کابینه چهاردهم؛ محصول همت رئیس‌جمهور و کمک ارزنده مجلس

رأس ساعت ده صبح ششم شهریورماه ۱۴۰۳، رهبر معظّم انقلاب اسلامی وارد حسینیّه امام‌خمینی رحمه‌الله شدند. مهمانان که هیئت دولت چهاردهم بودند، با فرستادن صلوات از ایشان استقبال کردند. قاری دو آیه از سوره‌ی مبارکه‌ی احزاب را برای این جلسه انتخاب کرده بود: «مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَهَ عَلَیه»؛ آیه‌ی اوّل تمام نشده بود که آقای ظریف هم وارد شد و نشست.

بعد از قرائت قرآن که با تشویق قاری از سوی رهبر انقلاب نیز مواجه شد، آقای پزشکیان شروع به صحبت کرد؛ از عدالت گفت و لزوم رسیدگی به محرومان؛ همچنین، طبق رویّه‌ی مرسوم خود، فرازهایی از نهج‌البلاغه را قرائت کرد، از فرمان مولای متّقیان به مالک اشتر. سخنان رئیس‌جمهور که به پایان رسید، رهبر انقلاب «طیّب‌الله» گفتند و سخنرانی آقای پزشکیان را سلیس دانستند.

ایشان پس از مقدّمات بیانات خود ــ که شامل تکریم ایّام اربعین، تبریک هفته‌ی دولت و گرامیداشت شهیدان رجائی، باهنر، رئیسی و همراهان ایشان بود ــ به سراغ یکی از موضوعات داغ این روزها رفتند: تشکیل کابینه‌ی جدید و نظرات رهبر انقلاب درباره آن؛ موضوعی که چندی بود به نقل محافل سیاسی داخلی تبدیل شده و دستاویزی برای شبهه‌پراکنی رسانه‌های معاند شده بود.

ادّعاها و پرسش‌ها درباره‌ی کابینه‌ی جدید
پس از پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات، رئیس‌جمهور جدید در چند نوبت درباره‌ی مشورت و هماهنگی با رهبر انقلاب در تشکیل کابینه، موضع خود را بیان کرده بود. از جمله، در اولین مصاحبه خود با رسانه  Khamenei.ir که چند روز پیش از مراسم تنفیذ انجام شد، آقای پزشکیان درباره‌ی روند تعیین کابینه و معرّفی به مجلس گفت: «آن جمع‌بندی‌هایی [مشورت و نظرخواهی از گروه‌ها، جریانات و چهره‌های گوناگون] که گفتم، اگر انجام بشود، هرچه سریع‌تر تلاش خواهیم کرد خدمت رهبر انقلاب برویم و مشورت و هماهنگی نهایی را هم آنجا انجام بدهیم تا نهایتاً فهرستی را که از جمع‌بندی افراد معرّفی‌شده توسّط جریانات مختلف به دست آمده، ان‌شاءالله با تفاهم و رضایت کامل بتوانیم معرّفی کنیم.»

رئیس‌جمهور در روز رأی‌گیری در مجلس نیز، در دفاع خود از کابینه، بار دیگر اما به شکلی خاص و متفاوت از هماهنگی و نظرخواهی از رهبر انقلاب درباره‌ی اعضای کابینه سخن به میان آورد که سؤالاتی را در ذهن برخی ایجاد کرد. به‌هر‌حال، کلّ افراد پیشنهادی رئیس‌جمهور برای تصدّی پست وزارتخانه‌های دولت چهاردهم موفّق شدند از مجلس رأی اعتماد بگیرند؛ امّا این پایان ماجرا نبود و عدّه‌ای در داخل و عدّه‌ی بیشتری در خارج از مرزها، با اهداف متفاوت و از منظرهای گوناگون، به این ماجرا ورود کردند.

