باج‌گیری حتی از متحدان!

رهبر انقلاب اسلامی در دیدار بسیجیان، آمریکا را یک دولت باج‌گیر خواندند که در همه مسائل به‌کرسی نشاندن حرف زور خود به کشورهاست و خطاب به افرادی که سازش با آمریکا را حلال مشکلات می‌دانند فرمودند: «اگر بخواهید مشکلتان با آمریکا حل بشود، باید مرتّب باج بدهید. آمریکا این‌ها را می‌خواهد: پشت مرزهای خودتان، خودتان را محبوس کنید، دستتان را خالی کنید، صنایع دفاعی‌تان را تعطیل کنید. کدام ایرانی باغیرتی حاضر است که یک چنین باجی بدهد؟... آمریکا به کمتر از این قانع نیست؛ چرا نمی‌فهمند؟ مذاکره‌ی با آمریکا مشکلی را حل نمی‌کند. اگر حاضرید باج بدهید، نه یک بار، نه دو بار، پشت سر هم، در همه‌ی مسائل اساسی، و از همه‌ی خطوط قرمزتان عبور کنید، بله، آن‌وقت آمریکا با شما دیگر کاری ندارد، مثل دوران پهلوی...» ۱۴۰۱/۰۸/۲۸
به‌همین منظور رسانه KHAMENEI.IR برای تحلیل و تبیین مصادیق و نحوه باج‌خواهی آمریکا در روابطش با کشورهای دیگر به گفت‌وگو با دکتر علیرضا کوهکن ، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی پرداخته است.

آیا می‌توان گفت که روابط آمریکا با کشورهای دنیا بر پایه باج‌گیری و منفعت‌طلبی یک‌طرفه است؟
بله این موضوع فهرست طویلی دارد و می‌توان گفت تقریباً تمام تعاملات آمریکا با همه طرف‌ها در دنیا مبتنی بر درخواست‌هاست. در اینجا مثالی را بیان می‌کنم؛ آقای ترامپ در ژانویه ۲۰۱۷ یک سخنرانی بسیار مشهور داشت که در آن گفت بعضی کشورها در سال‌های قبلی از ایالات‌متحده سوءاستفاده کرده‌اند و ما باید از آن‌ها پول بگیریم و وقتی‌که رئیس‌جمهور شوم از ژاپن خواهم خواست که به ما پول بدهد و مکزیک و عربستان هم باید به ما پول بدهند. این یعنی ایالات‌متحده از متحدان خودش هم طلب باج می‌کند. فقط نوع آن با توجه به وضعیت روابطشان و اندازه قدرت آن کشور متفاوت خواهد بود. درست است که در کلام ترامپ لحن و نوع مواجهه متفاوت است ولی باید به یاد داشته باشیم که چیزی که تفاوتی ندارد آن است که آمریکا از هر سه آن کشورها پول گرفت. ترامپ مدتی بعد از روی کار آمدن سخنرانی‌ای کرد و گفت: به نخست‌وزیر ژاپن گفتم چرا تا حالا پول نمی‌دادی و او گفت که ما قبلاً برای چیزهای دیگر به آمریکا پول می‌دادیم ولی برای این مورد جدید تا حالا پول نخواسته بودند؛ این واقعیت روابط بین‌الملل و رفتار جهانی ایالات‌متحده است.

به نظر شما، اگر ما در روابطمان با آمریکا در مقابل درخواست‌ها و باج‌خواهی‌های او پاسخ منفی ندهیم، روابطمان باآمریکا بهبود پیدا می‌کند؟ آیا بهبود روابط ما صرفاً در گرو پذیرش این باج‌خواهی است؟
ما در دو سطح با ایالات‌متحده تعارض داریم؛ یک سطح تعارض منافع مادی است که همین باج‌خواهی است. چون ما منافع آن‌ها را تأمین نمی‌کنیم با ما مشکل دارند و به همین دلیل با ایران زمان پهلوی مشکلی نداشتند. زیرا محمدرضا پهلوی همه این باج‌ها را خودش به آمریکا می‌داد. تعارض دیگری که با ایالات‌متحده داریم از جنس تأمین منافع نیست، بلکه از سوی ما احساس تهدید می‌کند ولی این احساس تهدید در حوزه مادی نیست. آمریکایی‌ها از موضوع توانمندی و نفوذ فرهنگی ما می‌ترسند. توانمندی‌ای که ما در حوزه فرهنگی داریم یک نگرانی برای ایالات‌متحده است که ترویج و گسترش فرهنگ کشور ما، لیبرال‌دموکراسی و سبک زندگی آمریکایی را که پایه بنیادین قدرت آمریکا در دنیاست به چالش می‌کشد و این در ما منحصربه‌فرد است. نگرانی آمریکا درباره ما در حوزه روابط غیرمادی است که نگران‌اند استیلای آن‌ها در عرصه بین‌المللی را به چالش بکشد.

آیا در مذاکرات هسته‌ای هم این باج‌خواهی وجود داشته است؟
بحث مذاکرات هسته‌ای نمایش پررنگی از این باج‌خواهی‌ها ارائه کرد. مذاکرات که شروع شد، غربی‌ها ادعا کردند که می‌خواهیم با شما همکاری کنیم، شفاف‌سازی کنید تا نگرانی‌های ما رفع شود. این ادعا تا آنجا پیش رفت که حتی به فعالیت  یک سانتریفیوژ هم رضایت ندادند. البته بعد ما با تدبیر رهبری از آن فرآیند مذاکرات خارج شدیم و آن‌ها بعداً در مواجهه عملی با قدرت جمهوری اسلامی مجبور شدند که بپذیرند که ایران سطحی از توانمندی و فعالیت هسته‌ای را داشته باشد.

مدل غربی‌ها دقیقاً همین است که نه‌تنها در مذاکرات در موضوع هسته‌ای از ما باج‌خواهی می‌کنند که در موضوعات غیرهسته‌ای هم در مذاکرات از ما باج‌خواهی می‌کنند. چون در قطعنامه‌های تحریم مربوط به هسته‌ای، تحریم‌های نظامی و امنیتی ما آمده است. در مذاکرات تلاش زیادی می‌کردند که توانمندی منطقه‌ای و موشکی ما را محدود کنند و الآن هم از این صحبت می‌کنند که درست است که شما را به خاطر هسته‌ای تحریم کردیم ولی اگر می‌خواهید این تحریم‌ها لغو شوند باید چند کار دیگر هم انجام دهیم. منطقی پشت این خواسته نیست و فقط منطق زور است. که البته اساساً ایران اجازه نداد که این حرف‌ها در مذاکرات مطرح شود.