حج / ارکان حج/برکات حج/ابراهیم/طواف/صفا/مروه/عرفات
حج، میعاد بزرگ سالیانه امتهای اسلامی
امت اسلامی اکنون بار دیگر، میعاد بزرگ سالیانه خود را برگزار کرده و به فراخوان «و اذن فیالناس بالحج»(1) به شایستگی پاسخ داده است. این فریضه بینظیر نیز مانند دیگر فرایض الهی، خزانه رحمتی است که در موعد خود به روی بندگان گشوده میشود و فرصتی برای بهرهگیری از فیض بیمنتهای خداوند در دسترس آنان میگذارد.
حج، از این جهت، استثنایی و بیهمتاست که در آن، هم دلها و جانها صیقل مییابد و یکایک حاجیان به قدر همت و ظرفیت خود از این باران رحمت، برخوردار میشوند و هم شخصیت کلان امت اسلامی که از ملتها و نژادها و اقلیمها و فرهنگها تشکیل شده است، میتواند در آن به انسجام و شجاعت و بیداری و خودآگاهی بیشتر نایل آید و این، نیاز بزرگ امروز دنیای اسلام است.1382/11/08
1 )
سوره مبارکه الحج آیه 27
وَأَذِّن فِي النّاسِ بِالحَجِّ يَأتوكَ رِجالًا وَعَلىٰ كُلِّ ضامِرٍ يَأتينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَميقٍ
ترجمه:
و مردم را دعوت عمومی به حج کن؛ تا پیاده و سواره بر مرکبهای لاغر از هر راه دوری بسوی تو بیایند...
تار و پود حج، یاد خدا و همدلی بندگان خدا
حج، نِماد امت اسلامی و آموزندهی نوع رفتاری است که این امت بزرگ برای تأمین سعادت خود باید در پیش گیرد. میتوان حج را در حرکت هدفمند و آگاهانه و متنوّع همگان در جهتی واحد خلاصه کرد. تار و پود این حرکت، یاد خدا و همدلی بندگان خدا است، و هدف آن ایجاد پایگاه مستحکم معنوی برای زندگی سعادتمندانهی انسان: جعل اللَّه الکعبة البیت الحرام قیاماً للناس و الشهر الحرام و الهدی و القلائد(1).1381/11/18
1 )
سوره مبارکه المائدة آیه 97
جَعَلَ اللَّهُ الكَعبَةَ البَيتَ الحَرامَ قِيامًا لِلنّاسِ وَالشَّهرَ الحَرامَ وَالهَديَ وَالقَلائِدَ ۚ ذٰلِكَ لِتَعلَموا أَنَّ اللَّهَ يَعلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَما فِي الأَرضِ وَأَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ
ترجمه:
خداوند، کعبه -بیت الحرام- را وسیلهای برای استواری و سامان بخشیدن به کار مردم قرار داده؛ و همچنین ماه حرام، و قربانیهای بینشان، و قربانیهای نشاندار را؛ اینگونه احکام (حساب شده و دقیق،) بخاطر آن است که بدانید خداوند، آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، میداند؛ و خدا به هر چیزی داناست.
درسگیری امت اسلامی از الگوی حج
اسلام دین آزادی و عدالت و حقجوئی است. مردمسالاری حقیقی همان مردمسالاری دینی است که با پشتوانهی ایمان و مسئولیت دینی مطرح میشود و همانطور که در ایران اسلامی مشهود است بسیار مطمئنتر و صادقانهتر و مردمیتر از دموکراسی امثال آمریکا عمل میکند. دموکراسیئی که آمریکائیها ادعا میکنند به مردم کشورهای اسلامی و عربی خواهند داد به اندازهی گلوله و بمب و موشکشان خسارتبار است. دشمن حتی اگر دانهی خرمائی هم به ما بدهد نمیتوان مطمئن بود که آن را انباشته از زهری کشنده نکرده باشد. امت اسلامی در آفریقا و خاور میانه و غرب آسیا این را بارها و حتی در همین سالهای اخیر آزمودهاند.
امت اسلامی در چنین اوضاع حساس و خطیری بیش از همیشه به درسگیری از الگوی حج نیاز دارد: حرکت و نهضتی هدفمند، و آگاهانه، و متنوع، و همگانی، در سمت هدفهای قرآنی و بر صراط مستقیم اسلام.. قال تعالی: الذین آمنوا یقاتلون فی سبیل اللَّه والذین کفروا یقاتلون فی سبیل الطاغوت، فقاتلوا اولیاء الشیطان انّ کید الشیطان کان ضعیفها(1)، و قال تعالی: و قال موسی لقومه استعینوا باللَّه و اصبروا ان الارض للَّه یورثها من یشاء من عباده و العاقبة للمتقین(2) و صدق اللَّه العلی العظیم.1381/11/18
1 )
سوره مبارکه النساء آیه 76
الَّذينَ آمَنوا يُقاتِلونَ في سَبيلِ اللَّهِ ۖ وَالَّذينَ كَفَروا يُقاتِلونَ في سَبيلِ الطّاغوتِ فَقاتِلوا أَولِياءَ الشَّيطانِ ۖ إِنَّ كَيدَ الشَّيطانِ كانَ ضَعيفًا
ترجمه:
کسانی که ایمان دارند، در راه خدا پیکار میکنند؛ و آنها که کافرند، در راه طاغوت [= بت و افراد طغیانگر]. پس شما با یاران شیطان، پیکار کنید! (و از آنها نهراسید!) زیرا که نقشه شیطان، (همانند قدرتش) ضعیف است.
2 )
سوره مبارکه الأعراف آیه 128
قالَ موسىٰ لِقَومِهِ استَعينوا بِاللَّهِ وَاصبِروا ۖ إِنَّ الأَرضَ لِلَّهِ يورِثُها مَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ ۖ وَالعاقِبَةُ لِلمُتَّقينَ
ترجمه:
موسی به قوم خود گفت: «از خدا یاری جویید، و استقامت پیشه کنید، که زمین از آن خداست، و آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد، واگذار میکند؛ و سرانجام (نیک) برای پرهیزکاران است!»
