هیچ تعارف و مماشاتی با جریان‌های معارض نداشت

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR هم‌زمان با فرارسیدن سالروز درگذشت مرحوم روح‌الله حسینیان به گفت‌وگو با آقای جواد منصوری پرداخته است. آقای منصوری از دوستان و آشنایان نزدیک مرحوم حسینیان بود و در دورانی هم در مرکز اسناد انقلاب اسلامی با آن مرحوم همکاری داشت. منصوری معتقد است حسینیان به‌دلیل مماشات نداشتن با جریان‌های معارض در دفاع از مبانی انقلاب همواره مورد بغض ضدانقلاب بود.

برای شروع گفت‌وگو مقدمه‌ای از ضرورت و اهمیت مرکز اسناد انقلاب اسلامی بگویید. دلیل تأسیس چنین مرکزی چه بود؟
تاریخ درس‌ها، راه حل‌ها و تجربیات فراوانی برای تحولات و مسائل زندگی اجتماعی و سیاسی ما دارد. به همین دلیل است که قرآن مجید مطالب بسیار مهمی را در قالب تاریخ برای تمامی بشر بیان‌ کرده است. به همین دلیل هم هست که مراکز استعماری در طول دو قرن گذشته با تأسیس مراکز تاریخ‌نگاری سعی کردند که اهداف استعماری خودشان را از این طریق در دنیا منتشر کنند؛ تحریف‌های بسیار بزرگ و تحلیل‌های بسیار ویژه نسبت به عملکرد خودشان و دیگران را از طریق همین کتاب‌ها و نشریات و بحث‌های تاریخی منتشر کردند. با توجه به همین نکته هم حضرت امام رحمه‌الله‌علیه در سال ۵۹ و ۶۰ متوجه شدند که روند انقلاب اسلامی توسط تاریخ‌نگاران حرفه‌ای مخالف اسلام و انقلاب ایران دارد به تحریف کشیده‌ می‌شود و ممکن است به‌تدریج تمامی دستاوردهای انقلاب مورد تهدید قرار بگیرد. به همین دلیل دستور تأسیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی را صادر کردند.

مرحوم حسینیان در دوران حضور خود چه برکات و نتایجی را برای مرکز اسناد به ارمغان آوردند؟
در راستای دستوری که حضرت امام برای تأسیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی دادند، ایشان در سه زمینه کارشان را در مرکز ادامه داد و از ۱۳۷۶ مسئولیت مرکز رو برعهده گرفتند. محور اوّل، ثبت خاطرات افرادی بود که مستقیم و غیرمستقیم در جریان انقلاب اسلامی قرار داشتند. در این زمینه کار بسیار عظیمی صورت گرفت که قطعاً‌ در ایران بی‌نظیر است. شخصیت‌های بسیار تأثیرگذار در جریان انقلاب اسلامی شناسایی شدند و در ادامه خاطرات این افراد استخراج شد. ثمره‌ی این کار هم چاپ صدها جلد کتاب است. همین کتاب‌ها تاکنون تأثیرگذاری بسیار در افشای ماهیت و عملکرد رژیم پهلوی داشته است. به همین دلیل مرکز اسناد انقلاب اسلامی و آثارش در خارج از ایران از این نظر خیلی مشهور است. در داخل کشور هم که مرجع مطالعات انقلاب اسلامی است.

محور دوم، فعالیت‌های ایشان، نگارش و تحقیق مستند و تحلیلی از وقایع کشور است؛ یعنی با استفاده از میلیون‌ها سندی که از رژیم شاه به ارث‌مانده، تاریخ این دوره و تحلیل آن در مرکز اسناد انقلاب اسلامی تدوین شد. این فرایند به‌گونه‌ای جزئی و دقیق صورت گرفت که واقعاً قابل ردکردن نیست؛ چون مبنای این کار دقیقاً خود اسناد رژیم پهلوی است.

محور سومی هم که ایشان روی آن فعالیت متمرکز داشت، بحث‌های اندیشه‌ای و جامعه‌شناسی و فلسفه‌ی تاریخ بود. در این زمینه هم در بحث‌های تحلیلی کتاب‌های زیادی از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است. در حال حاضر هم آخرین رقم انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی از ۱۲۵۰ جلد گذشته است.

