رسالتی که رهبر انقلاب بر عهده‌ شاعران نهادند

در دیدار رهبر انقلاب با شاعران آئینی، شاعری جوان به‌نام آقای حسن بیاتانی، شعری را با مطلع «دیر آمدم...دیر آمدم... در داشت می‌سوخت/ هیئت، میان "وای مادر" داشت می‌سوخت» خواندند. شعری که با پیوند زدن حوادث صدر اسلام و دفاع مقدس، زبانی بدیع و نو یافته بود. پس از شعرخوانی این شاعر، رهبر انقلاب متصل کردن حوادث صدر اسلام با حوادث امروز را رسالتی مهم برای شعر و شاعران دینی برشمردند. این شاعر آئینی در گفتاری به شرح جلسه‌ی دیدار شاعران مذهبی سرا و ماهیت شعر آئینی پرداخته است.
 
کلمه، معجزه‌ی خداوند
برای اینکه بفهیم چرا شعر آئینی هنوز هم تأثیرگذار است باید به جنس آن توجه کنیم. جنس شعر از کلمه است و کلمه را می‌توان بزرگ‌ترین معجزه‌ی خداوند دانست. قرآن که معجزه‌ی ماندگار خداوند است، از کلمات تشکیل شده است. بدون اینکه بخواهیم مقایسه‌ای کنیم اما شعر هم از همین اجزاء تشکیل شده است. خاصیت شعر این است که بر احساس تأثیر می‌گذارد و هنگامی‌که از محتوای غنی و منابع متقن سرشار باشد اثر دوچندانی خواهد یافت. شعر دینی به این دلیل که از سرچشمه‌ی وحی و از الهامات روح‌القدس نشأت می‌گیرد و مخاطب آن فطرت انسانی است، بر جان انسان‌ها رسوخ می‌کند. شعر دینی از این نظر که بی‌واسطه با روح مخاطب سخن می‌گوید و جان کلام دین را به او عرضه می‌کند، تأثیرگذاری بیشتری دارد. به‌همین جهت است که می‌بینیم برای تفسیر یک بیت حافظ ممکن است یک جلد کتاب نوشته شود.

از سوی دیگر قالب شعر پس از گذشت دوران‌ها و زمان‌های طولانی از رونق باز نمانده است. هیچ‌گاه نمی‌توانیم بگوییم زندگی انسان امروزی به هنر نیاز ندارد، اتفاقا مصیبت‌هایی که مدرنیته بر سر انسان و ارزش‌های اصیل انسانی آورده است باعث شد زخم‌های عمیقی بر پیکره‌ی فرد و اجتماع وارد شود. در چنین موقعیتی، شعری که از منبع وحیانی سرچشمه بگیرد، هم می‌تواند زبان فریادزننده‌ی این زخم‌ها باشد، و هم خود یک درمان و التیام دهنده‌ی این زخم‌ها باشد. اینگونه است که شعر آئینی به عنوان یک نیاز جاری و مداوم مطرح می‌شود.

شعر‌ها داوری شد نه شاعرها
سال ۹۰ بود که نخستین بار دیدار آقا با شاعران آئینی برگزار شد و بنده هم خدمت ایشان رسیدم. قرار بود که سال بعد هم چنین دیداری انجام گیرد اما این دیدار تا سال ۹۵ میسر نشد. امسال هم برنامه‌ی این دیدار، تا سه چهار روز قبل اعلام نشده بود. اتفاقا بنده به همراه خانواده قرار بود به زیارت امام رضا علیه‌السلام مشرف شویم. فکر کنم یک یا دو روز قبل از دیدار بود که به بنده اعلام شد من هم دعوت هستم. بنده با خانواده مطرح کردم و استخاره گرفتم و قرار شد که پس از دیدار با حضرت آقا به مشهد مشرف شوم.

اگر حقیقت را بخواهم بگویم در جلسه زمانی که قرار شد شعرم را بخوانم بر خلاف همیشه که بسیار آرام و بدون استرس بودم، در همان ابتدا قافیه را باختم و استرس مانع از تمرکزم شد. این استرس آن اندازه بود که پس از پایان شعرخوانی هم متوجه نشدم حضرت آقا چه نکته‌ای فرمودند و بعد‌ها از دوستان شنیدم که تفقدی داشتند به بنده و فرمودند: متصل کردن حوادث صدر اسلام با حوادث امروز، رسالتی مهم برای شعر و شاعران دینی است، پیغمبر اکرم و ائمه‌ی معصومین صلوات‌الله‌علیهم نیز همگی اهل مبارزه‌ی شدید و مؤثر با ظلم، طاغوت، کفر، نفاق و فسق بودند و به همین علت نیز به‌دست حاکمان جابر و جائر به شهادت رسیدند.