با هم بودن در اعتصام به ریسمان الهی
حقیقت این است که حج یک واجب استثنایی و یک مراسم عجیب و پُر رمز و راز است. اگرچه در باب حج بسیار گفتهاند و همه گفتهاند و مطالب شیوا و زیبایی هم بیان کردهاند؛ اما مسألهی حج خیلی عمیقتر از چیزی است که ما تا امروز فهمیدهایم. حج، یک حرکت عبادی خالصِ عمیق - خضوع، خشوع، ذکر، عبادت، تضرّع و توسّل - و با حالت اجتماع است. در کنار هم قرار دادن این دو ویژگی، مسأله را خیلی پُرمعنا میکند. اگرچه در اسلام عبادات اجتماعی، مثل نماز جماعت و نماز جمعه و نماز عید وجود دارد؛ اما این اجتماع عظیم و این مرکزیّت دادن به ذکر و توحید و کشاندن همهی مسلمانان از آفاق عالم اسلامی به یک نقطهی واحد، خیلی معنا دارد. اینکه همهی ملت مسلمان و امّت اسلامی با وجود اختلاف لهجهها و نژادها و عادات و سنن و سلایق و اختلاف مذاهب موظّفند در یک نقطه جمع شوند و اعمال ویژهای را با هم انجام دهند و این اعمال هم صرفاً عبادت و تضرّع و ذکر و توجّه است، خیلی پُرمعناست. معلوم میشود بنا بر نظر اسلام و دید اسلامی، اتّحاد دلها و جانها فقط در میدان سیاست و در جهاد نیست؛ حتّی رفتن به درِ خانهی خدا و کنار هم قرار گرفتن دلها و با هم بودن تنها و جانها نیز دارای اهمیت است. لذا ملاحظه بفرمایید در قرآن کریم میفرماید: «واعتصموا بحبلاللَّه جمیعاً(1)». اعتصام به حبلاللَّه، تنها فایدهای ندارد؛ «جمیعاً» مهم است. با هم اعتصام به حبلاللَّه کنید؛ با هم به نقطهی اطمینانبخش تعلیم و تربیت و هدایت الهی چنگ بزنید. با هم بودن مهمّ است؛ دلها با هم، جانها با هم، فکرها با هم، تنها در کنار هم. طوافی که میکنید - این حرکت دایرهوار بر گرد یک مرکز - نماد حرکت مسلمانان بر گرد محور توحید است. همهی کارها و اقدامات و همّتهای ما باید بر گردِ محور وحدانیّت الهی و توجّه به ذات اقدس ربوبی باشد. این درس، مربوط به همهی زندگی است. کسانی که میخواهند احکام اسلامی را به کنج خانهها و عبادتگاهها و دلها منحصر کنند و فعّالیت عرصهی اجتماع را از دین عاری کنند، به این نکات اسلامی توجّه ندارند. سعی بین صفا و مروهای هم که همهی آحاد مسلمان باید آن را طی کنند، همینطور است. سعی، حرکت با همّت، با شدّت، با توجّه، با اراده و آگاهانه است و همه باید با هم حرکت کنند؛ بروند و بیایند. اجتماع عظیم در عرفات و مشعر و منا هم همینطور است. این کارهای دستجمعیِ عظیم که نظیر آن را در هیچ مذهب و مکتبی و در هیچیک از احکام دیگر اسلامی نمیشود پیدا کرد، نشاندهندهی عظمت این واجب است. اینجا یک ذخیرهی الهی گذاشته شده است که هرکس توفیق پیدا میکند دستی به سمت این ذخیره دراز کند، باید حدّاکثر استفاده را بکند. هرچه میتوانید، در ایّام حج از این ذخیره استفاده کنید.1381/10/25
1 )
سوره مبارکه آل عمران آیه 103
وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا ۚ وَاذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم إِذ كُنتُم أَعداءً فَأَلَّفَ بَينَ قُلوبِكُم فَأَصبَحتُم بِنِعمَتِهِ إِخوانًا وَكُنتُم عَلىٰ شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنقَذَكُم مِنها ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُم آياتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدونَ
ترجمه:
و همگی به ریسمان خدا [= قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگِ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهای شما، الفت ایجاد کرد، و به برکتِ نعمتِ او، برادر شدید! و شما بر لبِ حفرهای از آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد؛ این چنین، خداوند آیات خود را برای شما آشکار میسازد؛ شاید پذیرای هدایت شوید.
ایمان؛ دلیل برتری امت اسلامی
حاجی در آنجا باید رابطهی خود را با خدا قوی و مستحکم کند؛ با قرآن اُنس پیدا کند و تضرّع و ذکر و حضور را وظیفهی دائمی خود بداند. انسان گاهی خیلی متأسّف میشود که بعضی به آنجا بروند و دنبال کالاهایی بگردند که این کالاها را همهجا میشود پیدا کرد! بعضی، عمر و پول و آبرو و وقت عزیزشان را صرف میکنند تا به بازارهای گوناگون بروند و این کالاها را بیاورند؛ اینها کالاهای معمولی زندگی است و همهجا وجود دارد. در آنجا کالایی هست که در هیچجای دیگر نیست: کالای رضای الهی، زیارت خانهی خدا، زیارت قبر مطهّر پیغمبر؛ این کجا دیگر پیدا میشود؟ این مکان و این زمان را دیگر کجا میشود پیدا کرد؟ از این فرصت باید همه استفاده کنند. شما که میزبانان و میهمانداران و خدمتگزاران حُجّاج هستید، این نکات را باید دائم به یکایک آنها یادآور شوید. زلال معنویت و هدایت بهوسیلهی این مجموعههای مؤمن و علاقهمند، باید دائماً به سوی دلهای تشنهی حُجّاج روانه شود. خیلی از این فرصتها در اختیارات امّت اسلامی هست که اگر از آنها استفاده شود، امّت اسلامی همان چیزی خواهد بود که قرآن برای او خواسته است: «فلا تهنوا و تدعوا الی السّلم و انتم الاعلون(1)» یا «ولا تهنوا ولا تحزنوا و انتم الاعلون(2)»؛ شما برترین هستید. البته نه برترین به خاطر نژاد، نه برترین به خاطر اینکه با خدا خویشاوندیای دارید - هیچکس از آحاد آفرینش، نسبتِ ویژهای با خدا ندارد - اما شما برترین هستید، به خاطر انتساب به مکتبی که میتواند بشریت را در عصر حیرتش نجات دهد؛ میتواند در طول قرون، مشعل هدایت را به دست انسانها بدهد و آنها را خوشبخت کند و به نقطهی امن و امان و تکامل برساند؛ این امتیاز شماست.
