خط‌شکن

آنچه می‌خوانید، یادداشتی است از علیرضا قزوه که پس از دیدار شاعران با رهبر معظم انقلاب به رشته تحریر درآمده است:

اگر بخواهیم شعر را با یک تمثیل معنا کنیم، باید گفت که شعر مانند پیاده‌نظام یک لشگر است. کارویژه‌ی پیاده‌نظام‌ها این است که همیشه در خط مقدم هستند، خط‌شکن هستند، روی مین می‌روند، سختی می‌کشند و فتح می‌کنند. شعر نیز همین خاصیت را دارد. حتی در اتفاقات سریع و زودگذر نیز شعر در خط مقدم قرار دارد. بعضی هنرهای دیگر تا می‌خواهند وارد واقعه‌ای شوند، کلی به زمان و هزینه نیاز دارند. مثلاً ساختن یک تئاتر، فیلم سینمایی و یا یک قطعه موسیقی هم  هزینه‌بر و هم زمان‌بر است. اما شعر، همه‌جا حاضر است و همیشه با کمترین هزینه و با بیشترین نیرو و اثرگذاری در صحنه است. برای مثال وقتی به شروع نهضت امام خمینی و نقش ترانه‌ها و شعرهای مردم نگاه می‌کنید، وقتی به وقوع انقلاب اسلامی نگاه می‌کنید یا در جنگ تحمیلی و حتی فتنه‌ی اخیر، این خاصیت شعر را در تمامی این عرصه‌ها می‌توانیم مشاهده کنیم. بنابراین شعر به‌نوعی هنر اول در ایران محسوب می‌شود.

ضیافت هرساله‌ی شعر فارسی
بیش از بیست سال است که شاعران در این شب عزیز ـمیلاد امام حسن(ع)ـ خدمت رهبر معظم انقلاب می‌رسند. در آن سال‌های اول که من هم به عنوان یک شاعر جوان در این محفل بودم، مرحوم استاد اوستا و شاعران دیگری که از پیشکسوتان شعر انقلاب بوده و هستند، شعر می‌خواندند، اما جمع شاعران حدود سی تا چهل نفر بود. به هر حال، تأثیرات صحبت‌های حضرت آقا باعث شده تا این جلسه، به عنوان بزرگترین رویداد ادبی سال تلقی شود که در آن خط‌مشی ادبی و شعری جامعه ترسیم می‌شود.

هرچه سال‌ها می‌گذرد، تعداد شعرا اضافه می‌شود که این امر باعث تنوع بیشتر برنامه‌ها شده است. به عنوان مثال شعر طنز در همین پنج، شش سال اخیر وارد این فضا شده است. از طرفی تنوع شاعران جوان نیز در این محفل ادبی مشهود است، به‌طوری‌که امسال حتی یک دانش‌آموز هم در جمع شاعرانی بود که در محضر رهبر انقلاب به شعرخوانی پرداختند.

در این سال‌های اخیر و با توجه به مسئولیتی که بنده در اجرای این مراسم دارم، اشتیاق و علاقه‌ای که شاعران مخصوصاً شعرای جوان برای حضور و شعرخوانی در این محفل دارند، کاملاً مشهود است. خیلی از آن‌ها با ارسال نامه، ای‌میل و یا با تلفن علاقمندی خود را برای حضور در این مراسم و مخصوصاً شعرخوانی ابراز می‌کنند. این امر سبب شده تا رقابت شدیدی بین نسل جوان ما ایجاد شده است. با توجه به این‌که این جلسه، جلسه‌ی مهمی است، یعنی به هر حال حضور و شعرخوانی دربرابر شخصیتی که روحانی، ادیب و یک شخصیت ممتاز سیاسی در جهان اسلام هستند، موجب ایجاد این رقابت شدید بین شاعران جوان شده است.

البته شاعران نیز سعی می‌کنند به فراخور اهمیت مجلس، بهترین اشعار خود را ارائه دهند. اگر در شعر شاعران پیشکسوت نوعی پختگی وجود دارد، اما آن تپندگی و شور و هیجان در شعر شاعران جوان همیشه حرف اول را می‌زند.

اشعار چگونه انتخاب می‌شوند
هیأتی وجود دارد -که بنده نیز شش، هفت سالی هست که جزو آن هستم- که انتخاب شعرها را برعهده دارد. مکانیزم انتخاب شعر نیز به این صورت است که از شعرایی که شعرهای خوب ارایه می‌دهند و در جشنواره‌های مختلف مقام می‌آورند، درخواست می‌کنیم که مثلاً سه یا پنح شعر خود را برای ما بفرستند. هیأت نیز بهترین شعر را از جهت ادبی، ساختاری، دستوری به آن شاعر پیشنهاد می‌کند که تنها در حد پیشنهاد است. مثلاً دوستان به آن شاعر جوان ورامینی -که آن شعر زیبای انتقادی را خواند- شعر دیگری را پیشنهاد کرده بودند، اما خودش دوست داشت و شعر دیگری خواند.

در این محفل، از فضاهای شعر اجتماعی و شعر اعتراض نیز استقبال می‌شود. حتی در این محفل، فضایی برای شاعران  فراهم شده که شاید برخی شعرهایی را که اجازه ندارند در محافل خصوصی‌تر بخوانند، در این محفل، به راحتی آن را عرضه می‌کنند. به همین دلیل است که همه‌نوع سلیقه در این دیدار دیده می‌شود.