دو همسایه دریایی؛ در مسیر روابط همه‌جانبه و راهبردی

در ادامه سفرهای سران تعدادی از کشورهای آسیای میانه به ایران، آقای قاسم ژومارت توکایف رئیس‌جمهور قزاقستان ۲۹ خرداد با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کرد. دیداری که سرشار از اشاره به پیوندهای عمیق تاریخی و فرهنگی میان دو کشور و تأکید بر لزوم گسترش بیش از پیش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف بود.
رسانه KHAMENEI.IR برای بررسی موضوعات مطرح شده در این دیدار به گفتگو با آقای دکتر مجید صمدزاده صابر، سفیر جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان پرداخته است.

برای شروع گفتگو از فضای جلسه و دیدار شروع کنیم. به‌عنوان یکی از حاضران در این دیدار، جو و فضای حاکم بر آن را چطور ارزیابی کردید؟ مهم‌ترین مسائل و موضوعات مطرح شده در دیدار چه چیزهایی بود؟
ملاقات خیلی خوبی بود. آقای توکایف، در مدتی که در سمت‌های معاون وزیر خارجه، وزیر خارجه، نخست‌وزیر و رئیس سنا بودند، بارها به ایران سفرکرده و ایران و شخص رهبر انقلاب را به‌خوبی می‌شناسد. آقای توکایف در این دیدار از نتایج سفرش خدمت رهبر انقلاب گزارشی داد که در این سفر چه اتفاقاتی افتاد؛ از جمله اینکه این سفر منجر به جهش در روابط دوجانبه خواهد شد و روابط در همه زمینه‌ها و شاخه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و بین‌المللی ارتقاء خواهد یافت و با لغو ویزا، دارندگان گذرنامه ایرانی برای سفرهای ۱۴ روزه به قزاقستان نیازی به اخذ ویزا ندارند. همچنین درباره افتتاح اولین تردد قطار ترانزیتی قزاقستان با استفاده از خطوط ریلی ایران به ترکیه خدمت رهبر انقلاب گزارشی ارائه کرد.

ایران را کشور دوست، مهم و همسایه خواند که در جمیع جهات شریک قابل‌اعتماد برای قزاقستان است و گفت ما و ایران در دریای خزر پتاسیل‌های زیادی برای همکاری‌های همه‌جانبه خواهیم داشت. همچنین در ادامه گفت دوستی ما با ایران تاریخی و بسیار عمیق است و در این سفر به تفاهم رسیدیم که مبادلات تجاری ایران تا سه میلیارد دلار در سال افزایش پیدا کند. این رقم هم با توجه به سوابق و ظرفیت‌های دو کشور کاملاً قابل حصول و قابل دسترسی است.

[دریافت صوت]
رهبر انقلاب نیز ارتباطات ایران و قزاقستان را بسیار عمیق، تاریخی و ریشه‌دار دانستند و فرمودند این ارتباطات بسیار بسیار مهم است و ما باید از این ارتباطات عقیدتی، تاریخی، عمیق و ریشه‌دار حداکثر استفاده را بکنیم. ایشان به شخصیت مشترک فارابی هم اشاره کردند و فرمودند که در هیچ‌جای دنیا به‌اندازه ایران فارابی‌شناس نداریم و پژوهش‌های زیادی درباره فارابی انجام شده است. رهبر انقلاب دو کشور ایران و قزاقستان را برای پژوهش‌های عمیق‌تر و مشترک راجع به این شخصیت فراخواندند و فرمودند هنر ما و شما می‌تواند این باشد که از این ارتباطات بهترین استفاده را بکنیم. همچنین ایشان تأکید کردند که اجرایی‌کردن اسناد بسیار حائز اهمیت است و اسنادی که در این سفر یا در سفرهای پیشین منعقدشده حتماً باید به نفع مردم دو کشور به منصه‌ اجرا در بیاید.

رهبر انقلاب در ادامه به پتانسیل‌های بزرگی که ایران و قزاقستان دارد اشاره کردند و فرمودند ما به‌عنوان دو کشور همسایه بسیاری از واردات و نیازهای یکدیگر را می‌توانیم از همدیگر تأمین کنیم و به‌جای اینکه از کشورهای دوردست خریدهای خود را انجام بدهیم، بهتر است از خودمان شروع کنیم و از یکدیگر خریدها انجام شود و مایحتاج مردم را تأمین کنیم.

با توجه به نفوذ و تلاش بعضی بدخواهان برای ضربه‌زدن به استقلال و اقتدار کشورها در شرق آسیا و آسیای میانه که در دیدار هم به آن اشاره شد، قزاقستان چه چه ظرفیت‌هایی برای نقش‌آفرینی در این فضا دارد؟
رهبر انقلاب در این دیدار نفوذ بیگانگان در منطقه را خطرناک خواندند و فرمودند حضور و نفوذ بیگانگان همیشه مشکل‌زا بوده و باید جلوی نفوذ را بگیریم. ایشان فرمودند گسترش ناتو علیه منافع همه کشورهای منطقه است و به صلاح مردم منطقه نیست و کشورهای منطقه باید امنیت خودشان را بدون نیاز به کشورهای فرامنطقه‌ای تأمین کنند. همچنین ایشان بر هویت اعتقادی و فرهنگی در برابر نفوذ بیگانگان و استحاله ملت‌ها تأکید کردند و فرمودند کشورهای منطقه باید از نفوذ فرهنگی و استحاله بیگانگان علیه کشورهای منطقه مراقبت کنند.

