دلایل حساسیت رسانه‌های خارجی

گفت‌وگو با حسن عابدینی درباره سخنان نوروزی رهبر انقلاب
رهبر انقلاب در ابتدای نوروز، سخنان مهمی را در حرم مطهر رضوی ایراد می‌کنند. در این این سخنرانی نسبتاً طولانی، آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای به تحلیل مسائل داخلی و خارجی سال گذشته می‌پردازند و از طرف دیگر، سرفصل‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران را برای سال جدید اعلام و تبیین می‌کنند که توضیح نام سال جدید نیز از این دسته است. انعکاس و تحلیل این سخنان، به گواه کارشناسان و تحلیل‌گران سیاسی و رسانه‌ای از اهمیت ویژه‌ای نزد رسانه‌های خارجی برخوردار است. گرچه سانسور و انعکاس ناقص این سخنان را توسط برخی رسانه‌ها نمی‌توان نادیده گرفت؛ با حسن عابدینی درباره دلایل اهمیت این سخنان نزد رسانه‌های خارجی به گفت‌وگو نشستیم.

سخنان رهبر انقلاب در نخستین روز سال جدید، از نظر رسانه‌های خارجی دارای چه اهمیتی است؟
سخنرانی رهبر انقلاب در نخستین روز سال جدید، تبیین استراتژی کلان سیاسی کشور برای یک سال جدید است و رسانه‌های خارجی معتقدند که موضوعات این سخنان به عنوان یک سند بالادستی طی یک سال آینده در حوزه‌های سیاست‌گذاری داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این سخنرانی رهبری دو ویژگی عمده دارد؛ یکی این‌که وضعیت کنونی کشور را در حوزه‌های داخلی و خارجی تحلیل می‌کند و دیگر این‌که دستور کار کشور را برای یک سال مشخص می‌کند. بنابراین از این جهت برای رسانه‌های خارجی بسیار مهم است و به این دلیل آن‌ها با حساسیت بسیار زیاد این سخنرانی  را رصد می‌کنند. همه خبرگزاری‌ها اعم از خبرگزاری‌های فراملیتی، روزنامه‌ها و مجلات خارجی و حتی رسانه‌ها و روزنامه‌های بسیاری از کشورها اعم از منطقه‌ای و خارج از منطقه به پوشش محورهای این سخنرانی می‌پردازند و این به دلیل اهمیتی است که برای این سخنان قائل هستند.

وجه تمایز این سخنرانی با سایر سخنان رهبر معظم انقلاب چیست؟
سه ویژگی این سخنرانی را متمایز می‌کند. نخست این‌که در جوار ملکوتی بارگاه امام رضا(ع) برگزار می‌شود. دوم این‌که در نخستین روز سال جدید بیان می‌شود. نکته آخر هم این است که از معدود سخنرانی‌هایی است که پخش آن به صورت زنده است. البته خطبه‌های نماز جمعه نیز از سوی صدا و سیما پوشش زنده داده می‌شود اما در نماز جمعه مهمترین مسائل همان روزها و یا حداکثر آن ماه بیان می‌شود، نه مطالبی که مربوط به آن سال می‌شود. بنابراین این سه ویژگی سبب گشته تا این سخنرانی با سایر سخنرانی‌ها متمایز باشد.

معمولاً چه بخش‌هایی از سخنان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار می‌گیرد؟
تجزیه و تحلیل این سخنرانی طی سال‌های گذشته به دو قسمت عمده یعنی موضوعات داخلی و موضوعات خارجی تقسیم می‌شود. در موضوعات داخلی نیز بیشتر موضوعاتی را شامل می‌شود که بر سال جدید تأثیر می‌گذارند. مهمترین بحث داخلی، مربوط به پیام رهبر انقلاب به مناسبت سال جدید نام‌گذاری آن است که در سخنرانی مشهد مقدس این بحث مقداری گسترده‌تر تبیین می‌شود.

در حوزه خارجی نیز تقریباً براساس آن چیزی که خبرگزاری‌ها می‌گویند، دستور کار یک سال آینده سیاست خارجی ایران در این سخنرانی ترسیم می‌شود و به همین دلیل مورد توجه رسانه‌های خارجی و تحلیل‌گران قرار می‌گیرد. مثلاً وقتی‌که اوباما روی کار آمد، بسیاری از تحلیل‌گران، سیاست‌مداران و حتی دولت‌مردان، این امر را یک اقدام مثبت از جانب آمریکا تلقی می‌کردند. اما رهبر انقلاب موضوع «دست چدنی زیر دست‌کش مخملی» را مطرح کردند. این موضوع پس از دو سال به اثبات رسیده است؛ به گونه‌ای که دیگر کمتر کارشناس، تحلیل‌گر یا حتی مقام کشوری وجود دارد که الان تصور تغییر در سیاست‌های آمریکا با روی کار آمدن اوباما را باور داشته باشد. در صورتی که این در یک سال و نیم قبل، کاملاً برعکس بود.

