در بیست و سومین روز از ماه مبارک رمضان ۱۳۹۸ جمعی از استادان و اعضای هیئتهای علمی دانشگاهها با رهبر انقلاب اسلامی دیدار کردند و ۱۰ نفر از آنان به ارائه دیدگاههای خود درباره موضوعات مختلف وضعیت کشور پرداختند. یکی از این اشخاص، آقای حجتالاسلام ابراهیم کلانتری،دکترای علوم و قرآن و معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی بود که طی سخنانی به طرح «نکات و پیشنهاداتی درباره مسئلهی فرهنگ در دانشگاه» پرداخت. پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR متن و فیلم این سخنان را به شرح زیر منتشر میکند.
بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین و صلی الله و علی محمد و آله طاهرین. فرهنگ و مسائل پیچیده و گوناگون پیرامون آن همواره از موضوعات و مسائل بسیار مهم و حیاتی میهن اسلامی بوده و هست. فرهنگ مایهی اصلی هویت ملتهاست. فرهنگ یک ملت هست که میتواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فنآور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند.
از آنجا که انقلاب شکوهمند اسلامی و همهی دارایی معنوی و منبع قدرت و اقتدار و سربلندی ملت ما برآمده از فرهنگ و ارزشهای اصیل اسلامی و سنتها و آداب گرانبار ملی است. بدون شک همین فرهنگ و ارزشهای والا مورد هجمهی بیامان دشمنان قسم خوردهی این مرز و بوم قرار میگیرد.
این گونه است که در فضای به ظاهر آرام زندگی و جامعهی ما جنگی تمام عیار در جریان است. این جنگ چنان گسترده است که میتوان نام جنگ احزاب فرهنگی را بر آن نهاد. از همین جاست که دغدغهی فرهنگ برای دلسوزان، مؤمنان واقعی به اسلام ناب و انقلاب اسلامی و همهی آنانی که به ایران عزیز عشق میورزند به یک دغدغهی اصلی تبدیل میشود.
دغدغهی فرهنگ که به تعبیر دقیق و رسای شما از دغدغههایی است که آدمی به خاطر آن گاهی ممکن است نصف شب هم از خواب بیدار شود و به درگاه پروردگار تضرع کند. در این مجال کوتاه در این خصوص چهار مطلب را عرضه میدارم.
مطلب اول سرمایههای عظیم فرهنگی کشور.
کشور ما همان گونه که به لحاظ منابع خدادادی، وسعت سرزمینی، موقعیت ویژهی جغرافیایی، ضریب هوشی برتر شهروندان در رتبههای بالای جهان قرار دارد، به لحاظ داشتهها و سرمایههای بالقوه و بالفعل عظیم فرهنگی نیز در رتبههای برتر جهان ایستاده است. توجه به فهرست ذیل این حقیقت را نشان میدهد.
۱- زیرساختهای بیبدیل فرهنگی از قبیل اعتقاد به اسلام ناب، قرآن کریم و مکتب نورانی اهل بیت علیهمالسلام و سهم عظیم در اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی.
۲- امکانات و ابزارهای وسیع برای کار فرهنگی. اعم از سخت افزاری و نرم افزاری، شبکهی گستردهی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی. شبکهی مساجد و مراکز دینی و زیارتی، شبکهی حوزههای علمیه به ویژه حوزهی علمیهی قم. مدارس و مراکز هنری و دهها نمونهی دیگر.
۳- وجود مخاطبان جوان، پاک، بی تعلق، آرمانگرا و حقیقت طلب. میلیونها دانشجو، دانش آموز، طلبه و جوانان شاغل در بخشهای مختلف. تشکلها و گروههای خودجوش و مسئولیت شناس و آتش به اختیار در نقطه نقطهی میهن اسلامی.
۴- میدان باز و مشوقهای گوناگون کار فرهنگی اصیل به برکت استقرار و حاکمیت نظام مقدس جمهوری اسلامی.
۵- سرمایهی عظیم انقلاب اسلامی به عنوان بزرگترین انقلاب مردمی جهان با صبغهی اصیل فرهنگی.
۶- اسناد بالادستی و مجموعههای سیاستی راهبردی، سیاستی، راهبردی و برنامهای فرهنگی که حقیقتاً با ضریب کارشناسی دقیق تدوین، تصویب و ابلاغ شده است. و از این جهت تلاش شورای عالی انقلاب فرهنگی قابل تقدیر است.
۷- مجموعهی گران سنگ و بیبدیل هدایتها، رهنمودهای مشفقانه و هشدارهای دلسوزانهی حضرت امام راحل و رهبر انقلاب اسلامی در حوزهی فرهنگ اهمیت و ابعاد گوناگون آن. این داشتهها تردیدی باقی نمیگذارد که ایران اسلامی به لحاظ سرمایههای فرهنگی در رتبههای برتر جهان قرار دارد.
بخش دوم ملاحظات و مخاطرات در حوزهی فرهنگ.
