همت مضاعف و کار مضاعف چه چیزی نیست؟

امسال نیز مقام معظم رهبری طی سخنانی ضمن تبریک سال نو و برشمردن درسهای سال قبل، به نام گذاری سال جدید اقدام کردند:

((برای اینکه بتوانیم بر طبق اقتضائات کشور و ظرفیتهای کشور حرکت کنیم، احتیاج داریم به اینکه همت خودمان را چند برابر کنیم؛ کار را متراکم‌تر و پرتلاش‌تر کنیم. من امسال را به عنوان سال «همت مضاعف و کار مضاعف» نام‌گذاری می‌کنم. به امید اینکه در بخشهای مختلف، بخشهای اقتصادی، بخشهای فرهنگی، بخشهای سیاسی، بخشهای عمرانی، بخشهای اجتماعی، در همه‌ی عرصه‌ها، مسئولین کشور به همراه مردم عزیزمان بتوانند با گامهای بلندتر، با همت بلندتر، با کار بیشتر و متراکم‌تر، راه‌های نرفته‌ای را بپیمایند و به هدفهای بزرگ خود ان‌شاءاللَّه نزدیکتر شوند. ما به این همت مضاعف نیازمندیم. کشور به این کار مضاعف نیازمند است.))

حال پس از این پیام این سوال در ذهن متبادر می شود که همت مضاعف و کار مضاف در چه کاری؟ منظور دقیق مقام معظم رهبری چیست؟ کار و همت مضاعف چه چیزی هست؟ قبل از این که بتوانیم به این پرسش پاسخ دهیم باید به سوال متضاد آن جواب بدهیم که کار و همت مضاعف چه چیزی نیست؟
«همت مضاعف ، کار مضاعف» چه چیزی نیست ؟

1-  پوستر ، پلاکارد و بنر مضاعف !
همانگونه که گفته شد پیامهای مقام معظم رهبری صرفا نمادین نیست؛ بلکه حاوی مطالبات مهمی از مردم و مسولین است. یکی از آسیبهایی که متاسفانه به محتوای پیامهای مقام معظم رهبری در ابتدای سال وارد می‌شود توقف مسوولین در ظاهر پیام است. صدا و سیما بلافاصله لوگوی نام سال را به آرم شبکه‌ها اضافه می‌کند، مجریان صدا و سیما این نام را گرامی می‌دارند، شهرداری به صورت بنرها بزرگ نام سال را آماده و در خیابانها نصب می‌کند و بعد از اتمام تعطیلات روابط عمومی ادارات مختلف به آماده‌سازی اقلام تبلیغی در این زمینه اقدام می‌کنند. اگرچه تمامی این فعالیتها در جهت ایجاد نشاط اجتماعی و آگاهی بخشی به اقشار مختلف مردم و مسوولین در سطح معقول لازم است، اما صرف توقف در آنها کافی نیست. یکی از آسیبهایی که متاسفانه سالهای گذشته با نام های سال انجام شد برخورد صرفا تبلیغی با نام سال بود. نهادهای اجرایی، تقنینی و قضایی می‌بایست به صورت موثری از فعالیتهای تشریفاتی و تبلیغی فاصله گرفته و به صورت عملیاتی برنامه‌های خود را برای وصول به اهداف سال در سه سطح کوتاه، میان و بلند مدت اعلام و فعالیتهای اجرایی خود را در این چارچوب سامان دهند. در انتهای سال نیز می‌بایست شرحی از فعالیتهای انجام شده و برنامه‌های تداوم‌بخش آن نیز در سالهای آینده اعلام گردد. همینگونه که مقام معظم رهبری درباره عدم اتمام اصلاح الگوی مصرف در سال 1388 فرمودند:

((سال گذشته ما عرض کردیم: سال اصلاح الگوی مصرف. من همین جا در روز اول سال تصریح کردم: اصلاح الگوی مصرف چیزی نیست که در یک سال بتواند اتفاق بیفتد. سال گذشته را گفتیم «سال شروع حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف» است. خوب، حرکتی آغاز شد. من نمیتوانم این را بگویم که الگوی مصرف اصلاح شد؛ نه، ما هنوز خیلی فاصله داریم. .... باید ما اصلاح الگوی مصرف را دنبال کنیم. سال 88 مسئولین کارهائی کردند، برنامه‌ریزی‌هائی کردند، تحقیقاتی کردند، اما این کار نباید متوقف بماند. این، جهت را نشان داد؛ معلوم شد که در سال 88 مسئله‌ی اصلاح الگوی مصرف یک مسئله‌ی اساسی است.))