بقیهی ادیان، مقدّمهی ورود این دین در معرض اندیشهی بشریّت بود - «انتم الاعلون» - به خاطر اینکه این ایمان در اختیار شماست؛ از این باید استفاده کنید. همین ایمان است که میتواند قدرتهای شیاطین و فراعنه را خرد کند و در هم بشکند؛ همچنانکه شکست. روزهای ظهور اسلام، چه کسی خیال میکرد جمع معدودِ مظلومِ کمقوتّی در یک گوشهی مکه، به برکت این آیات الهی بتوانند بزرگترین تمدّن زمان خود را بهوجود آورند و مدنیّت بشری را ارتقاء و رشد دهند و این قلمرو عظیم و این رمعهی وسیع را بهوجود آورند و اینطور در عمود زمان، با عزّت و افتخار باقی بمانند؟ عدّهای خیال میکردند بهزودی همه چیز از بین خواهد رفت: «الظّانین باللَّه ظنّ السّوء(3)»؛ خیال میکردند پیغمبر در هر یک از حوادثی که برایش پیش آمد، موفّقیتی بهدست نخواهد آورد: «بل ظننتم ان لن ینقلب الرّسول و المؤمنون الی اهلیهم ابدا». «و ظننتم ظنّ السّوء و کنتم قوماً بورا(4)»؛ آنهایی که به خدای متعال سوءظن دارند؛ آنهایی که اهمیت و ارزش گوهر گرانبهای دین را نمیدانند، همان «قوماً بورا» هستند؛ ما مسلمانان نباید به آنجا برسیم. قرآن میتواند انسان را هدایت کند؛ از انسانِ «لفی خسر»(5) برساند به انسانی که «انّک کادحٌ الی ربّک کدحاً فملاقیه(6)»؛ به سوی خدا حرکت و صیرورت پیدا کند و با او ملاقات نماید. این حج، مظهر این قرآن است. ایمان خالصانهی مؤمنین طول تاریخ اسلام، از این قرآن ناشی شده است؛ این را باید قدر دانست. مثل همهی ذخایر دیگر ما، این ذخیره هم مورد تهاجم است.1381/10/25
1 )
سوره مبارکه محمد آیه 35
فَلا تَهِنوا وَتَدعوا إِلَى السَّلمِ وَأَنتُمُ الأَعلَونَ وَاللَّهُ مَعَكُم وَلَن يَتِرَكُم أَعمالَكُم
ترجمه:
پس هرگز سست نشوید و (دشمنان را) به صلح (ذلّتبار) دعوت نکنید در حالی که شما برترید، و خداوند با شماست و چیزی از (ثواب) اعمالتان را کم نمیکند!
2 )
سوره مبارکه آل عمران آیه 139
وَلا تَهِنوا وَلا تَحزَنوا وَأَنتُمُ الأَعلَونَ إِن كُنتُم مُؤمِنينَ
ترجمه:
و سست نشوید! و غمگین نگردید! و شما برترید اگر ایمان داشته باشید!
3 )
سوره مبارکه الفتح آیه 6
وَيُعَذِّبَ المُنافِقينَ وَالمُنافِقاتِ وَالمُشرِكينَ وَالمُشرِكاتِ الظّانّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوءِ ۚ عَلَيهِم دائِرَةُ السَّوءِ ۖ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيهِم وَلَعَنَهُم وَأَعَدَّ لَهُم جَهَنَّمَ ۖ وَساءَت مَصيرًا
ترجمه:
و (نیز) مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را که به خدا گمان بد میبرند مجازات کند؛ (آری) حوادث ناگواری (که برای مؤمنان انتظار میکشند) تنها بر خودشان نازل میشود! خداوند بر آنان غضب کرده و از رحمت خود دورشان ساخته و جهنم را برای آنان آماده کرده؛ و چه بد سرانجامی است!
4 )
سوره مبارکه الفتح آیه 12
بَل ظَنَنتُم أَن لَن يَنقَلِبَ الرَّسولُ وَالمُؤمِنونَ إِلىٰ أَهليهِم أَبَدًا وَزُيِّنَ ذٰلِكَ في قُلوبِكُم وَظَنَنتُم ظَنَّ السَّوءِ وَكُنتُم قَومًا بورًا
ترجمه:
ولی شما گمان کردید پیامبر و مؤمنان هرگز به خانوادههای خود بازنخواهند گشت؛ و این (پندار غلط) در دلهای شما زینت یافته بود و گمان بد کردید؛ و سرانجام (در دام شیطان افتادید و) هلاک شدید!
6 )
سوره مبارکه الإنشقاق آیه 6
يا أَيُّهَا الإِنسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلىٰ رَبِّكَ كَدحًا فَمُلاقيهِ
ترجمه:
ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت میروی و او را ملاقات خواهی کرد!
حرمت ماههای حرام، به دلیل امتیاز آنها
حرمت ماههای ذیقعدةالحرام و ذیحجّةالحرام و محرّمالحرام، به معنای عظمت این ماهها و احترام بزرگی است که این روزها و شبها و ساعات در تکوین و ارادهی الهی دارد. ایّام حج، اوج این کرامت و عظمت است و حضور حُجّاج در مناسک و در مرکز توحید دنیای اسلام - یعنی مکهی مکرّمه - از بزرگترین برکات ماههای حرام است. بیجهت نبود که اسلام در میان احکامی که قبل از اسلام بین مردم رایج بود، حرمت ماههای حرام را تقریر فرمود. اینطور نبود که فقط پیغمبر اکرم با عرب جاهلیِ آن روزگار مماشات کرده باشد، که چون آنها حرام دانستهاند، اسلام هم اینها را حرام بداند؛ نه. این به معنای آن است که چهار ماه حرام - «منها اربعةٌ حُرُم(1)» - حقیقتاً امتیازی دارند؛ کمااینکه در طول سال، روزها، شبها، هفتهها و دهههای مشخّصی امتیازاتی دارند. این ماهها امتیاز دارند و همهی ما باید قدردانی کنیم؛ بخصوص حُجاج بیتاللَّهالحرام. کسانی که امسال به این سعادت عظمی فائز خواهند شد و همچنین شما که خدمتگزاران آنها هستید، باید این ایّام را به عنوان مقدّمهی تشرّف به آن سعادت عظمی مغتنم بشمارید. امیدواریم خداوند متعال، توجّهات و هدایات ویژهی خود را شامل همهی شما فرماید و انشاءاللَّه دلهای شما را منوّر کند.1381/10/25
1 )
سوره مبارکه التوبة آیه 36
إِنَّ عِدَّةَ الشُّهورِ عِندَ اللَّهِ اثنا عَشَرَ شَهرًا في كِتابِ اللَّهِ يَومَ خَلَقَ السَّماواتِ وَالأَرضَ مِنها أَربَعَةٌ حُرُمٌ ۚ ذٰلِكَ الدّينُ القَيِّمُ ۚ فَلا تَظلِموا فيهِنَّ أَنفُسَكُم ۚ وَقاتِلُوا المُشرِكينَ كافَّةً كَما يُقاتِلونَكُم كافَّةً ۚ وَاعلَموا أَنَّ اللَّهَ مَعَ المُتَّقينَ
ترجمه:
تعداد ماهها نزد خداوند در کتاب الهی، از آن روز که آسمانها و زمین را آفریده، دوازده ماه است؛ که چهار ماه از آن، ماه حرام است؛ (و جنگ در آن ممنوع میباشد.) این، آیین ثابت و پابرجا (ی الهی) است! بنابر این، در این ماهها به خود ستم نکنید (و از هرگونه خونریزی بپرهیزید)! و (به هنگام نبرد) با مشرکان، دسته جمعی پیکار کنید، همان گونه که آنها دسته جمعی با شما پیکار میکنند؛ و بدانید خداوند با پرهیزگاران است!