بیگمان همان سرمایههای عظیم فرهنگی آن گاه که توسط مدیران با انگیزه و کار آشنا و عناصر دلسوز زمان شناس به درستی شناخته شده و مورد بهره برداری قرار گرفتهاند، آثار ارزشمند فرهنگی آن به زیبایی نمایان شده است. قرار گرفتن در رتبههای برتر جهانی در حوزهی تولید علم. کسب رتبههای بالا در حوزهی سلامت. رکوردداری در حوزهی علوم نوین. حرکت به سمت تلاش و سخت کوشی در حوزهی اقتصاد. تعاون بر خیر و نیکی، ارتقا و فراگیر شدن حس همدردی و ارزش کمک به همنوعان. فرهنگ دفاع مقدس و دهها سنت و فرهنگ دیگر.
با وجود همهی دستاوردها اما پارهای از معضلات و ناهنجاریهای فرهنگی بسیار نگران کننده است. بی توجهی به کتاب و مطالعه، بی توجهی به ارزش وقت، عدم اهتمام لازم به اخلاق و انضباط اجتماعی، سهل انگاری نسبت به امر تربیت، قانون گریزی، بی مبالاتی به ارزش والای عفاف و حجاب، مدگرایی، اسراف و هدردادن منابع خدادادی، غوطهور شدن بی هدف در فضای مجازی و مواردی از این دست، معضلاتی از این دست که بعضاً ریشه در گذشتهی تاریخی این مرز و بوم دارد اگر با هجمههای سهمگین امروز دشمنان به باورهای بنیادین و ارزشهای ناب اسلامی و آداب و سنن ایرانی یکجا مورد ملاحظه قرار گیرند عمق و ابعاد خطیر هر کدام از آنها به خوبی نمایان میگردد.
بخش سوم: علل و عوامل معضلات فرهنگی.
میتوان علل و عوامل متعددی را برشمرد که به علت ضیق وقت فقط به برخی از آنها اشاره میکنم.
۱- سطحینگری و انفعال مضمن در مسئولان و دستگاههای مرتبط، نسبت به فرهنگ و ابعاد آن و در نتیجه به حاشیه رفتن و حتی فراموش شدن معرفت افزاییهای بنیادین و زیرساختی در حوزهی فرهنگ، حلقههای مفقودهی سازمانی در اتصال بین مراکز و شوراهای عالی سیاستگذار و کارگزاران و مجریان فرهنگی، عدم تناسب نظامها و سیستمهای فرهنگی موجود با نیازها و مقتضیات جدید، ستاد سازیهای عریض و طویل و غفلت از مخاطبان اصلی، عهدهداری پارهای از مسئولیتهای فرهنگی توسط مدیران ناآشنا با مدیریت فرهنگی یا غیر معتقد به اهمیت فرهنگ و یا غیر ملتزم به ارزشهای دینی، انقلابی و ملی و یا بیگانه با مدیریت جهادی و در نتیجه به حاشیه رفتن جریان فرهنگی مؤمن و انقلابی.
برخی از پیشنهادات را در بخش چهارم خدمتتان تقدیم میکنم و مجموعه را خدمتتان به صورت مکتوب تحویل میدهم. به نظرم پیشنهادات متعددی را میشود مطرح کرد برای رفع معضلات فرهنگی که یکی از آنها ایجاد یک حلقهی سازمانی واسط بین شورای عالی انقلاب فرهنگی و همچنین شورای عالی فضای مجازی از یک سو و دستگاههای متولی اجرا از سوی دیگر است.
اهمیت ویژه به آموزش و پرورش، به منظور تربیت، به کارگیری، تکریم و تقویت معلمان و مربیان دلسوز. اهتمام به امر تربیت و عملی کردن سند تحول. پیشنهاد دیگر با توجه به فرا دستگاهی بودن فرهنگ پیشنهاد میشود به دستور شما هیئتی اندیشهورز از نخبگان فرهنگی کشور تشکیل شود و در یک فرجهی زمانی معین به مطالعه و بحث و بررسی در خصوص سیستمها و نظامهای موجود فرهنگی کشور و بازتعریف و سازماندهی مجدد آن به تناسب نیازها و مقتضیات امروز کشور همت گمارند.
انتظار به حق نخبگان و تلاش گران عرصهی فرهنگ، از قرارگاه فرهنگی کشور. حضور مؤثر در تحولات فرهنگی جامعه. زمان شناسی، دیده بانی، دخالت و اقدام به موقع. و به وحدت رساندن همهی نیروها و امکانات در مقابله با جنگ فرهنگی. اما با تأسف باید گفت که چنین انتظاری نه فقط برآورده نگردیده که بعضاً خلاف آن نیز دیده میشود. ترمیم اعضا و تزریق نخبگان فرهنگی جوان و فارغ البال در شورای عالی انقلاب فرهنگی و اصلاح ساختار مدیریت آن مورد پیشنهاد است. از اینکه مصدّع اوقاتتان شدم خیلی عذر میخواهم.
و السلام و علیکم و رحمه الله و برکاته