پیام حج / پیام به حجاج بیت الله الحرام
نخستین وظیفه حج‌گزار، تأمّل در لبّیک‌هایی است که میگوید
و سلام بر کعبه‌ی شریف، پایگاه توحید و مطاف مؤمنان و مهبط فرشتگان؛ و سلام بر مسجدالحرام و عرفات و مشعر و منا؛ و سلام بر دلهای خاشع و زبانهای ذاکر و چشمهای به بصیرت گشوده و اندیشه‌های به عبرت راه یافته؛ و سلام بر شما حج‌گزاران سعادتمند که توفیق لبّیک‌گویی به فراخوان الهی یافته و بر سر این سفره‌ی پُرنعمت نشسته‌اید.
نخستین وظیفه، تأمّلی در این لبّیک جهانی و تاریخی و همیشگی است: اِنَّ الحَمدَ وَ النِّعمَةَ لَکَ وَ المُلکَ، لا شَریکَ لَکَ لَبَّیک؛(۱) همه‌ی ستایشها و سپاسها از آنِ او، همه‌ی نعمتها از سوی او، و همه‌ی مُلک و قدرت متعلّق به اوست. این است نگاهی که به حج‌گزار در آغازین گامِ این فریضه‌ی پُرمغز و پُرمعنا داده میشود و ادامه‌ی این مناسک، هماهنگ با آن، شکل میگیرد و آنگاه همچون تعلیمی ماندگار و درسی فراموش‌نشدنی در برابر او گذاشته و تنظیم برنامه‌ی زندگی بر پایه‌ی آن، از او خواسته میشود. فرا گرفتنِ این درس بزرگ و عمل به آن، همان سرچشمه‌ی بابرکتی است که میتواند زندگی مسلمانان را طراوت و حیات و پویایی بخشد و آنان را از گرفتاری‌هایی که بدان دچارند -در این دوران و در همه‌ی دورانها- برَهاند. بُت نفسانیّت و کبر و شهوت، بت سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، بت استکبار جهانی، بت تنبلی و بی‌مسئولیّتی، و همه‌ی بتهای خوارکننده‌ی جانِ گرامی انسانی، با این غریو ابراهیمی -آنگاه که از عمق دل برآید و برنامه‌ی زندگی شود- شکسته خواهد شد و آزادی و عزّت و سلامت، به جای وابستگی و سختی و محنت خواهد نشست.
برادران و خواهران حج‌گزار از هر ملّت و هر کشوری، در این کلمه‌ی حکمت‌آموز الهی بیندیشند و با نگاه دقیق به گرفتاری‌های دنیای اسلام بویژه در غرب آسیا و شمال آفریقا، برای خود با توجّه به ظرفیّتها و امکانات شخصی و محیطی، وظیفه و مسئولیّتی تعریف کنند و در آن بکوشند.1394/07/01
1 )
الكافي (ط - الإسلامية)، ج4، ص: 335؛
من لا يحضره الفقيه، ج2، ص: 325؛
تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ج5، ص: 84؛
عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: التَّلْبِيَةُ لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ ذَا الْمَعَارِجِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ دَاعِياً إِلَى دَارِ السَّلَامِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ غَفَّارَ الذُّنُوبِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ أَهْلَ التَّلْبِيَةِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ مَرْهُوباً وَ مَرْغُوباً إِلَيْكَ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ تُبْدِئُ وَ الْمَعَادُ إِلَيْكَ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ كَشَّافَ الْكُرَبِ الْعِظَامِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ عَبْدُكَ وَ ابْنُ عَبْدَيْكَ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ يَا كَرِيمُ لَبَّيْكَ...
ترجمه:
امروز کعبه، مرکز معنوی جهان اسلام و بزرگترین مجمع هرساله‌ی امّت اسلامی است
وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبراهیِمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْمعِیلُ، رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّآ إِنَّکَ أَنْتَ السَّمیِعُ الْعَلیِمُ(1).
برادران و خواهران مسلمان!
حج‌گزاران امّت اسلام! سلام علیکم و رحمةاللَّه
روزی که منادی بزرگ توحید ابراهیم و فرزندش اسمعیل پایه‌های کعبه را در میان درهّ‌ها و کوههای دور افتاده و خشک بنا مینهادند، دوربین‌ترین چشمهای بشری نیز نمیتوانست آینده‌ی آن را همچون کانون گرم ایمان و امید و قبله‌ی دلها و جسمها درگمان آورد. امروز کعبه، مرکز معنوی جهان اسلام و بزرگترین مجمع هرساله‌ی امّت اسلامی است. سرچشمه‌ی جوشان عشق و امید، و دریای خروشان عظمت و اعتماد، و محل التقاء رودهای بزرگ قومیت‌ها و ملتها است. اخلاص بنیانگذاران و قبول خدای سمیع و علیم، آن بذر را به چنین درخت پربار و شاخه گستری بدل کرده است.
آیا امّت اسلامی از این منبع پرفیض بهره‌ی شایسته را میبرد؟ پاسخ این سؤال، دردناک و تکان دهنده است.
