سخنان آقای محصولی دانشجوی منتخب دانشگاه برتیش کلمبیای کانادا

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی صبح چهارشنبه ۱۳۹۸/۰۷/۱۷ در دیدار دو هزار نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، ادامه‌ی پیشرفت علمی کشور را در کوران حرکت پرشتاب علمی جهان، کاملاً ضروری و حیاتی خواندند و با اشاره به شوق سرشار، انگیزه‌ی تحسین‌برانگیز و اعتمادبه‌نفس جوانان نخبه تأکید کردند: هر جوان نخبه پاره‌ی تن ایران عزیز ما است و برای رفع مشکلات نخبگان باید سند راهبردی امور نخبگان را کاملاً جدی اجرا و پیگیری کرد.
در ابتدای این دیدار و پیش از سخنان رهبر انقلاب، چند تن از نخبگان و محققان رشته‌های مختلف، دیدگاه‌های خود را بیان کردند. یکی از این افراد آقای مجتبی محصولی دانشجوی منتخب دانشگده‌ی مهندسی عمران دانشگاه برتیش کلمبیای کانادا، دانشیار دانشگاه صنعتی شریف در رشته‌ی مهندسی عمران بود. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR متن و فیلم این سخنان را به شرح زیر منتشر می‌کند.

بنده به تعدادی از آسیب‌های جدی فضای علمی پژوهشی کشور می‌پردازم.

آسیب اول اینکه روحیه‌ی همکاری میان دانشگاهها برای حل مسائل کشور ضعیف است و در مقابل اغلب دانشگاهها در حال رقابت برای ارتقاء جایگاه خود در نظامهای رتبه‌بندی خارجی هستند این نظامهای رتبه‌بندی توسط بنگاههای خصوصی اداره میشود و ضوابط ارزیابی آنها لزوماً در راستای منافع کشور نیست برای ما زمین تعریف میکنند و ما در آن بازی میکنیم، مفهوم جدیدی خلق شده است بعنوان آبروی دانشگاه که نوعی قبیله‌گرایی مدرن است و طی آن برای ارتقاء جایگاه دانشگاه محل خدمت فرد از هیچ عملی فروگذار نمیشود از رقابت منفی برای جذب حداکثری منافع تا سیاستگذاری برای هدایت عضو هیئت علمی و دانشجو برای ارضاء کردن ضوابطی که منجر به حداکثر ارتقاء رتبه‌ی دانشگاه در رتبه‌بندی‌های پیش گفته‌گر در، تا فشار بر پژوهشگران برای خبرسازی و برگزاری سمینار و کنفرانس از نتایج نیمه‌کاره‌ی پژوهش برای اینکه دانشگاه در نظر مسئولان عالی رتبه خوش جلوه کند تا شاید بر بودجه‌ی دانشگاه بیفزایند غافل از اینکه پژوهشگر نیازمند آرامش و دوری از فضای پر هیاهو و نمایشی است تا بتواند اندیشه‌ورزی نماید و گره‌ای بگشاید اختصاص بودجه به دانشگاهها بر مبنای عملکرد کیفی آنها در حل مسائل کشور بجای نظام فعلی که بر مبنای سرانه‌ی استاد و دانشجو و روابط استوار است گامی در راستای درمان این آسیب است.

دوم آنکه دستگاههای دولتی و عمومی اغلب در حمایت از پژوهش دچار روزمرگی هستند و به پژوهشهای عمیق و بلند مدت برای ریشه‌یابی مشکلات و ارائه‌ی راه‌حلهای پایدار بهاء نمیدهند این دستگاهها از پژوهشگران میخواهند تا بجای درمان علت با قرص و آمپول درمان علامت کنند تا در ظاهر هم در گزارش عملکردشان هزینه کرده پژوهشی داشته باشند و هم تا چند صباحی که در سمت خود هستند آن مشکل علامتی بروز ندهد یکی از این آقایان در جواب ما که گفته بودیم حل مسئله بصورت ریشه‌ای نیازمند چند سال پژوهش مستمر است گفت صندلی من یکساله است و بودجه‌ام نیز همین‌طور و ما را جواب کرد سالی که زلزله‌ای روی میدهد همه‌ی دستگاههای مربوطه طالب پژوهش در مورد زلزله و مقاوم‌سازی و مدیریت بحران هستند و بعد از چند ماه همه چیز به فراموشی سپرده میشود تا زلزله‌ای دیگر روی دهد اکنون نیز تا چند گاهی فصل پژوهش در زمینه‌ی سیلاب است در مصداقی دیگر پژوهشگرانی که طرحی را برای هدف‌گیری ریشه‌ای مسئله‌ی آلودگی هوا به مسئولی ارائه کرده بودند پاسخ شنیدند که ما در حال مذاکره برای وارد کردن محلولی از اروپا هستیم که با تزریق آن در باک خودروها آلودگی به میزان پنجاه درصد کاهش می‌یابد شما بجای طرحتان برای ما بررسی کنید این محلول چقدر مؤثر است البته هستند مسئولانی که دلسوزانه بدنبال حل ریشه‌ای مسائل حوزه‌ی مدیریتشان با حمایت از پژوهش هستند اما در محدوده‌ی مشاهدات اینجانب فضای قالب آن است که ذکر شد.