2 )
تهذيبالأحكام،شیخ طوسی، ج 4 ص161ح26؛
الخصال ج : 2 ص : 487
تحفالعقول،ابن شعبه حرانی، ص30
بحارالأنوار،مجلسی، ج 55 ص 339
أَتَيْنَا أَبَا جَعْفَرٍ ع فِی يَوْمٍ يُشَكُّ فِيهِ مِنْ رَمَضَانَ فَإِذَا مَائِدَتُهُ مَوْضُوعَةٌ وَ هُوَ يَأْكُلُ وَ نَحْنُ نُرِيدُ أَنْ نَسْأَلَهُ فَقَالَ ادْنُوا الْغَدَاءَ إِذَا كَانَ مِثْلُ هَذَا الْيَوْمِ وَ لَمْ تَجِئْكُمْ فِيهِ بَيِّنَةُ رُؤْيَةِ الْهِلَالِ فَلَا تَصُومُوا ثُمَّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع عَنْ عَلِيٍّ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص لَمَّا ثَقُلَ فِی مَرَضِهِ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ السَّنَةَ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ قَالَ ثُمَّ قَالَ بِيَدِهِ فَذَاكَ رَجَبٌ مُفْرَدٌ وَ ذُو الْقَعْدَةِ وَ ذُو الْحِجَّةِ وَ الْمُحَرَّمُ ثَلَاثَةٌ مُتَوَالِيَاتٌ أَلَا وَ هَذَا الشَّهْرُ الْمَفْرُوضُ رَمَضَانُ فَصُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَ أَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فَإِذَا خَفِيَ الشَّهْرُ فَأَتِمُّوا الْعِدَّةَ شَعْبَانَ ثَلَاثِينَ يَوْماً وَ صُومُوا الْوَاحِدَ وَ ثَلَاثِينَ وَ قَالَ بِيَدِهِ الْوَاحِدُ وَ اثْنَانِ وَ ثَلَاثَةٌ وَاحِدٌ وَ اثْنَانِ وَ ثَلَاثَةٌ وَ يَزْوِی إِبْهَامَهُ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ شَهْرٌ كَذَا وَ شَهْرٌ كَذَا وَ قَالَ عَلِيٌّ ع صُمْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص تِسْعَةً وَ عِشْرِينَ يَوْماً وَ لَمْ نَقْضِهِ وَ رَآهُ تَامّاً وَ قَالَ عَلِيٌّ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَلْحَقَ فِی رَمَضَانَ يَوْماً مِنْ غَيْرِهِ مُتَعَمِّداً فَلَيْسَ بِمُؤْمِنٍ بِاللَّهِ وَ لَا بِی
ترجمه:
حج ، جایگاه تجدید عهدِ پرستش نکردن شیطان و برائت از مشرکان
اینجا [حج] اردوگاه بزرگ امت اسلامی، است؛ جایگاه تمرین خدائی و مردمی شدن، از «خود»های دروغین و شرک آلود بیرون جستن، و به «خود» حقیقی و الهی پیوستن. اینجا جایگاه برائت از دیو و دَد و شیطان و پیوستن به جنود رحمان است. جایگاه تجدید عهدِ: ان لاتعبدوا الشیطان(1) و پاسخ به: ان اللَّه بریٌ من المشرکین و رسولُه(2) است. اینجا محلّ تجلی امت واحدهی اسلامی و مظهر عزّت معنوی و قدرت بشری مسلمانان است.1380/11/30
1 )
سوره مبارکه يس آیه 60
أَلَم أَعهَد إِلَيكُم يا بَني آدَمَ أَن لا تَعبُدُوا الشَّيطانَ ۖ إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبينٌ
ترجمه:
آیا با شما عهد نکردم ای فرزندان آدم که شیطان را نپرستید، که او برای شما دشمن آشکاری است؟!
2 )
سوره مبارکه التوبة آیه 3
وَأَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسولِهِ إِلَى النّاسِ يَومَ الحَجِّ الأَكبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَريءٌ مِنَ المُشرِكينَ ۙ وَرَسولُهُ ۚ فَإِن تُبتُم فَهُوَ خَيرٌ لَكُم ۖ وَإِن تَوَلَّيتُم فَاعلَموا أَنَّكُم غَيرُ مُعجِزِي اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الَّذينَ كَفَروا بِعَذابٍ أَليمٍ
ترجمه:
و این، اعلامی است از ناحیه خدا و پیامبرش به (عموم) مردم در روز حج اکبر [= روز عید قربان] که: خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند! با این حال، اگر توبه کنید، برای شما بهتر است! و اگر سرپیچی نمایید، بدانید شما نمیتوانید خدا را ناتوان سازید (و از قلمرو قدرتش خارج شوید)! و کافران را به مجازات دردناک بشارت ده!
