«راهبرد مقاومت» و پیام‌های یک دیدار دیپلماتیک

بیانات روز گذشته‌ی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و مواضع منطقی و مقتدرانه‌ی ایشان درباره‌ی مسأله‌‌ی مذاکره با آمریکا، بازتاب وسیعی در رسانه‌های جهان داشته است. بررسی منطقِ تحلیلی رهبر انقلاب اسلامی در این موضع‌گیری قاطعانه، می‌تواند الگویی تحلیلی در اختیار پژوهشگران و نخبگان قرار دهد. از این رو، پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در یادداشتی تحلیلی به قلم آقای مهران کریمی، به بررسی «منطقِ تحلیلی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» در مواجهه با دولت آمریکا ذیلِ «راهبرد مقاومت» می‌پردازد.

دیدار رهبر انقلاب اسلامی و شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن در روز پنجشنبه ۲۳ خرداد ماه ۱۳۹۸ و مواضع حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به‌سرعت به یکی از اخبار مهم دنیا تبدیل شد. سخنانی که چه از جهت محتوا و سوگیری و چه از نظر ادبیات و لحن، صراحتی خاص داشت. این سخنان رهبر انقلاب ضمن آنکه پاسخی قاطع به برخی اظهارات آمریکایی‌ها بود عملا خط بُطلانی نیز بر تحلیل‌ها و خبرسازی‌های انحرافی کشید.

به این گزاره‌ها دقت کنید:
«من شخص ترامپ را شایسته‌ی مبادله‌ی هیچ پیامی نمیدانم و هیچ پاسخی هم به او ندارم و نخواهم داد.»
«اینکه ترامپ میگوید قصد تغییر رژیم را ندارد یک دروغ است زیرا اگر میتوانست این کار را انجام دهد، انجام میداد اما نمیتواند.»
«جمهوری اسلامی ایران به مدت پنج، شش سال در موضوع هسته‌ای با آمریکا و اروپایی‌ها در قالب ۱+۵ مذاکره کرد و به یک نتیجه هم رسید، اما آمریکا زیر این توافق و قرارداد قطعی زد، بنابراین کدام فرد عاقلی است که دوباره با کشوری که زیر تمام توافقها زده، مذاکره کند؟»
«ما با سلاح هسته‌ای مخالفیم و فتوای شرعی من حرام بودن ساخت سلاح هسته‌ای است اما این را بدانید که اگر ما قصد ساخت سلاح هسته‌ای داشتیم، آمریکا هیچ کاری نمیتوانست بکند و اجازه ندادن آمریکا، هیچ مانعی ایجاد نمیکرد.»
«مذاکرات صادقانه از جانب شخصی همچون ترامپ، صادر نمیشود.»
«ما به‌هیچ‌وجه تجربه‌ی تلخ مذاکره‌ی چند سال اخیر با آمریکا را تکرار نخواهیم کرد.»
«ما به لطف خداوند، بدون مذاکره با آمریکا و با وجود تحریم هم به پیشرفت خواهیم رسید.»
«ما معتقدیم از طریق مذاکره با آمریکا، مشکلات ما حل نخواهد شد و هیچ ملت آزاده‌ای، مذاکره زیر فشار را قبول نخواهد کرد.» و...

اما این بیانات صریح و قاطعانه را در چارچوب کدام الگویِ تحلیلی می‌توان فهم و صورتبندی کرد؟ به‌بیان دیگر «منطقِ تحلیل» این موضع‌گیری قاطعانه چیست؟
در ادامه براساس نگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به مسئله‌ی درگیری و کشمکش جمهوری اسلامی ایران و دولت آمریکا به این سوال پاسخ می‌دهیم.

