارد. برجام موقعی ارزش پیدا میکند که ما منافع نظام را در آن ببینیم. آنها تعهداتی دارند و تمام مواردی که در برجام نوشته شده است، باید رعایت شود. ما همهی تحریمهایی که در چهار سال گذشته علیهمان اعمال شده را غیرقانونی میدانیم و معتقدیم بایدن باید به ۲۰ ژانویهی ۲۰۱۷ برگردد.
برجامی که رفع تحریمها در آن نباشد، برای ما هیچ ارزشی ندارد که آمریکا برگردد یا برنگردد. وقتی عضویت آمریکا در برجام معنا پیدا میکند که به تعهدات خودش بهعنوان یک عضو عمل بکند. اگر قرار باشد برگردد و به تعهداتش عمل نکند، از نظر ما اساساً برنگشته است و عضویتش محقق نشده است.
آن طرفی که حق دارد برای ادامهی کار برجام شرط معیّن کند ایران است. و آن شرط این است که باید آمریکا تحریمها را کلّاً لغو بکند؛ آن هم نه به زبان و روی کاغذ؛ بایستی در عمل تحریمها را لغو کنند و ما راستیآزمایی کنیم.
ما هیچ شرطوشروط دیگری را نمیپذیریم. اگر میخواهند به برجام برگردند، برجام همان برجام قبلی است. اوّل باید این دیوار بیاعتمادی که از بین رفته، دوباره اعتمادسازیاش انجام بگیرد. این بیاعتمادی ما به آنها براساس واقعیتهاست و حقانیت ما را نشان میدهد.
اگر آمریکا بخواهد بدون رفع تحریمها به برجام برگردد موجب «باجخواهی» است؛ چرا که در برابر هر تحریمی که بخواهد رفع کند خواستهای را مطرح خواهد کرد و این اقدام عاقلانه نیست!...
اگر رئیس جمهور جدید آمریکا -بدون لغو همهی تحریمها- امروز بگوید من به برجام برمیگردم و همهی تعهدات برجام را هم انجام میدهم، این یعنی اینکه میخواهد بگوید اگر میخواهید همهی ۷۵۱ تحریم بعد از خروج ترامپ از برجام حل بشود، بیایید بنشینید برای تک تک اینها گفتگو کنیم...
برداشت من این است که تدریجی عملکردن به نفع ما نیست؛ یعنی آنها یک گام کوچک بردارند، ما هم یک گام کوچک برمیداریم. وقتی کار در چالشهای چانهزنیهای خُرد بیفتد و گروههای کارشناسی از هر دو طرف بنشینند، گاهی یک شیطنتهایی میشود که حلش مشکل است. به نظر من، کلی عملکردن دقیقتر است؛ باید یک جا بپذیرند.
حضور آمریکا در برجام تنها در صورتی مفید است که مزایای اقتصادی برای ایران داشته باشد. لذا بازگشت آمریکا به برجام بدون برداشتن تحریمها نهتنها منفعتی برای ما ندارد، بلکه منفعت صرف برای آمریکاست.
فلسفهی اصلی برجام رفع همه تحریمهایی بود که ایجاد کرده بودند که عمدتا در سیستمهای نفتی و بانکی بود. ولی آنها توافقات را برهم زدند و حتی تحریمهای بیشتری هم اعمال کردند. وقتی برجام که باید هر تحریمی را به طور کامل بردارد، چنین نتیجهای ندهد پس دیگر چه فلسفهی وجودیای میتواند داشته باشد؟
ما هیچ اصرار و عجلهای نداریم که آمریکا به برجام برگردد؛ امّا اگر میخواهد برگردد شرایطی دارد که مهمترینش این است که تحریمها را بردارد. باید معلوم شود که دولت جدید به تعهدات برجام پایبند است.
حضرت آیتالله خامنهای در سخنرانی تلویزیونی در تاریخ ۹۹/۱۰/۱۹ ضمن بیان تذکراتی دربارهی رفع تحریم توسط غربیها، دربارهی مسئلهی برجام و بازگشت آمریکا به آن نیز صحبت کردند. نکات مهم این بخش از بیانات ایشان در این اطلاعنگاشت مرور میشود.