حل شدن بسیاری از مشکلات مسلمانان در صورت تحقق حج واقعی
مسأله حج از این جهت یک مسأله حسّاس و مهم و باعظمت است که کمک میکند تا مردم بتوانند از این واجب عظیم الهی به معنای حقیقی کلمه استفاده کنند. از ظرفیّت عظیمی که حج برای مردم دارد - که خدای متعال میفرماید: «لیشهدوا منافع لهم»(1) - آنها را برخوردار کنید. خدمت در این راه، حقیقتاً باارزش است. اگر حج، بهگونهای که طبیعتِ این واجب اقتضا میکند، تحقّق پیدا کند، بسیاری از مشکلات مسلمانها حل خواهد شد. حج، حامل معنویت و وحدت و آگاهی و معرفت است. اینها برای ملتهای اسلامی چیز کمی نیست.1380/11/03
1 )
سوره مبارکه الحج آیه 28
لِيَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم وَيَذكُرُوا اسمَ اللَّهِ في أَيّامٍ مَعلوماتٍ عَلىٰ ما رَزَقَهُم مِن بَهيمَةِ الأَنعامِ ۖ فَكُلوا مِنها وَأَطعِمُوا البائِسَ الفَقيرَ
ترجمه:
تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیاتبخش) باشند؛ و در ایّام معیّنی نام خدا را، بر چهارپایانی که به آنان داده است، (به هنگام قربانیکردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخورید؛ و بینوای فقیر را نیز اطعام نمایید!
پیام عربی به حجاج بیت الله الحرام
بسماللَّهالرحمنالرحیم
الحمد للَّه رب العالمین والصلاة والسلام علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.
قال اللَّه الحکیم: (إن هذه أمتکم أمة واحدة و أنا ربکم فاعبدون) (1)
یعود مرة أخری موسم الحج، و یعود معه المشهد الاستعراضی العظیم المدهش المفعم بالحرکة والنشاط فی قاعدة الوحی والنبوة. أمواج بشریة هادرة من الشعوب الإسلامیة تتحرک من کل حدب و صوب لتصب فی البحر الکبیر، و لتجسد تعایش الأمه الواحدة تحت لواء التوحید. مشاعر مترابطة تجمع هذه الکتل البشریة تقصح عن آمال هذه الأمة الإسلامیة العظیمة و آلامها و تطلعاتها و قدراتها. ساحة الحج تستضیف الآن أناساً من إیران و العراق، من فلسطین و لبنان، من شبه القارة و شمال أفریقیا، من ترکیا و البوسنة، و من أرجاء آسیا و أروبا. هذه الأفئدة المشتاقة تستطیع أن تتحدث عما تحمله قلوب الأمة الإسلامیة، و إنما الحج من أجل هذا التقارب و التباوب بین المسلمین فی جمیع أرجاء العالم.
الرِباط المقدسِ الذی یشد کل هذه القلوب هو نفسه النداء الذیِ انطلق لأول مرة من هذه الأرض، و ملأ الخافقین طولاً و عرضاً و امتد علی کل مساحة التاریخ.. إنه نداء التوحید والوحدة، توحید اللَّه و وحدة الأمة. التوحید: رفض ألوهیة الطواغیت والمستکبرین و جبابرة الثروة والقوة. والوحدة مظهر عزة المسلمین و قدرتهم. الحج أصدق إنباء من کل خطاب مکتوب أو مسموع، یجدد کل عام هذا النداء الخالد عبر اجتماعه العظیم، و یبلغه إلی کل أرجاء العالم. کل مسلم فی کل بقعة من بقاع العالم یجب أن یستحضر فی موسم الحج هذه الحقیقة، و هی أن عزة البلدان الإسلامیة و تقدمها و نموها و نجاحها الشامل إنما یتحقق فی ظل هذین العاملین: التوحید بکل أبعاده الفردیة والاجتماعیة والسیاسیة، والوحدة بمفهومها الصحیح العملی المتناسب مع عالمنا المعاش.1379/12/12
1 )
سوره مبارکه الأنبياء آیه 92
إِنَّ هٰذِهِ أُمَّتُكُم أُمَّةً واحِدَةً وَأَنا رَبُّكُم فَاعبُدونِ
ترجمه:
این (پیامبران بزرگ و پیروانشان) همه امّت واحدی بودند (و پیرو یک هدف)؛ و من پروردگار شما هستم؛ پس مرا پرستش کنید!
پیام توحیدِ خدا و وحدتِ امت در حج
بسماللَّه الرّحمن الرّحیم
الحمدللَّه رب العالمین و الصلوة و السلام علی سیدنا محمد و آله الطاهرین قال اللَّه الحکیم: انّ هذه اُمّتکم اُمّةً واحده وَ اَنَا رَبُّکُم فاعبدون.(1)
موسم حج بار دیگر نمایشگاه عظیم خود را در پایگاه وحی و نبوت بر سر پا کرده و صحنهی شگفتآور و شورانگیزی پدید آورده است. رودهای خروشان ملتهای مسلمان از همه سوی جهان در این اقیانوس فرو میریزند و همزیستی امت واحده را در زیر لوای توحید مجسم میکنند. احساسات در هم تنیدهی این مجموعهی بشری، نمایشگر آرزوها و نیازها و دردها و توانائیهای امت عظیم اسلامی است. سرزمینهای حج، اکنون میزبان مردمی از ایران و عراق، از فلسطین و لبنان، از شبه قاره و شمال آفریقا، از ترکیه و بوسنی و از سراسر آسیا و اروپاست. این دلهای پراشتیاق، میتوانند ترجمان سخن دل امت اسلامی باشند. حج برای همین نزدیکی و صدا به صدا رساندن مسلمانان سراسر جهان است. رشتهای که این همه دل را به هم پیوند میدهد همان پیامی است که نخستینبار از این سرزمین، صلا زده شد و طول و عرض جهان و تاریخ را در نوردید: پیام توحید و وحدت؛ توحیدِ خدا و وحدتِ امت. توحید، نفی خداوندگاری طواغیت و مستکبران و زر و زور سالاران است، و وحدت، مظهر عزت و اقتدار مسلمانان. حج، فراتر از هر نوشته و گفتاری، این پیام ماندگار را هر ساله در قالب اجتماع عظیم خود، بازپردازی میکند و به سراسر جهان اسلام میفرستد. هر مسلمانی در هر بخشی از عالم اسلام، در موسم حج، یک بار دیگر باید این حقیقت را بشناسد که شکوفائی و سربلندی و کامیابی همه جانبهی کشورهای اسلامی تنها در سایهی این دو به دست خواهد آمد: توحید با همهی ابعاد فردی و اجتماعی و سیاسی آن، و وحدت با مفهوم درست و قابل تحقق آن در دنیای امروز.1379/12/12
1 )
سوره مبارکه الأنبياء آیه 92
إِنَّ هٰذِهِ أُمَّتُكُم أُمَّةً واحِدَةً وَأَنا رَبُّكُم فَاعبُدونِ
ترجمه:
این (پیامبران بزرگ و پیروانشان) همه امّت واحدی بودند (و پیرو یک هدف)؛ و من پروردگار شما هستم؛ پس مرا پرستش کنید!