در دوره‌ای که با ایشان در مرکز اسناد همکار بودید، چه خصوصیات و ویژگی‌های حرفه‌ای را در شخصیت مرحوم حسینیان مشاهده کردید؟
ایشان تأکید زیادی به ما داشتند که سعی کنیم مستند بنویسیم. تأکید بعدی ایشان توصیه و تذکر برای برخورد منطقی و واقع‌بینانه با قضایا بود. مثلاً، شاید جالب باشد بدانید که ایشان کلمات و عباراتی که جنبه‌های ارزشی یا بار توهین و امثالهم به شخصیت داشت را حذف می‌کرد. تأکید داشتند که ما داریم تاریخ می‌نویسیم. لذا، از کلماتی که ارتباط مستقیمی با این مباحث نداشت یا به جنبه‌های محتوایی، شعاری یا اعتقادی برمی‌گشت و ارتباطی با مباحث تاریخی نداشت، سعی می‌کرد اجتناب کند.

کمی هم درباره‌ی نگاه، رویکرد و روابط مرحوم حسینیان با رهبر انقلاب بگویید و اینکه چه تعاملات و روابطی بینشان بود.
انتخاب مرحوم آقای حسینیان به ریاست مرکز اسناد طبیعتاً با تأیید آقا بود. از ۱۳۷۶ هم که مسئولیت مرکز رو بر عهده گرفته فعالیت‌های ایشان همواره مورد تأیید بود و همین دلیل هم باعث شده بود که ایشان بتواند این مسئولیت را تا انتهای دوران حیات در مرکز ادامه دهد. همه‌ی این‌ها در کنار ملاقات‌های منتشرشده و نشده‌ی ایشان با مرکز اسناد نشان از رضایت رهبر انقلاب دارد که به‌صراحت هم اظهار رضایت می‌کردند. این رضایت تنها در مورد کارکنان مرکز اسناد نبود، بلکه حتی این مطلب را هم گفتند که در مرکز اسناد تعدادی جوان انقلابی و فهیم جمع شده‌اند و کارهای بزرگ انجام می‌دهند. تعبیر ایشان از این افراد تعبیراتی مانند فاضل و دانشمند بود.

در نقطه مقابل خود مرحوم حسینیان هم کاملاً از رهبری دفاع می‌کردند و با ایشان هم‌ نظر بودند؛ حتی اگر هم به‌صورت شخصی نظری داشتند این نظر را در کارشان دخالت نمی‌دادند. انصافاً نقطه‌ی قوت شخصیت آن مرحوم این بود که به اسلام، انقلاب، امام و رهبری علاقه و توجه و اهمیت فوق‌العاده‌ای داشت. به همین دلیل هم در این زمینه اهل مماشات، سازش یا بی‌‌اعتنایی نبود و به‌شدت مورد بغض و کینه‌ی جریان‌های معارض و ضدّ انقلاب بود. بدون تعارف و مماشات از انقلاب اسلامی دفاع می‌کرد و هیچ ملاحظه و مماشاتی با جریان‌های معارض، سکولار و ضدّ انقلاب نداشت.

در دوره‌ای که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی با مرحوم حسینیان همکار بودید بین آثار و کتاب‌های ایشان کدام یکی بیشتر در گوشه ذهنتان مانده که اثر خاص یا حرکت نو و جدید و ماندگاری محسوب می‌شود؟
یکی از کارهایی که ایشان از پنج سال قبل خواستند انجام بگیرد و من را برای انجام این کار مأمور کردند، دوره‌ی تاریخ جامع تحلیلی از وقایع بعد از انقلاب به‌ویژه دهه‌ی اول انقلاب است. خوشبختانه این کار انجام گرفت و تاکنون شش جلد از این کتاب تحت عنوان «تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی» چاپ‌شده که فکر می‌کنم برای ده سال اوّل انقلاب تقریباً پانزده جلد بشود. یک کتاب پنج جلدی هم خود ایشان تحت عنوان «انقلاب اسلامی» نوشته‌اند که تجزیه و تحلیل کلی و استنادات فراوان دارد. این پنج جلد هم تا به حال چندین بار چاپ‌شده و یکی از کتب مرجع و معتبر در مورد وقایع انقلاب اسلامی است.