یکم: خصوصیات استکبار
از سالیان پیشین تصویر و درکی روشن از «استکبار» و ویژگی‌های آن در نظام فکری و جهت‌گیری‌های سیاسی و مبارزاتی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای وجود داشته است. موضوعی که به‌مناسبت‌های مختلف از سوی ایشان مورد تبیین نیز قرار گرفته است. به‌صورت مشخص، رهبر انقلاب اسلامی در دیدار فرماندهان بسیج در سال ۹۲ شاخص‌های رفتاری استکبار را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند. از نگاه ایشان «خودبرتربینی»، «حق‌ناپذیری»، «جنایت نسبت به ملّتها» و «فریبگری و رفتار منافقانه» از جمله خصوصیات برجسته‌ی نظام استکباری است و بر همین اساس درگیری «نظام اسلامی» با «نظام استکباری» و در رأس آن «دولت آمریکا» یک درگیری اساسی و زیربنایی است: «استکبار با این خصوصیّاتی که گفتیم، قادر نیست نظام اسلامی‌ای مثل نظام جمهوری اسلامی ایران را تحمّل کند. چون نظام جمهوری اسلامی اساساً در اعتراض به استکبار پدید آمده است؛ انقلاب در اعتراض به استکبار و عوامل استکبار در ایران به‌وجود آمد و بر این اساس تشکیل شد، رشد پیدا کرد، قوی شد، منطق استکبار را به چالش کشید.» ۱۳۹۲/۰۸/۲۹

دوم: شناخت دشمن و نقشه او
شناخت جبهه‌ی دشمن و نقشه و راهبرد او یکی از مولفه‌های مهم در دستگاه فکری و تحلیلی رهبر انقلاب است. طبق ارزیابی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، دولت آمریکا به‌عنوان کانونِ اصلی دشمنی علیه ملت ایران و انقلاب اسلامی در ۴ دهه‌ی اخیر، انواع و اقسام توطئه‌ها را علیه ملت ایران دنبال کرده و البته به نتیجه‌ی دلخواه خود هم نرسیده است. تصویری روشن از نقشه‌ی عملیاتی دولت آمریکا در نگاه و محاسبات رهبر انقلاب وجود دارد. در این چارچوب تحلیلی «جنگ اقتصادی» محور طراحی و نقشه‌ی دشمن است: «آمریکا امروز متمرکز شده بر جنگ اقتصادی با ما... متمرکزند روی جنگ اقتصادی؛ چرا؟ چون از جنگ نظامی مأیوسند... ما در جنگ فرهنگی پیروز شدیم و دشمن در جنگ فرهنگی شکست خورد... در جنگ امنیّتی ـ سیاسی هم ما پیروز شدیم. جنگ امنیّتی ـ سیاسی‌شان سال ۸۸ و حوادث سال ۸۸ بود. برای آن حوادث سالها زحمت کشیده بودند... حالا دشمن بعد از شکستی که در جبهه‌ی فرهنگی خورده و در جبهه‌ی امنیّتی خورده و در جبهه‌ی سیاسی خورده و در جبهه‌ی نظامی خورده، متمرکز شده روی جبهه‌ی اقتصادی.» ۱۳۹۷/۰۵/۲۲

در عرصه‌ی جنگ اقتصادی دشمن برای ایجاد «نارضایتی داخلی» و ایجاد «خطای محاسباتی» در مسئولین کشور از «جنگ روانی و تبلیغاتی» هم بهره می‌برد. یکی از پایه‌های اصلی این توطئه ایجاد «شبح جنگ» است: «شبحِ جنگ را بزرگ میکنند برای اینکه یا ملّت را بترسانند یا ترسوها را بترسانند؛ چون بالاخره ما یک مشت ترسو هم داریم دیگر اینها را بترسانند؛ بالاخره مسئله‌ی شبح جنگ را بزرگ میکنند، مطرح میکنند.» ۱۳۹۷/۰۵/۲۲ و البته در نگاه ایشان گزینه‌ی جنگ نظامی آمریکایی‌ها علیه ایران منتفی است: «جنگ نخواهد شد؛ چرا؟ برای خاطر اینکه جنگ دو طرف دارد: یک طرف ما هستیم، یک طرف او است؛ ما که خب جنگ را شروع نمیکنیم... طرف آمریکایی و آمریکایی‌ها هم جنگ را شروع نمیکنند، برای اینکه گمان میکنم آمریکایی‌ها هم میدانند که اگر جنگی را اینجا شروع کنند، صددرصد به ضررشان تمام خواهد شد. جمهوری اسلامی و ملّت ایران آن مجموعه‌ای هستند که هرکس به آنها تعرّض بکند ممکن است ضربه بزند، امّا ضربه‌ی بزرگ‌تر را خودش خواهد خورد... درست است که خیلی چیزها را ممکن است نفهمند، امّا به نظرم می‌آید این‌قدر هم چیز نیستند که این را نفهمند! جنگ نخواهد شد، مطمئنّاً.» ۱۳۹۷/۰۵/۲۲