2- کار مضاعف اما بدون برنامه!
جمهوری اسلامی در مسیر راهبردی خویش پله‌های تکامل را طی می‌کند. توجه به چشم‌انداز بیست‌ساله، برنامه‌ریزی بر اساس دهه پیشرفت و عدالت، داشتن برنامه توسعه پنج ساله و سرانجام راهبردهای یک‌ساله که خود را در قالب نام سال نشان می‌دهد، حکایت از اهتمام سامان‌مند جمهوری اسلامی برای رسیدن به تمدن بزرگ اسلامی با نگاهی برنامه ریزی شده و از پیش طراحی شده دارد. برنامه‌ریزی اصل مقدم تمام کارها و همتها است و بدون برنامه ریزی و توجه به برنامه‌های موجود نمی‌توان کاری از پیش برد. نکته مهم در این زمینه این است که درباره سالی که نام"همت مضاعف - کار مضاعف" در شناسنامه‌اش ثبت شده است، باید تصریح شود که در پنج سال اخیر تمام سازکارهای نرم افزاری، قانونی و شکلی کلان‌ نظام، تدوین، تعیین و ابلاغ شده است. اکنون تنها 15 سال تا خط پایان 1404 که آغاز برنامه بیست ساله دوم خواهد بود، زمان باقی مانده است و این مدت طبیعتا باید صرف کارهای بنیادی و زیربنایی گردد. بی توجهی به سند چشم انداز  تکیه بر فعالیت اجرایی  صرف،کار مضاعف و همت مضاعف نیست. وظیفه اصلی تمام دولتها تحقق اهداف سند چشم انداز و قوانین مرتبط با آن است. لذا هر گونه حرکتی می‌بایست در جهت رفع عقب‌ماندگی‌های احتمالی و یا نیل به اهداف چشم انداز 20 ساله کشور باید باشد. در همین چارچوب مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در حرم امام رضا(ع) فرمودند:

((چشم‌انداز روشنی تعیین شده است - یعنی سند چشم‌انداز بیست ساله‌ی جمهوری اسلامی - این سند باارزشی است. دولتهائی که پشت سر یکدیگر با انتخاب مردم بر سر کار می‌آیند، میتوانند بر اساس این سند چشم‌انداز، اهداف را مشخص کنند؛ هر کدام بخشی از راه را بروند و دنباله‌ی کار را به دولت بعدی بسپارند. وجود سند چشم‌انداز، یکی از امکانات باارزش نظام جمهوری اسلامی است.))

3- نمایش ، آمار و مصاحبه مضاعف!
مقام معظم رهبری خود اولین شخصی بودند که نسبت به این آسیب در سخنرانی خود در حرم رضوی هشدار دادند:
شعارهای هر سال، نمایشی و تشریفاتی نیست و طبعاً همه مشکلات را هم حل نمی‌کند؛ بلکه انگشت اشاره‌ای است که راه و روش را نشان می‌دهد که امسال نیز با توجه به اهداف بلندتر ملت و کشور، باید همتی برتر فراهم آورد و کارهای بیشتر و جدی‌تر انجام داد.

یکی از آسیبهایی که با توجه به ماهیت این نامگذاری احتمال آن وجود دارد برخی عملکردهای نمایشی و تشریفاتی است. این نام با توجه ماهیت تلاش و سعیی که در خود مستتر دارد می‌تواند در نگاه مثبت باعث افزایش انگیزه‌های کاری، افزایش بهره‌وری در محیط کار، سرعت گرفتن انجام پروژه‌های ملی گردد. چیزی که مراد از نامگذاری این سال بوده است. اما یکی از آفات فرهنگ مدیریتی جامعه ما که دوره‌ها مختلف مرتبط است، انجام فعالیتهای نمایشی،کنفرانسهای مطبوعاتی پی‌ در پی، بازدیدهای سرزده با حضور خبرنگاران!!، فرهنگ  افتتاح و کلنگ زنی بی رویه، افتتاح پیش از موقع برخی پروژه‌ها و یا چندباره آنها بوده است. انشالله با همت مسوولین محترم این گونه اقدامات در سال همت و کار مضاعف جایی نخواهد داشت و خدمت‌رسانی مضاعف، مردم را از ثمرات شیرین شجره طیبه انقلاب بهره مند خواهد کرد.