رادیکال‌ترین و عجیب‌ترین ادّعا در این مورد آن بود که «کابینه‌ی جدید، کابینه‌ی رهبری است»؛ این اصلی‌ترین ادّعا بود و ادّعاهای بعدی روی همین ادّعا سوار می‌شدند: «رئیس‌جمهور در ایران کاره‌ای نیست»، «دولت جدید مسلوب‌الاختیار است»، «کابینه تحمیلی است»، و ادّعاهای دیگری از این دست. البتّه این ادّعای محوری و دنباله‌های آن در سر طیف این ماجرا قرار داشتند، امّا برخی هم در داخل و از منظرهای دیگری ماجرا را تحلیل و پرسش‌هایی را مطرح می‌کردند، مانند اینکه «پس نقش مجلس چیست؟»، «چرا از رهبر انقلاب در این ماجرا هزینه می‌شود؟»، «آیا این بار رهبر انقلاب رویّه و نسبت خود را با کابینه تغییر داده‌اند؟»، و پرسش‌هایی مانند این‌ها.

پشت بلندگو
رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در اوّلین دیدار هیئت دولت چهاردهم، پیش از آنکه به نکات و مطالبات سیزده‌گانه‌ی خود خطاب به مسئولان دولت جدید ورود کنند، گریزی به این ماجرا زدند و فرمودند:
«خدا را شکرگزاریم که بحمدالله دولت با همّت رئیس‌جمهور محترم و با کمک ارزنده‌ی مجلس شکل گرفت؛ این خیلی نعمت بزرگی است. در بعضی از دولتهای گذشته، گاهی تا نزدیک یک ماه یا بیشتر، دولت نمیتوانست شکل بگیرد و همه‌ی وزرا از مجلس رأی اعتماد نگرفته بودند؛ این را خدا لطف کرد به شما و به ما و به کشور که بحمدالله همه‌ی وزرا از مجلس، با اعتماد مجلس به آنها، بسلامتی بیرون آمدند. کسانی که در این انتخابات و تشکیل این دولت ــ بعد از آن حادثه‌ی سنگین و تلخ ــ مؤثّر بودند، همه پیش خدای متعال مأجورند: دست‌اندرکاران دولت قبل، صداوسیما، مسئولان گوناگون که کمک کردند به اینکه بعد از آن حادثه‌ی سنگین و تلخی که پیش آمد، کشور بتواند بانشاط وارد میدان انتخابات بشود، انتخابات ریاست جمهوری با امنیّت و سلامت کامل انجام بگیرد، بعد وزرا انتخاب بشوند؛ واقعاً از همه‌ی آنها باید سپاسگزاری کنیم. از خداوند متعال هم واقعاً خیلی باید متشکّر باشیم. ...
آقای رئیس‌جمهور [هم] در این زمینه برای انتخاب وزیرانی که باید با ایشان همکاری کنند، خیلی پُرکار و باتلاش وارد شدند؛ با بنده هم مشورت کردند و من تعدادی از افرادی که می‌شناختم یا صلاحیّت آنها از طرق مورد وثوق به ما رسیده بود، اینها را تأیید کردم، بعضی‌ها را هم تأکید کردم؛ تعداد بیشتری را هم نمی‌شناختم، گفتم نظری نسبت به آنها ندارم. خب بحمدالله ایشان توانستند انتخاب را انجام بدهند و مجلس را هم قانع کنند و این موفّقیّت بزرگی بود و خدا را سپاس میگوییم.»

توجه عمیق تر به بیانات کوتاه امّا دقیق رهبر انقلاب درباره‌ی این موضوع، ماجرا و ابعاد آن را کاملاً روشن می‌کند که برخی از آن‌ها از این قرار است:

۱. برخلاف ادّعای دشمنان که سعی داشته و دارند تا دولت و رئیس‌جمهور را بدون اختیار جلوه دهند، مشخّص است که آنچه امروز به عنوان کابینه‌ی چهاردهم می‌شناسیم، کابینه‌ی آقای پزشکیان است، متشکّل از افرادی که طیّ یک فرآیند تصمیم‌گیری‌شده از سوی رئیس‌جمهور انتخاب شده‌اند. اینکه برخی رسانه‌های معاند سعی دارند این موضوع را تحریف کنند، البتّه چیز چندان جدیدی نیست و در دولت‌های گذشته نیز این ادّعا و شبهه به اشکال مختلف طرح شده است.