امروز جهان اسلام دچار دردهای مزمنی است. شاید مهمترین آنها این دردهای دهگانه است : منازعات سیاسی و مذهبی، سست شدن رشته‌های اخلاق و ایمان، عقب‌ماندگی علمی و صنعتی، وابستگی سیاسی و اقتصادی، اسراف و اشرافیگری و غرور درکنار فقر وگرسنگی و ذلّت، ضعیف شدن اعتماد به نفس وامید به آینده در سران، منزوی کردن دین و گسستن آن از سیاست و زندگی، بی‌ابتکاری در آفرینش مفاهیم نو که قرآن منبع بیزوال آن است، تسلیم در برابر تهاجم فرهنگ تحمیلی غرب، و بالاخره : پایمال شدن عزّت ملتهای مسلمان با ذلّت‌پذیری و طمعکاری برخی سران سیاسی.
این بیماریها که برخی از برخی دیگر و همه در طول زمان‌اند در خیانت و بی‌ارادگی و جهالت و استبداد عناصر داخلی یا از دشمنی و شیطنت و ظلم بیگانگان پدید آمده، بزرگترین ضربه‌ها را بر امّت اسلامی وارد آورده است.
ناکامیهای جهان اسلام، نتیجه‌ی این بیماریها و تنها راه خوشبختی و کامیابی، نجات از آنها است.1378/12/23
1 )
سوره مبارکه البقرة آیه 127
وَإِذ يَرفَعُ إِبراهيمُ القَواعِدَ مِنَ البَيتِ وَإِسماعيلُ رَبَّنا تَقَبَّل مِنّا ۖ إِنَّكَ أَنتَ السَّميعُ العَليمُ
ترجمه:
و (نیز به یاد آورید) هنگامی را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند، (و می‌گفتند:) «پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی!
گنجانده شدن دو جنبه‌ی فردی و اجتماعی به شکلی نمایان در حج
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم
الحمدللَّه رب‌العالمین والصّلاة والسّلام علی سیدنا محمّد و آله الطاهرین. قال اللَّه الحکیم: و اذ جعلناالبیت مثابةللناس و امناً و اتخذوا من مقام ابراهیم مصلی و عهدنا الی ابراهیم و اسمعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود(1)
این روزها بار دیگر خانه‌ی خدا میزبان خیل عظیم دلهای پر شور و شوقی است که از سراسر جهان در آن کعبه‌ی امید گرد آمده‌اند؛ میلیونهایی که در سایه‌ی عبودیت خالص حضرت احدیت، احساس وحدت و جمعیت می‌کنند؛ چشمهایی که با گلاب اشک خود، قدمگاه پیامبر عظیم‌الشأن (صلّی‌اللَّه‌علیه‌واله) و اولیاء خدا (علیهم السّلام) و مجاهدان و بزرگان اسلام را شستشو می‌دهند؛ جانهایی که در پرتو معنویت بیت‌اللَّه الحرام و حریم تربت مصطفوی (علیه‌واله‌الاف‌السّلام)، نورانیت و صفا می‌یابند؛ دستهای به دعا برافراشته‌یی که قافله‌ی نیاز و حاجت را روانه‌ی درگاه بی‌نیاز می‌کنند؛ دردمندانی که بر در سرای طبیب، علاج درهای مزمن جهان اسلام را می‌جویند و در آن، همدردانی از هر نژاد و زبان و رنگ و از هر گوشه‌ی عالم می‌یابند؛ ضعیفان تنها مانده‌یی که در آن‌جا احساس قدرت و عظمت می‌کنند. این روزها بار دیگر پیکره‌ی عظیم امت اسلام، نمایی از ابهت و شکوه خود را در برابر چشم کسانی که دچار غفلت از آنند، می‌گذارد؛ دوستان را امیدوار و دشمنان را بیمناک می‌سازد. ابر رحمت و حکمت بر تشنگان می‌بارد، دلهای افسرده‌یی را طراوت می‌بخشد، و مغزهای راکدی را به شکفتن و اندیشیدن وا می‌دارد.
آری، این روزها برای جهان اسلام و امت اسلامی روزهای عید و روزهای میعاد است و بجاست که مسلمین در همه جای گیتی و به ویژه حجاج بیت‌اللَّه الحرام، ساعتها و لحظه‌های آن را برای تعبد و تعقل، مغتنم بشمارند و آنان که به فرصت گرانبهای حج و زیارت دست یافته‌اند، با دستانی پر از رحمت و حکمت الهی، و با تصمیم و اراده‌یی تازه برای آینده‌ی خود و امت اسلامی، به دیار خویش باز گردند.
در میان فرایض دینی، حج، بزرگترین فریضه‌یی است که در آن هر دو جنبه‌ی فردی و اجتماعی به شکلی نمایان، گنجانیده شده است.1376/01/21
1 )
سوره مبارکه البقرة آیه 125
وَإِذ جَعَلنَا البَيتَ مَثابَةً لِلنّاسِ وَأَمنًا وَاتَّخِذوا مِن مَقامِ إِبراهيمَ مُصَلًّى ۖ وَعَهِدنا إِلىٰ إِبراهيمَ وَإِسماعيلَ أَن طَهِّرا بَيتِيَ لِلطّائِفينَ وَالعاكِفينَ وَالرُّكَّعِ السُّجودِ
ترجمه:
و (به خاطر بیاورید) هنگامی که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم! و (برای تجدید خاطره،) از مقام ابراهیم، عبادتگاهی برای خود انتخاب کنید! و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که: «خانه مرا برای طواف‌کنندگان و مجاوران و رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان، پاک و پاکیزه کنید!»
