سخنان آقای فدایی دانشجوی دکترای مدیریت دولتی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی صبح چهارشنبه ۱۳۹۸/۰۷/۱۷ در دیدار دو هزار نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، ادامه‌ی پیشرفت علمی کشور را در کوران حرکت پرشتاب علمی جهان، کاملاً ضروری و حیاتی خواندند و با اشاره به شوق سرشار، انگیزه‌ی تحسین‌برانگیز و اعتمادبه‌نفس جوانان نخبه تأکید کردند: هر جوان نخبه پاره‌ی تن ایران عزیز ما است و برای رفع مشکلات نخبگان باید سند راهبردی امور نخبگان را کاملاً جدی اجرا و پیگیری کرد.
در ابتدای این دیدار و پیش از سخنان رهبر انقلاب، چند تن از نخبگان و محققان رشته‌های مختلف، دیدگاه‌های خود را بیان کردند. یکی از این افراد آقای محمد فدایی دانشجوی دکترای مدیریت دولتی از دانشگاه تهران بود. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR متن و فیلم این سخنان را به شرح زیر منتشر می‌کند.

اقتضای دیدار نخبگان و برگزیدگان علمی کشور با حضرتعالی، گفتگو حول مسئله‌ی نخبگی و طرح ایده‌های نو در این حوزه است. یکی از برجسته‌‌ترین عرصه‌های نخبه‌پروری و نخبه‌گزینی لایه‌ی مسئولان و مدیران دولتی است که از آن به شایسته‌سالاری تعبیر میشود، شکی وجود ندارد که بخش مهمی از سرنوشت جامعه به دست مدیران بوده و مدیران شایسته میتوانند زمینه‌ساز تحقق آرمانهای یک ملت باشند. سؤال کلیدی این است: از چه طریقی میتوان شایستگان را بر صندلی‌های مدیریت نشاند؟ تلقی رایج کشور تا به امروز استفاده از ابزار گزینش بوده است، به عبارت دیگر معتقد بوده‌ایم ویژگی‌های مدنظر در افراد به سادگی قابل کشف و شناسایی است، حال آنکه در عمل نتایج چندان قابل دفاع نبوده و نشا‌ن‌دهنده ناکافی بودن این چارچوب میباشد، علت این امر به همان تلقی مشهور از کشف نخبگی بازمیگردد. به عقیده‌ی ما برای شایسته‌سالاری اساساً نیازی به تفحص و جست‌وجو با چراغ برای کشف استعدادهای برتر در لایه‌ی مدیریت نیست بلکه در عوض میتوان و باید بر روشهایی متمرکز شد که خودبه‌خود به ارتقاء شایستگان منجر شود.

در معماری نظامات اداری سیاسی جامعه دو الگو متصور است: نخست، الگوی معماری نظامات مبتنی بر کسب منفعت و الگوی دوم معماری نظامات مبتنی بر افزایش مسئولیت مبتنی بر افزایش هزینه برای فرد. در الگوی مبتنی بر منفعت رشد و ارتقا معادل است با دریافت منافع بیشتر، در چنین سیستمی به صورت طبیعی و قهری منفعت‌طلبان و فرصت طلبان رشد خواهند کرد، اگر نظامات اداری سیاسی کشور به نحوی طراحی شد که اخذ مسئولیت بیشتر و بالاتر در آن تنها منجر به دریافت منافع بیشتر شود و هیچ هزینه‌ای برای فرد نداشته باشد صندلی مسئولیت آماج تلاش فرصت‌طلبان قرار خواهد گرفت، فرصت‌طلبانی که در همه‌ی سیستم‌های گزینشی و با شاخص‌های مرسوم این سیستم‌ها به عنوان مدیر لایق شناسایی میشوند. در مقابل اگر معماری نظامات اداری سیاسی جامعه‌ مبتنی بر افزایش مسئولیت شد یعنی ارتقا در سیستم به معنای پرداخت هزینه‌ی بالاتر، ایثار و از خودگذشتگی بالاتر بود همه چیز تغییر خواهد کرد و به طور طبیعی شایستگان یعنی آنان که حقیقتاً از اخذ مسئولیت به دنبال منافع دنیایی نیستند و همتشان بر خدمت بیشتر است و حاضرند برای آن هزینه هم بپردازند رشد کرده و به مسئولیتهای حکومتی خواهند رسید. به نظر ما این عنصر راهبردی در طراحی نظام شایسته‌گزینی میتواند به مثابه یک مرز تمدنی برای جامعه‌ی اسلامی در تقابل و فاصله‌گذاری با تمدن غرب تلقی گردد زیرا تنها باور به معاد است که میتواند چنین نظم و نظامی را محقق سازد، امری که در نظامات مادی اساساً متصور نیست. مهم‌تر آنکه هم در سنت تاریخی تشیع و هم در تجربه‌ی بدیع انقلاب اسلامی نمونه‌های موفقی از نظامات شایسته‌سالاری مبتنی بر افزایش مسئولیت و هزینه وجود دارد. نظام پیچیده و راهبردی مرجعیت شیعه و تجربه‌ی تاریخی انتخاب فرماندهان در دوران دفاع مقدس دو تجربه‌ی ارزشمند و مهم از سیستم‌هایی هستند که ارتقای فرد در آن به معنای قبول مسئولیت بالاتر و پرداخت هزینه‌های بیشتر بوده است، به همین دلیل بود که در دوران پرافتخار دفاع مقدس قاطبه‌ی فرماندهان از افراد متعهد، مؤمن، زبده و کارآمد بودند و آن دستاوردهای کم‌نظیر را رقم زدند. یک راه میان‌بر و کاربردی برای حرکت از وضع فعلی به آنچه توصیف شد بارکردن هزینه‌های صحیح، منطقی و اصولی بر جایگاه‌ها و ارکان مدیریت در نظام اسلامی است، به عبارت دیگر باید صندلی‌های مدیریت را در کشور کمی داغ کرد. استقرار نظامات شفاف حقوقف دستمزد، اموال و دارایی‌ها، شفاف کردن تصمیمات، اقدامات و عملکردها، جلوگیری از حضور هم‌زمان در بخش دولتی و خصوصی، اعمال محدودیت در محل زندگی مدیران، اعمال محدودیت در برخورداری از برخی خدمات لوکس یا خاص نظیر مدارس غیرانتفاعی برای فرزندان و یا خدمات سلامت در بخش خصوصی، اعمال محدودیت در سفرهای خارجی به ویژه سفرهای تفریحی، اصلاح نظام حقوق و دستمزد مبتنی بر عملکرد قابل احراز و شفاف کردن اختیارات و جلوگیری از امکان توزیع رانت مواردی است که میتواند سیستم اداری سیاسی کشور را با یک تحول حقیقی روبرو سازد.

جالب و حکمت‌آموز آنکه اتفاقاً آن کسانی برای نظام اسلامی مانده‌اند و میمانند که بهای بیشتری پرداخته‌اند نه آنان که بهره‌های بیشتری برده‌اند. با همین منطق است که همچنان راسخ‌ترین و پای‌کار‌ترین قشر طر‌ف‌دار آرمانهای نظام اسلامی خانواده‌های محترم شهدا هستند که بالاترین هزینه‌ها را برای انقلاب پرداخته‌اند. درود خدا بر شهدا و خانواده‌های معزز و دلسوخته‌ی ایشان.
والسّلام‌‌علیکم‌و‌رحمةاللّه

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: و علیکم السلام و رحمةاللّه.