در این کارزار البته دشمن به دنبال «تُهی‌سازی» نظام اسلامی از «مولفه‌های قدرت و اقتدار ملی» است. راهبرد دشمن مشخص است: «فشار در اینجا برایشان راهبرد است، امّا در کنار این راهبرد، یک تاکتیک هم دارند و آن عبارت است از مذاکره. فشار می‌آورند تا طرف را خسته کنند؛ وقتی احساس کردند طرف خسته شده و حالا ممکن است قبول بکند، میگویند خیلی خب، بیایید مذاکره کنیم؛ این مذاکره مکمّل آن فشار است. این مذاکره برای این است که محصول آن فشارها چیده بشود، نقد بشود، تثبیت بشود؛ مذاکره برای این است.» ۱۳۹۸/۰۳/۰۸

در واقع «مذاکره» راهکار دشمن برای دستیابی به اهدافش است: «مذاکره یعنی معامله؛ یعنی یک چیزی بدهی، یک چیزی بگیری. آنچه در این معامله مورد نظر او است، درست نقاط قوّت جمهوری اسلامی است؛ مذاکره را روی این میبرند.» ۱۳۹۸/۰۲/۲۴ بر همین اساس ایشان صراحتا هرگونه مذاکره بر روی نقاط قوت و اقتدار کشور را منتفی و ممنوع اعلام کردند: «روی مسائل ناموسیِ انقلاب مذاکره نمیکنیم. در مورد توانایی‌های نظامی‌مان با کسی مذاکره نمیکنیم؛ چون معنای مذاکره، معامله است.» ۱۳۹۸/۰۳/۰۸

در نگاه رهبر انقلاب ویژگی‌های رفتاری دولت آمریکا در میز مذاکره به‌شکلی هست که هرگونه مذاکره‌ای را با این دولت تبدیل به «ضرر و خسارت» می‌کند: «مذاکره سَم است. تا وقتی آمریکا همینی است که الان هست -به تعبیر امام، تا وقتی آدم نشده؛ امام این جوری تعبیر کردند- مذاکره‌ی ما و آمریکا سَم است، و با این دولت کنونی [آمریکا]، یک سَمّ مضاعف است.» ۱۳۹۸/۰۲/۲۴ چنانکه «تجربه‌ی برجام» هم نشان داد: «حالا با این دولت، با این رژیم زورگوی متقلّب، باید نشست مذاکره کرد؟ چرا مذاکره کنیم؟ برجام نمونه‌ی واضح این است... با این دولت نمیشود مذاکره کرد.» ۱۳۹۷/۰۵/۲۲

