حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام به حجاج بیت‌الله الحرام (۱۴۰۱/۰۴/۱۴) «وحدت» و «معنویت» را دو پایه‌ی حج دانستند و نکاتی را برای حرکت یکپارچه‌ی امت اسلام بیان کردند، به همین مناسبت رسانه KHAMENEI.IR براساس پیام‌های گوناگون رهبر انقلاب در ایام حج، درس‌های فریضه‌ی حج برای مسلمانان جهان را بازخوانی می‌کند.

به یاد خدا بودن در همه احوال زندگی

یاد خدا روح حج است. در همه حال دلهای خود را با این باران رحمت، زندگی و نشاط بخشیم و توکّل و اعتماد به او را که اصل و سرچشمه‌ی قدرت و شکوه و عدل و زیبایی است، در دل خود ریشه‌دار کنیم. دراین‌صورت بر کید دشمن پیروز خواهیم شد.
پیام به حجاج بیت‌الله الحرام ۱۳۹۷/۰۵/۲۹

توکّل به خدا و امید به پیروزی

صراط مستقیمی که مناسک حج -سعی و طواف و عرفات و جمرات- و شعائر و شُکوه و وحدت حج به ما نشان میدهد، توکّل به خدا و توجّه به قدرت لایزال الهی، و اعتماد به نفْسِ ملّی، و اعتقاد به تلاش و مجاهدت، و عزم راسخ بر حرکت، و امید وافر به پیروزی است.
پیام به مناسبت فرارسیدن ایام حج  ۱۴۰۰/۰۴/۲۸

خشوع در پیشگاه حق و صلابت در برابر باطل

در فریضه‌ی حج، عناصر اصلی برای تربیت فردی و اجتماعی گنجانیده شده است. از لحظه احرام و بیرون آمدن از تشخصات فردی و ترک بسیاری از لذتها و خواهشهای نفسانی، تا طواف بر گرد نماد توحید، و نماز در جایگاه ابراهیم بت‌شکن و فداکار، و از حرکت شتابان میان دو کوه، تا آرام گرفتن در عرصه‌ی عرفات در میان خیل عظیم موحدان از هر رنگ و نژاد، و تا گذراندن شبی با ذکر و نیاز در مشعرالحرام و انس جداگانه‌ی هر دل با خدا در عین حضور در میان آن جمع متراکم، و سپس حضور در منی و سنگباران نمادهای شیطانی، و آنگاه تجسم پر معنای قربانی کردن، و اطعام مستمندان و رهگذران، همه و همه آموزش و تمرین و یادآوری است.

در این مجموعه‌ی کامل، از سوئی اخلاص و صفا و دل بریدن از سرگرمیهای مادی و از سوئی سعی و تلاش و پایداری؛ از سوئی انس و خلوت با خدا و از سوئی وحدت و یکدلی و همرنگی با خلق؛ از سوئی پرداختن به آراستگی دل و جان و از سوئی دل سپردن به انسجام پیکره‌ی عظیم امت مسلمان؛ از سوئی خشوع در پیشگاه حق و از سوئی صلابت در برابر باطل؛ و خلاصه از سوئی پر کشیدن در هوای آخرت و از سوئی عزم راسخ برای آراستن دنیا، در هم تنیده و یکپارچه آموزش داده و تمرین میشود: « وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الآْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ ».
پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۷/۰۹/۱۷

اتحاد و همدلی مسلمانان در همه جای جهان

آئین حج، چشمه‌ی زلالی است که میتواند حج‌گزار را از آلودگیهای گناه و غفلت، پاک سازد و نورانیتِ فطرت خداداد را به جان و دل او باز گرداند. رها کردن لباس تفاخر و تمایز در میقات حج و درآمدن به لباس همگانی و یکرنگ احرام، نشانه و نماد یکرنگیِ امت اسلامی و فرمان نمادین اتحاد و همدلی مسلمانان در همه جای جهان است.
پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۸/۰۹/۰۵

هم‌افزایی دینداران برای رسیدن به آرمان‌ها

حاجی با یک چشم، پیوند دیرین خود با تاریخ -با ابراهیم و اسماعیل و هاجر، با رسول خدا در هنگام ورود پیروزمندانه به مسجدالحرام، و با خیل مؤمنان صدر اوّل- را مینگرد و با چشمی دیگر، انبوه مؤمنان هم‌روزگار خود را که هر کدام میتوانند دستی برای همیاری و اعتصام جمعی به حبل‌الله باشند.

