| حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا
ما در حدود ۴۰ سال، ۴۰ انتخابات داشتیم. البته این انتخابات و مشارکت باید ساختاریافته و نظام‌مند باشد یعنی به تناسب حوزه‌ی خودش مشارکت سطح خودش را می‌طلبد. برخی از اصول و مبانی که اساسی‌تر هست، گاه ممکن است در قالب یک رفراندوم عمومی باشد، مثل اصل جمهوری اسلامی. اما در همین حوزه‌ی اقتصاد که بیان کردم، این مشارکت اصناف را در جاهای خاصی و متخصصین درون هر صنفی را میطلبد. یعنی برخی از مشارکت‌ها باید طبقه‌بندی و رده‌بندی و چند مرحله‌ای باشد. هر قلمرویی از دانش یک منطق مربوط به خودش را دارد.

پیمایش‌هایی را از دهه ۵۰ نسبت‌به وضعیت دین‌داری ایرانیان داشته و داریم. این پیمایش‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که در هیچ زمانی در همان سطوح عقیدتی و مناسکی، وضعیت دین و دین‌داری در ایران روبه افول نبوده و در سال‌های قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، دائماً حالت فزاینده‌ای داشته است.

اسلامیت مشروعیت نظام را تأمین می‌کند؛ ولی واقعیت این مسئله تنها با حضور مردم است. اگر مردم روی نیاوردند، بدانید که در وسع شما نیست که اقامه‌ی دین کنید. درواقع دین به‌لحاظ تحقق، نه به‌لحاظ مشروعیت به حضور مردم بستگی دارد.

در مورد همین سند ۲۰۳۰ سازمان ملل، واتیکان در ۲۶ صفحه موارد تحفظ خودش را بیان کرده است. ما تحفظ‌های خود را نسبت به سندهای مختلف با عبارات کلی گفته‌ایم. مثل این عبارت که نسبت به امور مغایر با فرهنگ و دین خود حق تحفظ داریم. در یکی از موارد، سوئد به ایران اعتراض کرده و اعلام کرده است که این تحفظ شما به دلیل این که مجمل است کلا بی‌اعتبار است...