سوم: مقاومت، راهبرد ما علیه توطئه آمریکا
در سطح کلان «مقاومت» راهبرد مقابله‌ی نظام اسلامی در برابر نقشه‌ی دشمن است: «در مواجهه‌ی با دشمن، شعار جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی «مقاومت» است. دشمن میخواهد تجاوز کند، پیشروی کند؛ دو راه در مقابل این دشمنی که میخواهد دائم پیش بیاید وجود دارد: یک راه این است که شما عقب بروید؛ تا شما عقب بروید او پیش می‌آید، هر چه شما عقب بروید او پیش می‌آید؛ یک راه هم این است که بِایستید، مقاومت کنید. و تجربه‌ی خود ما در جمهوری اسلامی -به تجربه‌های تاریخ و صدر اسلام و مانند اینها نمیخواهیم تمسّک کنیم- نشان میدهد که مقاومت در مقابل دشمن جواب میدهد؛ هر جا ما مقاومت کردیم جواب گرفتیم.» ۱۳۹۸/۰۲/۲۴

در چارچوب راهبردِ مقاومت، رهبر انقلاب اسلامی توجه به چند مولفه‌ی کلیدی را ضروری می‌دانند. اولا باید در مقابل «اخم و تشر» آمریکایی‌ها محکم و قاطع برخورد کرد و «پیام قدرت» به دشمن داد: «ما بایستی به دشمن پیام قدرت بدهیم، نه پیام ضعف؛ در حرف ما، در رفتار ما، در منش زندگی ما، دشمن باید احساس کند با یک مجموعه‌ی مقتدر مواجه و روبه‌رو است؛ اگر در ما احساس ضعف بکند، جَری میشود و شدّت عملش را افزایش خواهد داد.» ۱۳۹۷/۰۷/۱۲ این ارسالِ پیام قدرت به‌عنوان یک اصل مهم، متکی بر منطقی استوار و تجربیاتی روشن است: «قدرتهای استکباری بیش از آنچه در واقع توانایی و اقتدار داشته باشند، با تشر، با اخم، با ابراز قدرت، کار خودشان را پیش میبرند. اگر ملّتی از این تشر نترسید، از این اَخم جا نخورد، اگر ملّتی به قدرت خود اعتماد کرد، اطمینان کرد و با شجاعت قدم در میدان حق و عدالت گذاشت، ابرقدرت‌ها را به عقب‌نشینی وادار میکند و شکست میدهد.» ۱۳۹۷/۰۶/۱۸ و البته در عرصه‌ی عمل نیز «استفاده از مولفه‌های فشار متقابل» به‌عنوان راهکاری عملیاتی ضروری است: «راهبرد او فشار است، و مذاکره یک ذیلی است در مقابل فشار. راه مقابله‌ی با این ترفند هم جز یک چیز بیشتر نیست و آن، اینکه طرف مقابل هم اگر ابزار فشاری در اختیار دارد، از آن ابزار فشار استفاده کند؛ راه فقط این است. اگر چنانچه از آن ابزار فشار استفاده کرد، آن وقت طرف را میتواند متوقّف کند؛ یا فشار را کم کند یا فشار را متوقّف کند.» ۱۳۹۸/۰۳/۰۸

جمع‌بندی
چنانکه که گذشت رهبر انقلاب، دشمن و پازل دشمنی را کاملا می‌شناسند و درست در نقطه‌ی مقابل، شکست این طراحی‌ها را هدف گرفته‌اند. آنچه در دیدار نخست‌وزیر ژاپن با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای  گذشت را باید در این چارچوب تحلیلی دید و فهم کرد. قاطعیت و صراحتی که در سخنان و مواضع رهبر انقلاب دیده می‌شود دقیقا براساس شناخت نقشه‌ی عملیاتی دشمن و راهکار درست و کارآمدِ مقابله با آن است. در مقابل دولتی زورگو، بی‌منطق و مستکبر چون آمریکا و شخصیتی چون «ترامپ» در رأس آن، باید «پیام قدرت» از سوی ایران اسلامی ارسال شود و حتی «یک قدم» عقب‌نشینی در مقابل آمریکایی‌ها عملا بازی در زمین آنها و کمک به پیشرفت «راهبرد فشار» است. بنابراین باید قاطعانه موضع گرفت و در چارچوب راهبرد مقاومت امکان هیچگونه بهره‌برداری‌ای را به دشمن نداد.