بر علوم و فناوریهایی که مزیت نسبی دارند تمرکز کنیم
در بیست و سومین روز از ماه مبارک رمضان ۱۳۹۸ جمعی از استادان و اعضای هیئتهای علمی دانشگاهها با رهبر انقلاب اسلامی دیدار کردند و ۱۰ نفر از آنان به ارائه دیدگاههای خود درباره موضوعات مختلف وضعیت کشور پرداختند. یکی از این اشخاص، آقای دکتر امیرعلی حمیدیه، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و دبیر ستاد توسعه علوم و فناوریهای سلولهای بنیادی بود که طی سخنانی به طرح «موضوعاتی برای تحول و پیشرفت در علوم و فناوریها» پرداخت. پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR متن و فیلم این سخنان را به شرح زیر منتشر میکند.
بنده سعی میکنم عرائض خود را در سه محور به صورت خیلی ساده و کوتاه خدمتتان تقدیم کنم.
محور اول، ضرورت توسعهی فرهنگ و زیست بوم علم و فناوری در تمامی سطح کشور به عنوان زیرساخت حرکت مؤثر اجتماعی و اقتصادی در گام دوم انقلاب.
بیشک در دوران گام دوم راه برون رفت از فشارهای بینالمللی و نیل به خودکفایی دستیابی به فناوریهای راهبردی و گسترش زیست بوم علم و فناوری است. مستحضرید روند شکل گیری دانشگاههای نسل سوم و چهارم در دنیا سرعت گرفته و لازم است رویکرد آموزش و پژوهش. با فنآوری و کارآفرینی ممزوج شده و تربیت نسل آینده با این رویکرد در دستور کار دانشگاهها قرار گیرند. این روند در کشور ما باید شتاب بیشتری گیرد و به عنوان اولویت اصلی برای کلیهی دانشگاهها در نظر گرفته شود.
در این مسیر تأثیر و گسترش شتاب دهندهها و مراکز رشد در پیرامون دانشگاهها و مراکز علمی باید نهادینه شود تا فضای کارآفرینی، شور و نشاط علمی و امید به آینده به خصوص در بین نسل جوان افزایش یابد. مثال واضحش دانشگاه صنعتی شریف است. روزگاری دور و بر آنجا فقط تعمیرگاه ماشین بود الان تعداد زیادی شرکتهای دانش بنیان مستقر شدند.
مورد بعد تقویت و گسترش مجاری توسعهی صادرات محصولات بومی با فناوری بالا. به منظور ایجاد کشش بازار، رونق تولید و افزایش فعالیت شرکتهای دانش بنیان نکتهی بسیار مهمی است که اگر مورد توجه قرار نگیرد باعث محدودشدن بازار شرکتهای دانش بنیان به داخل و این محدود شدن باعث کندشدن روند توسعهی این شرکتها خواهد شد.
محور دوم صحبتهای بنده در خصوص ضرورت تمرکز بر علوم و فناوریهایی است که دارای مزیت نسبی در کشور هستند. و مرز دانشی محسوب میشوند. بدون شک حوزههای نوینی چون سلولهای بنیادی و نانو از دسته علومی هستند که دارای این مزیت نسبی در کشور هستند.
نکتهای که باید مورد توجه قرار بگیرد، ترکیب این فناوریهاست. ترکیب این فناوریها با یکدیگر قطعاً باعث پیشرفت بیش از پیش کشور خواهد شد چون فناوریهای تک به تک در آینده نمیتوانند خیلی موفق باشند. باید ترکیب فناوریهای متعدد با همدیگر جلو بروند. مورد بعد حرکت پرشتاب محققان جوان در مرزهای دانش حوزهی سلولهای بنیادی و پزشکی باز سختی است که میبینید مورد توجهی مجامع داخلی و بین المللی بوده و به همین منظور لازم است که اولاً حفاظت از سنگرهای علمی فتح شده صورت بگیرد و با افتخار و تعصب به آنها نگاه بشود.
ثانیاً نه تنها سرعت تولید این علم راهبردی در کشور، حفظ سرعتش ضروری است بلکه تازه نیاز به شتاب بیشتر هم دارد. ثالثاً بهرهمندی و استفاده از دستاوردهای محققان جوان و شرکتهای دانش بنیان نوپا در راستای گسترش شور اجتماعی و اقتصادی و عبور از تحریمها بسیار مهم است.