4- سمینارها، همایشها و هم اندیشیهای مضاعف!
یکی از دلایلی که موجب عدم تحقق مطالبات مقام معظم رهبری در ابتدای سال از مردم و مسوولین می‌شود نگاه صرف سمیناری و همایشی به آن است. اگر چه سمینارها و همایشها محفلی مناسب برای هم اندیشی به منظور اتخاذ راهکارهای مناسب می‌باشد، اما متاسفانه در کشور ما نهادهای اجرایی خود به برگزاری این همایشها اقدام و نفس این گونه برنامه‌ها را تحقق خواسته‌های مقام معظم رهبری فرض می‌کنند. همایشهای پی در پی که بعضا دارای موضوعات مشترک هستند، می‌تواند به صورت مشترک و همه جانبه دیده شود که از صرف منابع موازی مالی و انسانی جلوگیری گردد. اما باید توجه داشت که تنها برگزاری همایش ناکافی بوده و نشان از ضعف اجرا دارد.
«همت مضاعف و کار مضاعف» چه چیزی هست؟
"همت مضاعف و کار مضاعف" به نظر می رسد بنا بر نگاه رهبر معظم انقلاب دارای دو جنبه اساسی است:
1-  افزایش بهره‌وری در کارها، منابع انسانی و منابع مالی و فیزیکی :
این مساله برای همه ما ملموس می‌باشد که سطح بهره‌وری در ایران بسیار پایین بوده و این امر بدون تردید به هنجارها و الگوهای رفتاری برخاسته از فرهنگ عمومی که طی سالیان سال در لایه‌های مختلف جامعه نهادینه شده است، مرتبط می‌باشد. لذا برای اینکه در کشور کار مضاعف انجام گیرد شرط لازم این است که می‌باید اولا اراده تغییر در تک تک افراد حاصل شده و مردم بیش  از پیش نسبت به کار خود حس تعهد داشته باشند، تا به مرور زمان فرهنگ بی مسئولیتی و کم کاری از جامعه رخت بربندد و "کار و تلاش" ـ چنانکه در آموزه‌های دینی آمده است ـ در سطوح مختلف به صورت عملی و نه شعاری به یک ارزش ملی تبدیل شود. توجه به فرهنگسازی برای افزایش وجدان کاری و بهره‌وری صحیح از منابع انسانی در همه سطوح از الزامات این امر است.
2- همت مضاعف و کار مضاعف در تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله :
همانگونه که گفته شد سند چشم انداز 20 ساله چشم اندازی از موقعیت ایران را در سال 1404 ارائه می‌دهد که قدرت برتر سیاسی، اقتصادی، علمی و نظامی منطقه باشد. این اهداف کلی و آرمانی نیستند و برنامه های 5 ساله توسعه می‌بایست برای تحقق این اهداف طراحی و عملیاتی شوند. مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در مشهد مقدس، یک روز پس از اعلام نام سال نو ضمن تاکید برجایگاه زیرساختهایی مانند نیروی انسانی جوان و متخصص، زیرساختهای عظیم صنعتی و مواصلاتی و از همه مهم‌تر سند چشم انداز 20 ساله خواستار کار مضاعف و همت مضاعف در حوزه‌های زیر شدند:
1- همت مضاعف و کار مضاعف در علم و تحقیق، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در همه‌ی زمینه‌ها، علوم تجربی، علوم انسانی و ...
2- همت مضاعف و کار مضاعف در استفاده‌ی بهینه از منابع موجود کشور و امکاناتی که وجود دارد،  در چارچوب اصلاح الگوی مصرف و هدفمندی یارانه‌ها.
3- همت مضاعف و کار مضاعف در کیفیت بخشیدن به تولیدات داخلی.
4- همت مضاعف و کار مضاعف در تأمین سلامت و ورزش همگانی.
5- همت مضاعف و کار مضاعف در سرمایه‌گذاری، در کارآفرینی.
6- همت مضاعف و کار مضاعف در تولید فکر، کتابخوانی و  افزایش معلومات عمومی در زمینه‌های گوناگون.
7- همت مضاعف و کار مضاعف در مبارزه‌ی با فقر، در مبارزه‌ی با فساد، در مبارزه‌ی با بی‌عدالتی.

نتیجه‌گیری:
برای تحقق مسمای نام همت مضاعف و کار مضاعف می‌بایست از آسیبهایی مانند فعالیتهای تبلیغی صرف، همایش محوری بدون اجرا، بی توجهی به برنامه‌ها و اسناد بالادستی به بهانه انجام کار بیشتر و  هم چنین فعالیتهای نمایشی و رسانه‌گرای صرف احتراز و در چارچوب اصلاح فرهنگ کاری در سطح مردم و در سطح مسوولین در حوزه‌های هفتگانه مد نظر مقام معظم رهبری در چارچوب سند چشم انداز بیست ساله اقدامات و برنامه‌ها را توسعه داد. این فرایند محدود به یک سال نبوده و در طی سنوات آینده نیز می بایست تداوم یابد.