سخنان آقای صلواتی دارنده‌ی مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی صبح چهارشنبه ۱۳۹۸/۰۷/۱۷ در دیدار دو هزار نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، ادامه‌ی پیشرفت علمی کشور را در کوران حرکت پرشتاب علمی جهان، کاملاً ضروری و حیاتی خواندند و با اشاره به شوق سرشار، انگیزه‌ی تحسین‌برانگیز و اعتمادبه‌نفس جوانان نخبه تأکید کردند: هر جوان نخبه پاره‌ی تن ایران عزیز ما است و برای رفع مشکلات نخبگان باید سند راهبردی امور نخبگان را کاملاً جدی اجرا و پیگیری کرد.
در ابتدای این دیدار و پیش از سخنان رهبر انقلاب، چند تن از نخبگان و محققان رشته‌های مختلف، دیدگاه‌های خود را بیان کردند. یکی از این افراد آقای عرفان صلواتی عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر، دارنده‌ی مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی و رئیس فعی کمیته‌ی علمی المپیاد ریاضی بود. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR متن و فیلم این سخنان را به شرح زیر منتشر می‌کند.

در این فرصت کوتاه قصد دارم در مورد معقوله‌ی فعالیت‌های آموزشی برون مدرسه‌ای با محوریت المپیادهای علمی نکاتی را به استحضار شما برسانم لازم به ذکر است که توسعه‌ی آموزش‌های خاص برون مدرسه‌ای بعنوان یک اقدام ملی در سند ملی کشور در امور نخبگان مطرح شده است این آموزشها میتوانند در قالبهای متنوعی همچون کارگاه، دوره‌ی آموزشی، اردو، مسابقه، جشنواره و یا ترکیبی از اینها ارائه گردند منظور از برون مدرسه‌ای این نیست که مکان برگزاری آنها لزوماً خارج از مدرسه است بلکه به این معنی است که خارج از برنامه‌ی درسی رسمی و بعنوان مکملی برای آن است در ابتدا سه ضرورت که از نظر اینجانب اهمیت فعالیتهای آموزشی برون مدرسه‌ای را روشن میکند بیان میکنم.

۱- نظام آموزشی رسمی کشور با هدف ارائه‌ی آموزش به طیف گسترده‌ای از دانش‌آموزان طراحی شده است عام بودن مخاطب نظام آموزشی مانع از آن میشود که فعالیتهای مختص استعدادهای برتر بطور منسجم اجرا شود. آموزشهای برون مدرسه‌ای میتواند این کمبود در نظام آموزشی رسمی را جبران کند.

۲- بزرگترین سرمایه‌گذاری برای یک فرد آموزش است. آموزش مؤثر میتواند مسیر صعود شخص به موقعیتی متناسب با استعدادش را فراهم کند همانطور که حضرتعالی مستحضر هستید یکی از عوامل تأثیرگذار در سرنوشت سیاسی و اقتصادی کشور تحرک اجتماعی است؛ تحرک اجتماعی به معنای پویایی موقعیت‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و مدیریتی کشور است یکی از مهمترین زمینه‌های تحرک اجتماعی در دسترس بودن آموزش با کیفیت و متناسب با استعدادهای اشخاص و فارغ از موقعیت اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی است و هر چقدر این آموزش در سن پایین‌تر ارائه شود امکان تحقق این تحرک اجتماعی بیشتر خواهد بود امروزه شاهد هستیم که امکانات آموزشی با کیفیت بیشتر به محنصر به مدارس و مجموعه‌های غیر انتفاعی و آن هم بیشتر در شهرهای بزرگ شده است و بسیاری از دانش‌آموزان از نظر مالی فرصت استفاده از این امکانات آموزشی را ندارند فعالیتهای آموزشی برون مدرسه‌ای میتواند این کمبود را جبران کند.

۳- مفهوم سواد عمومی در دنیای امروز بسیار گسترش یافته است اگر سواد عمومی زمانی تنها محدود به خواندن و نوشتن میشد امروز شامل بسیاری از دانشها و مهارتهای دیگر نیز میشود و تحول آن نیز سریعتر از آن است که نظام آموزشی رسمی بتواند خود را با آن وفق دهد فعالیتهای آموزشی برون مدرسه‌ای میتواند این نقش را در نظام آموزشی ایفاء کند.

در اینجا سه مثال که به زعم اینجانب نمونه‌های موفقی از فعالیتهای آموزشی برون مدرسه‌ای بودند و من از نزدیک شاهد آنها بوده‌ام ذکر میکنم:

مثال اول المپیادهای عملی هستند که از دهه‌ی ۶۰ در کشور ما شکل گرفته‌اند اخیراً حضرتعالی درباره‌ی ضرورت بهبود رتبه‌های المپیادهای جهانی سخن گفته‌اید که این امر مسئولیت دست‌اندرکاران را در این زمینه دو چندان میکند المپیادهای علمی رقابتهای فراگیر در سطح ملی هستند این مسابقه در رشته‌ی ریاضیات بصورت آزمونهای تشریحی و مفهومی و مبتی بر خلاقیت است که در نوع خود در کشور ما بی‌نظیر است دستاوردهای المپیادهای برای کشور ما بسیاری بوده‌اند نام‌آوری برای کشورمان در سطح بین‌المللی شاید یکی از کمترین دستاوردهای این برنامه بوده باشد.
سایر دست‌آوردها عبارتند از:شناسایی و شناساندن هزار نفر از استعدادهای دانش‌آموزی کشور که شاید اگر المپیادهای علمی نمی‌بودند در نظام آموزشی رسمی کشور هیچگاه رخ نمیداند.
دستاورد دیگر تقویت جایگاه علوم پایه کشور از طریق جذب برگزیدگان المپیادهای علمی به رشته‌های علوم پایه بوده است همچنین در مورد المپیادهای ریاضی تشویق دانش‌آموزان به رشته‌ی ریاضی خصوصاً در شرایط بحران فعلی هجوم به رشته‌ی تجربی یکی دیگر از دستاوردها است.