امروز کعبه، مرکز معنوی جهان اسلام و بزرگترین مجمع هرسالهی امّت اسلامی است
وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبراهیِمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْمعِیلُ، رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّآ إِنَّکَ أَنْتَ السَّمیِعُ الْعَلیِمُ(1).
برادران و خواهران مسلمان!
حجگزاران امّت اسلام! سلام علیکم و رحمةاللَّه
روزی که منادی بزرگ توحید ابراهیم و فرزندش اسمعیل پایههای کعبه را در میان درهّها و کوههای دور افتاده و خشک بنا مینهادند، دوربینترین چشمهای بشری نیز نمیتوانست آیندهی آن را همچون کانون گرم ایمان و امید و قبلهی دلها و جسمها درگمان آورد. امروز کعبه، مرکز معنوی جهان اسلام و بزرگترین مجمع هرسالهی امّت اسلامی است. سرچشمهی جوشان عشق و امید، و دریای خروشان عظمت و اعتماد، و محل التقاء رودهای بزرگ قومیتها و ملتها است. اخلاص بنیانگذاران و قبول خدای سمیع و علیم، آن بذر را به چنین درخت پربار و شاخه گستری بدل کرده است.
آیا امّت اسلامی از این منبع پرفیض بهرهی شایسته را میبرد؟ پاسخ این سؤال، دردناک و تکان دهنده است.
امروز جهان اسلام دچار دردهای مزمنی است. شاید مهمترین آنها این دردهای دهگانه است : منازعات سیاسی و مذهبی، سست شدن رشتههای اخلاق و ایمان، عقبماندگی علمی و صنعتی، وابستگی سیاسی و اقتصادی، اسراف و اشرافیگری و غرور درکنار فقر وگرسنگی و ذلّت، ضعیف شدن اعتماد به نفس وامید به آینده در سران، منزوی کردن دین و گسستن آن از سیاست و زندگی، بیابتکاری در آفرینش مفاهیم نو که قرآن منبع بیزوال آن است، تسلیم در برابر تهاجم فرهنگ تحمیلی غرب، و بالاخره : پایمال شدن عزّت ملتهای مسلمان با ذلّتپذیری و طمعکاری برخی سران سیاسی.
این بیماریها که برخی از برخی دیگر و همه در طول زماناند در خیانت و بیارادگی و جهالت و استبداد عناصر داخلی یا از دشمنی و شیطنت و ظلم بیگانگان پدید آمده، بزرگترین ضربهها را بر امّت اسلامی وارد آورده است.
ناکامیهای جهان اسلام، نتیجهی این بیماریها و تنها راه خوشبختی و کامیابی، نجات از آنها است.1378/12/23
1 )
سوره مبارکه البقرة آیه 127
وَإِذ يَرفَعُ إِبراهيمُ القَواعِدَ مِنَ البَيتِ وَإِسماعيلُ رَبَّنا تَقَبَّل مِنّا ۖ إِنَّكَ أَنتَ السَّميعُ العَليمُ
ترجمه:
و (نیز به یاد آورید) هنگامی را که ابراهیم و اسماعیل، پایههای خانه (کعبه) را بالا میبردند، (و میگفتند:) «پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی!
حج، راه تحقق حیات طیبه انسانی
حج، در آئینی پُر راز و رمز، و در آمیزهی شگفتآوری از شُکوه و خاکساری، و اقتدار و فروتنی، و حرکت وَ تلاش درونی و بُرونی، نمادی از مبارزه و جهاد نفسانی و جهانی انسانِ مسلمان، در راه تحقق حیات طیبهی(1) انسانی را در برابر چشم آدمی میگذارد و حجگزار را به تمرین عملیِ وظائف بزرگ خود وادار میسازد.1377/12/28
1 )
سوره مبارکه النحل آیه 97
مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَكَرٍ أَو أُنثىٰ وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً ۖ وَلَنَجزِيَنَّهُم أَجرَهُم بِأَحسَنِ ما كانوا يَعمَلونَ
ترجمه:
هر کس کار شایستهای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده میداریم؛ و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام میدادند، خواهیم داد.
شناختن عظمت خداوند در حج با تأمل در پایهگذاری خانه مکه
[نخستین هدیهی حج معرفت و شناخت است. این معرفت، عبارت است از مجموعهیی از شناختها که شناخت عظمت و رحمت خدا از جملهی آنهاست.]
شناخت عظمت و رحمت خداوند در حج، به معنی تأمل در پایهگذاری این خانه است که درعینحال، هم خانهی خداست و هم خانهی مردم؛ إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَ هُدًی لِّلْعَلَمِینَ.(1)
هم جایی است که انسان نیازمند، بدان روی میکند و هم نقطهیی است که عظمت آیین الهی در آن جلوهگر میشود. آمیزهیی از شکوه و عظمت و صفا و سادگی، یادگاری از نخستین ندای توحید، و جایگاهی برای تحقق وحدت کلمه. هم نشاندار جای پای مجاهدان صدر اسلام، که غریبانه در آن مبارزه کردند و مظلومانه از آن هجرت نمودند و فاتحانه و مقتدرانه بدان بازگشتند و آن را از نشانههای جاهلیت عرب پیراستند؛ و هم معطّر به نَفَس نیایشگران و جای سجدهی متعبدان و دست نیاز ثناگویان. هم مَطلَع خورشید اسلام در آغاز و هم مشرق طلوع مهدی موعود در انجام. هم پناهگاه دلهای رمیده و هم امید بخش جانهای به ستوه آمده!1377/01/12
1 )
سوره مبارکه آل عمران آیه 96
إِنَّ أَوَّلَ بَيتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكًا وَهُدًى لِلعالَمينَ
ترجمه:
نخستین خانهای که برای مردم (و نیایش خداوند) قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکّه است، که پر برکت، و مایه هدایت جهانیان است.