یک اتفاق خوبی هم که در این دیدار صورت گرفت این بود که اشعار مورد داوری قرار گرفتند، نه شاعرها. با همین روش بود که منتخب اشعار خدمت حضرت آقا قرائت شد. این اشعار هم مانند قطعات یک پازل در کنار هم‌دیگر قرار گرفته بودند و کامل‌کننده‌ی هم بودند. آقا فرمودند که شعر آئینی صرفا مدح و مرثیه‌ی اهل بیت علیهم‌السلام نیست. در این دیدار نیز ما شاهد بودیم که اشعاری با مضامین نیایش مبتنی بر مناجات، مدافعان حرم، دفاع مقدس، وحدت مسلمین و... هم خوانده شد. یعنی یک تنوعی از مضامین آیینی که با چینشی بسیار مناسب گرد هم جمع شده بود.

گزارش تصویری: دیدار جمعی از شاعران مذهبی‌سرا
نکته‌ی دیگری که برای بنده بسیار حائز اهمیت بود این است که حضرت آقا در دیدار سال ۹۰ به بیان مطالبات از شعر آئینی پرداخته بودند اما در این دیدار بیانات‌شان ناظر بر شعرخوانی‌های جلسه صورت گرفت. این نشان می‌دهد که شعر آئینی از سطح مطالبات پیشرفت کرده است. از سوی دیگر در این جلسه پنج شاعر حوزوی شعر خواندند. خود بنده چندسالی می‌شود که بر شعر حوزه تمرکز دارم و به‌نظرم این اتفاق مبارکی است، چرا که شاعران حوزوی ما از ابزار قدرتمند شعر برای انتقال مفاهیم ارزشمند استفاده می‌کنند.

برای ماندگاری لازم است تاعنصر زمان کمرنگ شود
خودم هیچ‌گاه تصمیم نگرفتم که شاعر شوم، از کودکی یک دیوان حافظ و یک دیوان باباطاهر در منزل ما بود که من همان‌ها را می‌خواندم و علاقه داشتم. کلاس پنجم ابتدایی بودم که حضرت امام رحمة‌الله‌علیه به رحمت خدا رفتند و من به دلیل علاقه‌ای که به امام داشتم دیوان ایشان را خواندم و حفظ کردم. از همان‌ زمان بود که ناخود‌آگاه به توانایی سرودن شعر در خودم پی بردم. در فوت پدرم بود که به دلیل مسائل روحی، سرودن شعر را آغاز کردم اما از همان ابتدا شعر من، شعر آئینی بود. این دیگر در اختیار بنده نبود و فکر می‌کنم به نوع تربیت و فضای خانواده‌ای که در آن پرورش یافته بودم مربوط بود. در حقیقت هم نعمت ذوق شاعرانه و هم نعمت ارادت به اهل بیت علیهم‌السلام، لطف خداوند بوده است. اما همواره این نگاه را دوست داشتم که به حرکت اهل بیت علیهم‌السلام به عنوان یک فلسفه‌ی تاریخی نظر داشته باشیم.

من همیشه سعی کرده‌ام عنصر زمان را در شعر‌هایم کمرنگ‌تر کنم تا این حوادث همه در طول یکدیگر دیده شوند. انقلاب اسلامی هم می‌تواند یکی از نتایج قیام فاطمی و خون حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام باشد. به‌همین جهت اگر ما بخواهیم برای انقلاب و دفاع مقدس شعری بسراییم که طول زمان آن را کم‌رنگ نکند و تاریخ انقضا نداشته باشد، باید به این رابطه‌ی طولی توجه داشته باشیم. اینکه بدانیم منشاء این واقعه و حرکت از کجا سرچشمه می‌گیرد بسیار مهم است.

لزوم ادامه‌ی حرکت
استمرار و ادامه دار بودن این دیدار یک نیاز است، اما اگر بخواهیم اهمیت و اولویت را در نظر بگیریم باید بگویم در صورت تکرار هرساله‌ی این دیدار باعث تکراری شدن مباحث و یا کم اهمیت شدن دیدار نیمه‌ی ماه مبارک رمضان با شاعران شود. علاقه‌ی شخصی همه‌ی شاعران آیینی این است که هر روز خدمت آقا برسیم، اما به‌نظر می‌رسد که وجود یک دیدار سالانه و با حضور همه‌ی شاعران مطرح و قوی و با مدیریتی منسجم، نیازی ضروری‌تر و مهم‌تر است. اینکه حضرت آقا کل جریان شعر را در یک جریان هدایت کنند امر بسیار مهمی است که باید در همان جایگاه دیدار ماه مبارک صورت پذیرد. اما در کنار این دیدار با رعایت فواصل زمانی مشخص، خوب است که دیدار‌های صنفی هم انجام شود. روند رو به رشد شعر آئینی نشان‌ دهنده‌ی این حقیقت است که این دیدار‌ها تا چه اندازه می‌تواند مفید و مهم باشد. همین حرکت می‌تواند برای اصناف دیگر و با موضوعات دیگری، مثلا شعر حوزه، یا شعر طنز هم انجام شود و نتیجه‌ی آن به امید خدا خوب خواهد بود.