در سال جدید نیز چند محور اساسی در حوزه بین‌المللی مطرح شد. یک بحث نحوه تعامل ایران با آمریکا طی یک سال آینده است که همه خبرنگارها این را دنبال می‌کنند. روابط ایران و آمریکا از بدو پیروزی انقلاب اسلامی برای تحلیل‌گران همه کشورها و همه سیاست‌مداران بسیار مهم بوده است. به ویژه طی هشت سال گذشته که شاهد اوج‌گیری قدرت جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌الملل و کاهش نفوذ معنادار آمریکا در نظام بین‌الملل علی‌الخصوص خاورمیانه بوده‌ایم. بنابراین همگان منتظر و مترصد این هستند که در چارچوب سخنرانی مشهد، ببینند که آیا در لحن یا محتوای سخنان رهبر انقلاب در قبال آمریکا تغییری مشاهده می‌شود؟ مشاهده کردیم که رهبری در سخنرانی امسال با صراحت بیشتری نسبت به آمریکا و سیاست‌های آن سخن گفتند. بنابراین آب پاکی را روی دست همه تحلیل‌گران ریختند و این را هم مستدل بیان کردند؛ یعنی سیاست‌های زیگزاگی‌ای که آمریکا در تحولات منطقه اعمال می‌کند را تشریح کردند.

رهبر انقلاب در این زمینه به صراحت بیان کردند که سیاست آمریکا در قبال افکار عمومی به‌ویژه مردم خاورمیانه غبارآلود است. سیاست آمریکا مبتنی بر نفاق سیاسی است که این امر ما را به این نکته می‌رساند که آمریکا در قبال افکار عمومی مردم جهان، به‌دنبال منافع مردمی نیست بلکه به‌دنبال سیاست‌های خاص خودش است.

البته رهبر انقلاب در سخنان نوروزی خود، اوباما را مورد خطاب قرار دادند که در نوع خود جالب توجه بود.
پیام اوباما خطاب به مردم ایران مسئله جدیدی نیست. طی دو، سه سال گذشته اوباما و قبل از او هم بوش اقدام به دادن پیام کرده‌اند. اما بازتاب پیام اوباما در ایران زیاد نبوده و خیلی هم برای مردم ایران جذابیت نداشته است. رهبر انقلاب با اشاره به دروغ‌گویی رئیس‌جمهور آمریکا گفتند که وقتی اوباما در پیام خودش می‌گوید که مردم در میدان آزادی تهران همان مردم میان التحریر مصر هستند، این ناشی از نادانی کسانی است که پشت این سخنان هستند و این مسئله ارائه یک تصویر کاریکاتوری از تحولات منطقه است. چراکه مردم ایران هرساله در بیست و دوم بهمن ماه در میدان آزادی عقیده خودشان را که بر ضد سیاست‌های آمریکا و نظام سلطه است، ابراز می‌کنند.

بسیاری از رسانه‌های غربی این موضوع را برجسته کردند که اوباما به‌خاطر پیامی که برای نوروز به ایرانی‌ها داده است، از طرف رهبر جمهوری اسلامی تحقیر شد! این موضوعی است که رسانه‌های غربی، ملی، منطقه‌ای و فراملیتی به آن اشاره کردند که این منش و سیاستی است که جمهوری اسلامی طی یک سال آینده در قبال دولت آمریکا و شخص اوباما خواهد داشت.
اما نکته دوم که مورد توجه رسانه‌ای خارجی قرار گرفت، سیاست شفاف جمهوری اسلامی در قبال بیداری اسلامی است. شاید تنها کشوری در دنیا که موضع شفاف و روشنی در قبال قیام‌های مردمی در خاورمیانه و در شمال آفریقا بدون هیچ‌گونه تبعیضی گرفته است، ایران است.

یعنی همان موضعی که در قبال قیام مردم تونس و مصر اعلام شده، در قبال قیام مردم بحرین هم گرفته می‌شود. بنابراین، این یک شفاف‌سازی برای افکار عمومی داخلی و بین‌المللی است که سیاست جمهوری اسلامی طی یک سال آینده در قبال این قیام‌ها و خیزش‌ها چه خواهد بود.

به عبارت دیگر رهبر انقلاب توطئه‌ها و دسیسه‌های غربی‌ها را در حوزه دیپلماسی و در حوزه تبلیغات روشن کردند که سیاست جمهوری اسلامی حمایت از خیزش‌های مردمی در برابر حکام جور است؛ فارغ از این‌که این کشور شیعه است یا سنی. موضوع حمایت از مردم غزه، فلسطین، لبنان، مصر، تونس و غیره که بعضی از این کشورها اساساً سنی هستند در چارچوب سیاست‌های اساسی جمهوری اسلامی است.