قرار گرفتن مراسم حج به عنوان مرکز اصلی توجه، اندیشه و احساس جهان اسلام
مراسم حج در هر سال، یک حادثهی بزرگ است که رواست اگر در آن ایام معلومات(1)، مرکز اصلیِ فکر و توجه و اندیشه و احساس مردم در سراسر جهان اسلام باشد؛ و هرکس بسته به جایگاه روحی و فکری و سیاسیش، به نوعی بدان بیندیشد و با آن بسر برد. و بدیهی است که بهرهمندان از فیض حج، در مرکز این تکلیف و توقعند؛ و چون جسم و جان و اندیشه و تلاش آنان آمیخته به حج و برکات و آثار آن است، شایسته است که بیشترین بهرهی معنوی و روحی و فردی و اجتماعی را از آن به دست آورند، و انشاءاللَّه چنین خواهد بود.
اگرچه برکات حج، همهی جنبههای حیات بشری را فرا میگیرد و این باران رحمت بیدریغ، از خلوت دل و اندیشهی آدمی تا عرصهی سیاست و اجتماع و قدرت ملّی مسلمانان و تعاون میان ملتهای مسلمان را، بارور و سرزنده و برخوردار از شور زندگی میسازد، لیکن شاید بتوان گفت که کلید این همه، «معرفت» است؛ و نخستین هدیهی حج به کسی که مایل است چشم خود را به حقایق بگشاید و از نیروی خدادادهی «فهم پدیدهها» بهره بگیرد، همان معرفت و شناخت منحصر بفردی است که عادتاً جز در حج، در اختیار خیل عظیم مسلمانان قرار نمیگیرد، و هیچ پدیدهی دینی دیگری نمیتواند مجموعهی شناختهایی را که در مراسم حج، قابل وصول است، یکجا در اختیار امت اسلامی قرار دهد1377/01/12
1 )
سوره مبارکه الحج آیه 28
لِيَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم وَيَذكُرُوا اسمَ اللَّهِ في أَيّامٍ مَعلوماتٍ عَلىٰ ما رَزَقَهُم مِن بَهيمَةِ الأَنعامِ ۖ فَكُلوا مِنها وَأَطعِمُوا البائِسَ الفَقيرَ
ترجمه:
تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیاتبخش) باشند؛ و در ایّام معیّنی نام خدا را، بر چهارپایانی که به آنان داده است، (به هنگام قربانیکردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخورید؛ و بینوای فقیر را نیز اطعام نمایید!
گنجانده شدن دو جنبهی فردی و اجتماعی به شکلی نمایان در حج
بسماللَّهالرّحمنالرّحیم
الحمدللَّه ربالعالمین والصّلاة والسّلام علی سیدنا محمّد و آله الطاهرین. قال اللَّه الحکیم: و اذ جعلناالبیت مثابةللناس و امناً و اتخذوا من مقام ابراهیم مصلی و عهدنا الی ابراهیم و اسمعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود(1)
این روزها بار دیگر خانهی خدا میزبان خیل عظیم دلهای پر شور و شوقی است که از سراسر جهان در آن کعبهی امید گرد آمدهاند؛ میلیونهایی که در سایهی عبودیت خالص حضرت احدیت، احساس وحدت و جمعیت میکنند؛ چشمهایی که با گلاب اشک خود، قدمگاه پیامبر عظیمالشأن (صلّیاللَّهعلیهواله) و اولیاء خدا (علیهم السّلام) و مجاهدان و بزرگان اسلام را شستشو میدهند؛ جانهایی که در پرتو معنویت بیتاللَّه الحرام و حریم تربت مصطفوی (علیهوالهالافالسّلام)، نورانیت و صفا مییابند؛ دستهای به دعا برافراشتهیی که قافلهی نیاز و حاجت را روانهی درگاه بینیاز میکنند؛ دردمندانی که بر در سرای طبیب، علاج درهای مزمن جهان اسلام را میجویند و در آن، همدردانی از هر نژاد و زبان و رنگ و از هر گوشهی عالم مییابند؛ ضعیفان تنها ماندهیی که در آنجا احساس قدرت و عظمت میکنند. این روزها بار دیگر پیکرهی عظیم امت اسلام، نمایی از ابهت و شکوه خود را در برابر چشم کسانی که دچار غفلت از آنند، میگذارد؛ دوستان را امیدوار و دشمنان را بیمناک میسازد. ابر رحمت و حکمت بر تشنگان میبارد، دلهای افسردهیی را طراوت میبخشد، و مغزهای راکدی را به شکفتن و اندیشیدن وا میدارد.
آری، این روزها برای جهان اسلام و امت اسلامی روزهای عید و روزهای میعاد است و بجاست که مسلمین در همه جای گیتی و به ویژه حجاج بیتاللَّه الحرام، ساعتها و لحظههای آن را برای تعبد و تعقل، مغتنم بشمارند و آنان که به فرصت گرانبهای حج و زیارت دست یافتهاند، با دستانی پر از رحمت و حکمت الهی، و با تصمیم و ارادهیی تازه برای آیندهی خود و امت اسلامی، به دیار خویش باز گردند.
در میان فرایض دینی، حج، بزرگترین فریضهیی است که در آن هر دو جنبهی فردی و اجتماعی به شکلی نمایان، گنجانیده شده است.1376/01/21
1 )
سوره مبارکه البقرة آیه 125
وَإِذ جَعَلنَا البَيتَ مَثابَةً لِلنّاسِ وَأَمنًا وَاتَّخِذوا مِن مَقامِ إِبراهيمَ مُصَلًّى ۖ وَعَهِدنا إِلىٰ إِبراهيمَ وَإِسماعيلَ أَن طَهِّرا بَيتِيَ لِلطّائِفينَ وَالعاكِفينَ وَالرُّكَّعِ السُّجودِ
ترجمه:
و (به خاطر بیاورید) هنگامی که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم! و (برای تجدید خاطره،) از مقام ابراهیم، عبادتگاهی برای خود انتخاب کنید! و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که: «خانه مرا برای طوافکنندگان و مجاوران و رکوعکنندگان و سجدهکنندگان، پاک و پاکیزه کنید!»