قزاقستان هم به‌اندازه و توان خودش دارد تلاش می‌کند که هویت ملی خودش را نگهدارد تا از استحاله‌‌شدن ممانعت ‌کند. برای همین بر المان‌هایش (دین و مذهب، فرهنگ، تاریخ و زبان) تأکیدات زیادی دارد. ما در حوزه تمدنی مشترکی هستیم و خیلی از آداب و رسوم ما، جشن‌ها و اعیاد ما مشابه هم هست. ما در این زمینه می‌توانیم همکاری‌های خیلی خوب و گسترده‌ای با قزاقستان داشته باشیم، قزاق‌ها هم علاقه‌مند به این مسئله هستند. در تلاش هستیم که این تصمیمات را ان‌شاءالله به منصه ظهور برسانیم.

بین دو کشور ایران و قزاقستان چه ظرفیت‌ها و عرصه‌‌هایی برای همکاری و گسترش آن وجود دارد؟
ایران و قزاقستان دو همسایه دریایی هستند که این عنصر همسایگی زمینه‌های خیلی خوبی را هم برای روابط دوجانبه و هم برای روابط منطقه‌ای فراهم می‌کند. کشور قزاقستان محصور در خشکی است و برای اینکه به بازارهای جهانی هم برای واردات و هم برای صادرات دسترسی داشته باشد، نیازمند استفاده از سایر کشورهاست. قزاقستان یک کشور با مرزهای بسیار طولانی است که با چین و روسیه هم همسایگی دارد. از سمت دریای خزر با کشورهای غرب دریای خزر همسایه است و از سمت جنوب که منتهی به ایران می‌شود، می‌تواند با کشورهای حاشیه خلیج فارس، شبه‌قاره‌ هند، کل قار‌ه آفریقا و همین‌طور کشورهای جنوب شرق آسیا ارتباط برقرار کند. برای همین ترانزیت یکی از محورهای همکاری بین دو کشور محسوب می‌شود. ایران هم می‌تواند از طریق قزاقستان به چین ارتباط کوتاه‌تر و امن‌تری داشته باشد.

تاکنون چهار اولویتِ تجارت و بازرگانی و دادوستد، همکاری‌های معدنی، همکاری‌های کشاورزی و حمل‌ونقل و ترانزیت در روابط با قزاقستان برای ما متصور بود که پیگیری می‌شد، ولی در آینده وارد فاز جدیدی از همکاری‌ها خواهیم شد که بخش انرژی و ارتباطات مردمی (اجتماعی و جهانگردی) هم به این همکاری‌ها اضافه می‌شود.

در بخش کشاورزی، قزاقستان کشوری است که می‌تواند بخشی از مایحتاج عمومی ما در غلات، گندم، جو، علوفه، نهاده‌های دامی، دانه‌های روغنی و گوشت گرم گوسفند و گوساله را به‌خوبی تأمین کند. ایران نیز متقابلاً می‌تواند بخش مهمی از محصولات غذایی مورد نیاز قزاقستان را تأمین کند.

در بخش معدنی خوشبختانه الآن همکاری خوبی با قزاقستان داریم. قزاق‌ها در ایران در یک معدن سرمایه‌گذاری کردند و ایران هم در قزاقستان در یک معدن مس سرمایه‌گذاری کرده است. قزاقستان معروف به داشتن همه عناصر مندلیف است؛ ازاین‌رو، همکاری‌های معدنی هم اولویت بسیار مهمی برای همکاری‌های ماست.

در زمینه همکاری‌های انرژی هم توافق شد که سوآپ قزاقستان از مسیر ایران آغاز شود که خیلی اقدام خوبی است و به نفع هر دو کشور است که این سوآپ انجام شود. در رابطه با سوآپ گاز هم توافقات خیلی خوب انجام شد. در سرمایه‌گذاری مشترک توافق‌هایی انجام شد که دو کشور در صنایع بالادستی و پایین‌دستی بخش انرژی همکاری‌هایی داشته باشند.

در بخش ارتباطات مردمی، با توجه به اشتراکات فرهنگی ما با کشور قزاقستان، در گردشگری و توریسم می‌توانیم همکاری‌های خیلی خوبی داشته باشیم و لغو ویزا برای دارندگان گذرنامه‌های عادی می‌تواند همکاری‌های اجتماعی، مردمی و جهانگردی بین دو کشور را تقویت کند. این اولویت‌ها فعلاً‌ در دستور کار روابط دو کشور است.

به‌عنوان سوال آخر، سفر رئیس‌جمهور قزافستان به ایران چه دستاوردهایی به همراه داشت؟
در این سفر ده سند دولتی و یازده سند متعلق به بخش‌های خصوصی امضا شد. هم‌زمان با برگزاری بخش رسمی مذاکرات، مجمع اقتصادی هم در اتاق بازرگانی ایران بین بخش‌های خصوصی قزاقستان و ایران برگزار شد که آنجا هم مذاکرات خیلی خوبی انجام شد و توافقات خوبی هم بسته شد؛ از جمله قرارداد خرید یک میلیون تن غلات قزاقستان که بخش عمده‌اش هم جو دامی موردنیاز دامداری‌ها و تولیدکنندگان دام کشور است که ان‌شاءالله خریداری و به ایران منتقل می‌شود.

در بیانیه‌ای که رؤسای جمهور در این سفر امضا کردند در ماده‌ دوم آن چنین ذکر شد که دو کشور روابط خودشان را به سطح مشارکت استراتژیک و راهبردی ارتقاء دهند؛ یعنی روابط وارد فاز جدید همکاری‌ها خواهد شد.