کسب رتبههای ارزشمند در سطح منطقه و جهان در زمینهی دانش راهبردی سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی با وجود محدودیتها نشانهی خودباوری دانشمندان کشور میباشد به طوری که هم اکنون رتبهی اول در منطقه و بین کشورهای اسلامی را کسب کردهایم. اما آینده با خودباوری و تلاش بیشتر نسل جوان کشورمان میتوانیم به زودی قلههای بلندتر از علم و فناوری را نیز فتح نماییم.
در حوزهی آموزش برنامهی تحول و نوآوری آموزش پزشکی جهت گیری بسیار خوبی را شروع کرده که علم سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی را میتواند نیز دربگیرد. آمایش سرزمینی و مأموریت گرایی حرکت ارزشمندی است که در دانشگاههای علوم پزشکی آغاز شده که با وجود استعدادهای برجسته در کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی میتوانند با اصلاح روشها بستر گسترش آن را فراهم نمایند.
حمایت مستمر معاونت علمی فناوری طی پنج سال اخیر که منجر به تشکیل بیش از هشتاد شرکت دانش بنیان در حوزهی تجهیزات و محصولات سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی شده است میتواند با همکاری سایر نهادها، ارگانها و سرمایه گذاران بیش از پیش تقویت شود و باعث رونق تولید محصولات نوین در کشور گردد. و اما مهمترین نکته کسب سهم از بازار بین المللی برای جمهوری اسلامی ایران است. ما تا به حال خام فروشی را عادت کرده بودیم مثل نفت. علممان را هم نباید خام بفروشیم و حتماً باید به فکر این باشیم که علممان را به فناوری تبدیل کنیم و فناوریمان را بتوانیم بفروشیم.
حمایت از مطرح شدن مراکز مهمی چون رویان در سطح بینالمللی در این جهت بسیار مهم است. که نه تنها علمش که بلکه محصولات فناوریشان را بتوانند عرضه بکنند. در همین راستا در سطح کشور طراحی و راه اندازی مرحله به مرحلهی چندین مرکز جامع شتاب دهندهی سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی به منظور تثبیت جریان پرسرعت تولید و تجاری سازی دانش، این دانش در حال انجام است. و در سرتاسر ایران انشاءالله خیر و برکات فراوانی را در سالهای آینده به بار خواهد آورد. مورد بعد هر چند فرآیند استفاده از سلولهای بنیادی در درمان بیماریها سالهاست که در کشور آغاز شده. با این وجود گسترش نهضت کاربردی سازی علم و فناوری سلولهای بنیادی در رشتههای مختلف و گوناگون پزشکی نه تنها چند رشتهی محدود پزشکی جهت رفع آلام بیماران صعب العلاج کشور بسیار ضروری است.
اما نکته آخر که محور سوم بود ضرورت همدلی و همراهی و انضباط و تمرکز در حمایتهای سطح ملی از محققین جوان و شرکتهای نوپا به دور از تنگ نظریها و سلایق شخصی و گروهی. مورد بعد فرا رسیدن زمان سرعت بخشی در تبدیل دانش تولید شده به محصول و تجاری سازی محصولات و کاربردی سازی آنهاست. کشور نیاز به پیشرفت ندارد، کشور نیاز به جهش دارد. مدیریت جهادی و جلوگیری از کارشکنیهای افراد تنگ نظر، ناآگاه که ظاهری قانون مدار و علمی به خود گرفتهاند و هنوز پیشرفت کشور را باور ندارند. هدایت مشفقانه و حمایت از نخبگان جوان ایرانی جذب شده به منظور نقشآفرینی آنها در حوزهی علم و فناوری و از همه مهمتر پایبندی به اصول اخلاقی در حوزههای علم، فناوری، مدیریتی و کار با مردم توسط اساتید و نخبگان که باید الگو و سرمشق نسل آیندهی کشور باشند. در انتها تشکر ویژه از شما به جهت گزارشگیری مستمر از پیشرفت علم و فناوری، به ارائهی بازخورد به اساتید و همچنین مدیران ملی که پشتوانهی قوی برای آنها به شمار میرود.