۲. آقای رئیس‌جمهور، در انتخاب کابینه‌ی خود، از افراد متنوّع و زیادی مشورت گرفته‌اند و رهبر انقلاب نیز یکی از آنان است. موضوع مهم و قابل توجّه آنجا است که در بحث مشورت، مشورت‌کننده با اختیار خود به سراغ مشورت‌دهنده می‌رود و دایره و میزان منطقی اثر مشورت بر هر تصمیم و اقدامی مشخّص است. دقّت در موضوع و حیطه‌ی مشورت، هم در بیان رهبر انقلاب و هم رئیس‌جمهور، در این قضیّه مهم است.

۳. رهبر انقلاب با بیان اینکه «تعدادی از افرادی که می‌شناختم یا صلاحیّت آنها از طرق مورد وثوق به ما رسیده بود، اینها را تأیید کردم، بعضی‌ها را هم تأکید کردم»، در ادامه فرمودند: «تعداد بیشتری را هم نمی‌شناختم، گفتم نظری نسبت به آنها ندارم.» در واقع، ایشان اصل مشورت گرفتن رئیس‌جمهور را تأیید کردند، امّا در‌عین‌حال تأکید کردند که درباره‌ی بیشتر اعضای کابینه‌ی جدید، نفیاً یا اثباتاً نظری نداده‌اند.

۴. امّا مهم‌تر از نکات فوق، به نظر می‌رسد موضع رهبر انقلاب درباره‌ی اصل تشکیل بموقع کابینه است. ایشان این اقدام را «نعمت بزرگ» دانستند و بابت آن خداوند را شکر گفتند و عامل این نعمت بزرگ را هم همّت رئیس‌جمهور و کمک ارزنده‌ی مجلس دانستند. قطعاً دشمنان جمهوری اسلامی ایران دست از شبهه‌پراکنی و ادّعاهای سست و گزاف برنمی‌دارند، امّا این موضوع باید برای افراد و جریانات داخلی که دل در گرو این نظام و انقلاب دارند در درجه‌ی اوّل اهمّیّت و توجّه باشد.

و بالاخره باید گفت هر کسی در هر جایگاهی موظّف به شناخت اولویّت‌ها و اقدام در همان زمینه است. رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در این جلسه مهم و خطاب به دولت جدید، در این مورد فرمودند: «رعایت اولویّتها. ما وقت کمی داریم،‌ پول کمی هم داریم، کار زیادی هم داریم؛ ببینید اولویّتها چیست. دو جور اولویّت داریم؛ چه اولویّتهای کارهای زیرساختی و اساسی، چه اولویّتهای کارهای فوری. بعضی از اولویّتها مربوط به مسائل فوری است، باید اینها را داخل جامعه به یک شکلی به صورت مناسبی حل کرد؛ مسئله‌ی گرانی، تورّم و امثال اینها.»

تک‌تک ما نیز باید از خود بپرسیم کجا ایستاده‌ایم و چه وظیفه‌ای در قبال شرایط کشور و توصیه‌های رهبر انقلاب داریم؛ آیا می‌خواهیم در برابر نعمت تشکیل بموقع کابینه شاکر باشیم و به وظیفه‌ی خود که کمک به موفّقیّت دولت است عمل کنیم، یابخاطر رضایت خودمان یا گروه و طیف سیاسی خودمان،  در زمینی که اساساً دشمن از سال‌ها پیش طرّاحی کرده بازی کنیم و ناخواسته جدول نقشه‌های آن را کامل کنیم؟