مثال دوم برنامه‌ی تحت عنوان دوست علمی است که غریب به ۱۰ سال در استانهای مختلف کشور و زیر نظر بنیاد نخبگان برگزار میگردد این برنامه اردویی چند روزه است که طی آن اساتید برجسته‌ی یک رشته کلاسهایی را برای دانش‌آموزان برگزیده‌ی استان در آن رشته برگزار میکنند و هدف اصلی آن شکل‌گیری ارتباط ادامه‌دار بین آن اساتید و دانش‌آموزان است.

 مثال سوم برنامه‌ای بنام المپیاد هندسه است که بدون هیچگونه حمایتی از طرفی از طرف بخش دولتی و کاملاً بصورت خودجوش از سوی جمعی از دانشجویان و اساتید دغدغه‌مند شکل گرفت و امسال ششمین دوره‌ی آن برگزار گردید این برنامه مسابقه‌ی دانش‌آموزی در زمینه‌ی هندسه است و امسال در هشت استان کشور برگزار شد همچنین لازم به ذکر است که با اقبال بین‌المللی جالب توجهی مواجه شده است و امسال پنجاه و شش کشور بصورت داوطلبانه این مسابقه را بصورت همزمان برای دانش‌آموزان خود و بعنوان المپیاد هندسه‌ی ایران برگزار کردند.

سخن خود را با چند راهکار عملی به پایان می‌برم.
۱- یکی از اقدامات بنیادی ساماندهی و الگوسازی و تدوین استاندارد برای فعالیتهای آموزشی برون مدرسه‌ای هست در حال حاضر بدلیل تنوع و کثرت این نوع برنامه‌ها دانش‌آموزان و خانواده‌ها دچار سردرگمی هستند و از سوی دیگر برخی افراد و مجموعه‌های غیر متخصص از این ناآگاهی خانواده‌ها سوءاستفاده میکنند.
۲- در گام بعدی برنامه‌هایی که استانداردهای تدوین شده را برآورده میکنند اگر چه توسط مجموعه‌های غیر دولتی برگزار شده باشند مورد حمایت قرار بگیرند این حمایت باید به نحوی باشد که توجه بیشتری به مناطق کمتر برخوردار و دور از مرکز بشود.
۳- نظام آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی ما همچون دو دنیای جدای از هم هستند معلمان مدارس و اساتید دانشگاه ارتباطی با هم ندارند و دانش‌آموزان ما در بدو ورود به دانشگاه خود را در فضایی جدید می‌یابند که جدا از تفاومت محیطی و فرهنگی حتی از نظر علمی نیز برایشان جدید و غریب است. راهکار عملی در این زمینه تأسیس و حمایت از نهادهای میانی بین مدرسه و دانشگاه هست بعنوان مثال انجمن‌های عملی دانشگاهی باید تشویق شوند تا به حوزه‌ی دانش‌آموزی ورود پیدا کنند.
۴- در حال حاضر مجموعه‌ی متولی المپیادهای علمی با چالشهای مالی و اداری فلج‌کننده‌ای روبرو هست آماده‌سازی تیم‌های المپیادهای علمی نیازمند اساتید متخصصی هست که هم توان علمی لازم را داشته باشند و هم مربیان خوبی باشند چنین افرادی در هر رشته زیاد نیستند در المپیاد ریاضی هر ساله ده‌ها نفر از این اساتید بصورت داوطلبانه و بدون هیچ چشم داشتی اقدام به برگزاری صدها ساعت کلاس آموزشی برای اعضای تیمی ملی می‌نمایند و معمولاً حق‌الزحمه‌ی اندک و آن هم با تاخیر طولانی دریافت میکنند بنحوی که در یکسال اخیر هیچ حق‌الزحمه‌ای دریافت نکردند واقعیت این است که بهبود رتبه در المپیادهای جهانی مستلزم فعالیت حرفه‌ای و سازمان یافته و نیازمند اعتبار و بازنگری در ساختار موجود می‌باشد فقط با بودجه‌ای به اندازه‌ی بودجه‌ی یک مدرسه میتوان بهترین دوره‌ی آموزشی را برای همه‌ی المپیادها برگزار کرد و با استعداد و تلاشی که دانش‌آموزان ما دارند بهترین رتبه‌ها را کسب نمود ولی متأسفانه همین مقدار بودجه نیز برای این امر اختصاص نمی‌یابد هر چند مسئولان ذیربط صادقانه و دلسوزانه تمام تلاش خود را نموده‌اند بهرحال مشکلات موجود محقق شدن بهبود رتبه‌ی المپیادهای جهانی را دشوار میکند بنده بعنوان شخصی که زمانی دانش‌آموزی عضو این مجموعه بودم و اکنون نیز مسئولیتی در این زمینه دارم عاجزانه خواستار توجه و حمایت بیشتری برای این مجموعه از سوی نهادهای عالی هستم.
تشکر از توجه حضرتعالی خیلی ممنون.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: طیب اللّه انفاسکم آقا زنده باشید.