تقوا و وحدت در حج، دو عنصر مقابله با تهدیدهای امت اسلامی
افراد و مجموعههای بشری همواره از دو سو آسیب میبینند، اول از درون خود که منشاء آن ضعفهای بشری و هوسهای مهار گسیخته و تردیدها و بیایمانیها و خصلتهای منهدم کننده است، و دوم از دشمنان بیرونی که بر اثر طغیان و افزون طلبی و تجاوز و ددمنشی، محیط زندگی را بر انسانها و ملتها تنگ و فشار آلود میسازند و با جنگ و ظلم و تحمیل و زورگویی، بلای جان آنان میشوند. محیط اسلامی - چه افراد و چه ملتها - همواره در معرض این دو گونه تهدید قرار داشته و امروز بیش از همیشه قرار دارد. ترویج متعمدانهی فساد در کشورهای اسلامی و تحمیل فرهنگ غربی که از سوی برخی رژیمهای وابسته نیز به آن کمک میشود و از رفتار فردی تا شکل شهرسازی و محیط عمومی زندگی و مطبوعات و غیره را در بر میگیرد، از یکسو و فشارهای نظامی و سیاسی و اقتصادی بر بعض ملتهای مسلمان و کشتارهای لبنان و فلسطین و بوسنی و کشمیر و چچنستان و افغانستان و غیره از سوی دیگر، شاهد بارز وجود این دو گونه تهدید در محیطهای اسلامی است.
حج، آن شط همیشه جاری و آن عطیهی بیزوال الهی است که مسلمانان تا ابد میتوانند غبار رنج و مرارت و آلودگی و بیماری خود را در آن بسترند، و به کمک این ذخیرهی ابدی، هر دو نوع آسیب پذیر را در همهی زمانها از خود دور سازند.
در حج، عنصر تقوا و ذکر و حضور و خشوع و توجه به حق متعال، متکفل مقابله با تهدید اول است و عنصر تجمع و وحدت و احساس عظمت و قدرت در امت بزرگ اسلامی که حج مظهر آن است، عهده دار مقابله با تهدید دوم.
هر چه این دو جنبه در حج تقویت شود، مصونیت و مقاومت افراد و جامعههای اسلامی در مقابل آن دو گونه تهدید، بیشتر خواهد شد. و هر گاه یکی از این دو جنبه یا هر دو، ضعیف یا منتفی گردد، به همان نسبت امت اسلامی - چه افرادش و چه ملتها و کشورهایش - آسیبپذیرتر میگردند.
در متون شرع مقدس اسلام و در نص قرآن کریم، به هر دو جنبهی حج تصریح شده و برای چشمهای بینا و دلهای با انصاف، جای تردید گذاشته نشده است. در کنار فرمان: «فاذکروا اللَّه کذکرکم آباءکم او اشد ذکراً»(1)، دستور: «و اذان من اللَّه و رسوله الی الناس یوم الحج الاکبر ان اللَّه بری من المشرکین و رسوله»(2) آمده، و هماهنگ با کریمهی حکمتآمیز: «لن ینال اللَّه لحومها و لادماؤها و لکن یناله التقوی منکم کذالک سخرها لکم لتکبروا اللَّه علی ما هداکم و بشرالمحسنین»(3) آهنگ امید بخش: لیشهدوا منافع لهم(4) نازل گردیده است.
هر توصیه و تبلیغ و کوشش برای کمرنگ کردن یا کنار گذاشتن هر یک از این دو جنبه، مقابله با آیات و فرامین قرآن کریم است.1375/02/04
1 )
سوره مبارکه البقرة آیه 200
فَإِذا قَضَيتُم مَناسِكَكُم فَاذكُرُوا اللَّهَ كَذِكرِكُم آباءَكُم أَو أَشَدَّ ذِكرًا ۗ فَمِنَ النّاسِ مَن يَقولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنيا وَما لَهُ فِي الآخِرَةِ مِن خَلاقٍ
ترجمه:
و هنگامی که مناسکِ (حج) ِ خود را انجام دادید، خدا را یاد کنید، همانند یادآوری از پدرانتان (آنگونه که رسم آن زمان بود) بلکه از آن هم بیشتر! (در این مراسم، مردم دو گروهند:) بعضی از مردم میگویند: «خداوندا! به ما در دنیا، (*نیکی*) عطا کن!» ولی در آخرت، بهرهای ندارند.
2 )
سوره مبارکه التوبة آیه 3
وَأَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسولِهِ إِلَى النّاسِ يَومَ الحَجِّ الأَكبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَريءٌ مِنَ المُشرِكينَ ۙ وَرَسولُهُ ۚ فَإِن تُبتُم فَهُوَ خَيرٌ لَكُم ۖ وَإِن تَوَلَّيتُم فَاعلَموا أَنَّكُم غَيرُ مُعجِزِي اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الَّذينَ كَفَروا بِعَذابٍ أَليمٍ
ترجمه:
و این، اعلامی است از ناحیه خدا و پیامبرش به (عموم) مردم در روز حج اکبر [= روز عید قربان] که: خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند! با این حال، اگر توبه کنید، برای شما بهتر است! و اگر سرپیچی نمایید، بدانید شما نمیتوانید خدا را ناتوان سازید (و از قلمرو قدرتش خارج شوید)! و کافران را به مجازات دردناک بشارت ده!
3 )
سوره مبارکه الحج آیه 37
لَن يَنالَ اللَّهَ لُحومُها وَلا دِماؤُها وَلٰكِن يَنالُهُ التَّقوىٰ مِنكُم ۚ كَذٰلِكَ سَخَّرَها لَكُم لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم ۗ وَبَشِّرِ المُحسِنينَ
ترجمه:
نه گوشتها و نه خونهای آنها، هرگز به خدا نمیرسد. آنچه به او میرسد، تقوا و پرهیزگاری شماست. این گونه خداوند آنها را مسخّر شما ساخته، تا او را بخاطر آنکه شما را هدایت کرده است بزرگ بشمرید؛ و بشارت ده نیکوکاران را!
4 )
سوره مبارکه الحج آیه 28
لِيَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم وَيَذكُرُوا اسمَ اللَّهِ في أَيّامٍ مَعلوماتٍ عَلىٰ ما رَزَقَهُم مِن بَهيمَةِ الأَنعامِ ۖ فَكُلوا مِنها وَأَطعِمُوا البائِسَ الفَقيرَ
ترجمه:
تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیاتبخش) باشند؛ و در ایّام معیّنی نام خدا را، بر چهارپایانی که به آنان داده است، (به هنگام قربانیکردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخورید؛ و بینوای فقیر را نیز اطعام نمایید!
