نقش و کارکرد ورزش در تحقق ایران قوی

رهبر انقلاب در دیدار قهرمانان ورزشی و مدال‌آوران بازی‌های آسیایی و پارا آسیایی با تشکر از حرکات ارزشی قهرمانان ورزش کشور در میادین بین‌المللی این اقدامات را کارهایی دانستند که تشخّص ورزشکار ایرانی ـ اسلامی و هویّت ملّت ایران را در مقابل چشم صدها میلیون تماشاگر نشان میدهد و با اشاره به اهمیت و اثرگذاری ورزش، تأکید کردند: «این کارهایی که بعضی از آنها را اسم بردم، چهره‌ی برجسته و شاخص و دارای منطق و دارای اعتماد به نفْس از ملّت ایران را در مقابل چشمهای صدها میلیون مردمِ تماشاگرِ ورزش نشان میدهد، ملّت ایران را معرّفی میکند. این کارها، این حرکات زیبا، بخشی از قدرت ملّی ایران است.» ۱۴۰۲/۰۹/۰۱
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین در زمینه قوت ورزش کشور وظایفی برای مسئولان برشمردند و فرمودند: «من میگویم ایران قوی باید ورزش قوی داشته باشد. ما شعار «ایران قوی» داده‌ایم دیگر؛ ورزش ایران قوی باید یک ورزش قوی باشد.» ۱۴۰۲/۰۹/۰۱
رسانه KHAMENEI.IR به همین مناسبت در یادداشتی به قلم دکتر سینا کلهر، معاون امور فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان به بررسی نقش و کارکرد ورزش در تحقق ایران قوی پرداخته است.

ورزش در جهان مدرن ابزار مدیریت استراتژیک و پدیده چند وجهی است که در همان حال که به لحاظ نمادین نشان دهنده جایگاه رشد و توسعه یک کشور است از جهت کارکردی عامل انسجام بخش، تقویت کننده هویت و غرور ملی و پیشران اصلاح فرهنگ عمومی در حوزه‌های فرهنگ کار و تلاش است.

مدت‌های مدیدی در تحلیل ویژگی‌های جمعی ایرانیان، فقدان فرهنگ کار جمعی به عنوان یکی از ویژگی‌های جامعه ایران معرفی شده و موفقیت در رشته‌های انفرادی ورزشی به عنوان شاهدی بر مدعا ذکر می‌شد. با موفقیت خیره کننده ورزش والیبال و بعد از آن ورزش‌های گروهی چون بسکتبال و هندبال در سطح آسیا و جهان، ایده ایرانی‌ها نمی‌توانند کار گروهی انجام دهند به تاریخ سپرده شد.

در این نوشتار وجوه مختلف مورد اشاره نقش ورزش در تحقق ایرانی قوی به اختصار بررسی شده است.

۱. وجه نمادین: برند سازی ملی
به لحاظ نمادین ورزش یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های برند سازی و بازسازی تصویر کلان یک کشور در صحنه بین‌المللی است. جایگاه کشور در جدول مدال‌های بازی‌های المپیک و قاره‌ای، جایگاه در رقابت‌های جام جهانی فوتبال و دارا بودن چهره‌های ورزشی بین‌المللی در رشته‌های مختلف، ابزارهای برند سازی ملی و بین‌المللی از کشور است.

زبان ورزش زبان بین‌المللی است و استفاده از این زبان یکی از مؤثرترین شیوه‌های پیام‌رسانی در دنیای امروز است. از همین جهت نیز رفتارهای نمادین ورزشکاران به خصوص ورزشکاران ایرانی از قبیل حضور با حجاب اسلامی، عدم مبارزه با رژیم صهیونیستی و...تأثیرات جدی داشته و توانسته است در سطح بین‌المللی الگو بخش باشد.

۲. وجه کارکردی: تقویت هویت ملی
حضور و پیروزی در رقابت‌های بین‌المللی در میادین ورزشی تاثیرات شگرف و در مواردی تاریخ‌ساز برای جوامع مختلف از جمله جامعه ایران داشته است‌. پیروزی تاریخی بر تیم استرالیا و حماسه بعد از آن درخشان‌ترین این لحظات بوده است.

از همین چشم‌انداز ورزش یکی از کم‌هزینه‌ترین و پر بازده‌ترین ابزارهای تقویت هویت ملی و عشق و علاقه به وطن بوده و بسیاری از گسست‌ها و شکاف‌های اجتماعی از طریق موفقیت‌های تیم‌های ملی در رقابت‌های جهانی ترمیم شده است. آخرین نمونه از این رویداد‌ها تاثیرات بسیار مثبت پیروزی تیم ملی در برابر ولز بر فضای جامعه ایران در اغتشاشات ۱۴۰۱ بود.

۳. وجه اصلاحی: پیشران اجتماعی
ورزش از جهت اصلاح ویژگی‌های فرهنگی جامعه هم نقش مؤثری در پیدایش یا حذف ویژگی‌های عمومی جامعه دارد. تقویت روحیه جنگندگی، شجاعت، کار و تلاش از طریق الگوهای موفق ورزشی بستری فراهم می‌کند تا ویژگی مثبت فرهنگی جامعه تقویت شود و زیر ساخت فرهنگی و رفتاری جامعه برای رشد و شکوفایی در عرصه اقتصادی و فکری فراهم شود.

ورزش به عنوان یکی از پیشران‌های امید آفرینی، انگیزه بخشی، نشاط آفرینی اجتماعی و ایجاد زیر ساخت تندرستی و حال خوب در جامعه فضای عمومی افراد جامعه را مستعد تلاش و کوشش ساخته و تأثیر مستقیمی بر بهره‌وری افراد جامعه دارد.

قهرمان‌های ورزشی به عنوان الگوهای سخت‌کوشی و نمونه‌های موفق موفقیت و تحرک اجتماعی عناصر مؤثر تشویق و ترغیب افراد در فضای عمومی جامعه هستند و از این طریق فرهنگ کار جمعی را ارتقا می دهند.

سخن آخر
ورزش ابر پدیده اجتماعی است که ابعاد داخلی و بین‌المللی گسترده‌ای دارد و به عنوان یک رسانای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در محیط‌های مختلف داخلی و خارجی عمل می‌کند‌. از این زاویه یکی از گرانیگاه‌های قدرت ملی و بین‌المللی هر کشوری بوده و پیوستگی شدیدی با میزان قدرت و قوی بودن ملت‌ها دارد.

به دلیل همین اهمیت و ابعاد مختلف تأثیرگذاری این پدیده است که برخی از کشورها حتی به فکر خرید ورزشکار افتاده‌اند تا بتوانند از تأثیرات ملی و بین‌المللی ورزش استفاده کنند. در چنین زمینه‌ای جمله «ایران قوی باید ورزش قوی داشته باشد» را باید معنا کرد.