سوم تنگ‌نظری در ارائه‌ی اطلاعات حیاتی برای پژوهش معمولاً به بهانه‌های امنیتی حتی هنگامی که پژوهشگر حاضر است به رایگان در مورد معضلات کشور تحقیق نماید یکی از موانع جدی در پیشروی پژوهش مؤثر است اطلاعاتی را که با ارسال یک ایمیل میتوان از بسیاری از کشورهای دنیا گرفت در اینجا دریافت آنها غیر ممکن است و این پژوهشگران را به بکارگیری مدلها و روشهای ابدایی‌شان روی اطلاعات کشورهای دیگر سوق میدهد و در نهایت تنها آن کشورها را از پژوهش انجام شده منتفع میکند برای مسائل در زمینه‌ی پژوهشی اینجانب یعنی تاب‌آوری زیرساختهای عمرانی اطلاعات مربوط به زیرساختهای موجود در شهرها و نیز آسیب به وارده به آنها در رویدادهای گذشته مانند زلزله با برچسب امنیتی از ما دریغ میشود و ما مجبوریم مدلهای تحلیل ریسک و تاب‌آوری خود را با اطلاعات خارجی واسنجی کنیم و بعنوان مطالعه‌ی مورد این مدلها را برای تحلیل تاب‌آوری شهرهای خارجی بکار ببندیم و در نهایت آنها را از این پژوهش منتفع کنیم باز هم موارد استثناء وجود دارد اما فضای غالب همان است که ذکر شد تصویب قوانین دسترسی آزاد به اطلاعات و نظارت بر اجرای آنها تا حد زیادی مانع تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای در این زمینه میشود.

مورد پایانی درباره‌ی فضای دانشجویی است دانشجو در برابر استاد در دانشگاه بطور کلی در موضع ضعف قرار دارد هستند بسیاری از اساتید که با اخلاق حسنه هم کرامت دانشجویان را حفظ میکنند و هم موجب تعالی اخلاقی آنها میشود اما موارد خلاف آن نیز کم نیستند مشکل آنجا است که حفظ کرامت انسانی و رعایت حقوق آموزشی دانشجو ضمانت اجرایی ندارد و در صورتیکه در کلاس یا پژوهش حقی از دانشجو تضییع شود وی به دلیل قرار داشتن در موضع ضعف نسبت به استاد و عدم سازوکارهای شفاف درون دانشگاهی برای دادخواهی از احقاق حقوق خود باز می‌ماند و این در طول زمان موجب ناامیدی و سرخوردگی او میشود و به عینه دیده‌ام که او را به ترک کشور سوق میدهد در موردی که دانشگاه در یک اقدام فی‌نفسه قابل تحسین اقدام به تهیه و تصویب منشور حقوق آموزشی دانشجو نمود در پایین تصویب در شورای مربوط سئوال شده که آیا این منشور برای دانشجویان ارسال میشود جواب منفی بود سئوال شد که آیا نسخه‌ای از آن در تابلوی اعلانات نصب میشود باز هم جواب منفی بود. در پاسخ به این سئوال که پس کارکرد این منشور چیست؟ پاسخ آمد که این منشور بصورت محرمانه به اطلاع اعضای هیئت عملی خواهد رسید تا آن را رعایت کند البته شایان یاد است که دانشگاه صنعتی شریف در سال تحصیلی جدید در این راستا در قالب طرح استاد ورودی اقدامات درخور توجهی را به انجام رسانده است اما هنوز تا وضع مطلوب فاصله‌ی زیادی هست.
والسلام‌علیکم‌ورحمةاللّه.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: و علیکم‌السلام و رحمةاللّه. طیّب‌اللّه انفاسکم خیلی خوب بود. خدا کمک کند بتوانیم این آسیبها را برطرف کنیم ان‌شاءاللّه... من که دعایتان میکنم اما امید به شماها است همین آسیبهایی که شما گفتید اگر بخواهید برطرف بشود امثال شماها باید برطرف کنید کس دیگری نمیتواند.