 تدبّر و اندیشیدن در پدیده‌ی حج، حج‌گزار را به این باور قطعی میرساند که بسیاری از آرمانها و آرزوهای دین برای بشریّت، بدون هم‌افزایی و همدلی و همکاری مجموعه‌ی دین‌داران، به بار نمی‌نشیند، و با پیدایش این همدلی و همکاری، کید معاندان و دشمنان، مشکل مهمّی بر سر این راه پدید نمی‌آورد.
پیام به مناسبت فرارسیدن ایام حج ۱۳۹۹/۰۵/۰۷

هم‌زیستی مؤمنان و دوری از تنازع

حجّ ابراهیمی... دعوت به اسلام و نمایش نمادین زیست جامعه‌ی اسلامی است. جامعه‌ای که در آن همزیستی مؤمنان، در حرکتی پیوسته بر گرد محور توحید، برترین نشانه است؛ دوری از تنازع و تعارض، دوری از تبعیض و امتیازات اشرافی، دوری از فساد و آلودگی، شرط لازم است؛ رمی شیطان و برائت از مشرکان و آمیختگی با فرودستان و کمک به مستمندان و برافراشتن شعائر اهل ایمان، در شمار وظایف اصلی است؛ و دست یافتن به منافع و مصالح عمومی همراه با یاد خدا و شکر او و بندگی او، هدفهای میانی و نهایی است. این تصویر اجمالی از جامعه‌ی اسلامی در آئینه‌ی حجّ ابراهیمی است؛ و مقایسه‌ی آن با واقعیّت جوامع غربی پر ادّعا، دل هر مسلمان با همّت را لبریز از شوق به تلاش و مبارزه برای رسیدن به چنین جامعه‌ای میسازد.
پیام به مناسبت فرارسیدن ایام حج ۱۳۹۹/۰۵/۰۷

تمرکز بر مشترکات و رفع اختلافات

حج، مظهر وحدت و یکپارچگی و کانون برادری و همیاری است. در حج باید همگان درس تمرکز بر مشترکات و رفع اختلافات را فرا بگیرند... دشمن مکار بر آن است که با افروختن آتش جنگهای خانگی میان مسلمانان، انگیزه‌های مقاومت و مجاهدت را در آنان به انحراف کشانده، رژیم صهیونیستی و کارگزاران استکبار را که دشمنان حقیقی‌اند، در حاشیه‌ی امن قرار دهد. راه‌اندازی گروه‌های تروریستی تکفیری و امثال آن در کشورهای منطقه‌ی غربِ آسیا ناشی از این سیاستِ غدارانه است.
پیام به حجاج بیت‌الله‌الحرام‌ ۱۳۹۳/۰۷/۰۸

تمرین برادری و یکرنگی و پرهیزگاری

این‌جا، زمان و مکان، یکایک شما حج‌گزاران را به ارتقاء معنوی و مادی فرامی‌خواند. این‌جا مرد و زن مسلمان، با دل و زبان، دعوت خدای بزرگ به صلاح و رستگاری را لبیک می‌گویند. این‌جا همه فرصت می‌یابند که برادری و یکرنگی و پرهیزگاری را تمرین کنند. این‌جا اردوگاه تربیت و تعلیم است؛ نمایشگاه وحدت و عظمت و تنوع امّت اسلامی است؛ آوردگاه مبارزه با شیطان و طاغوت است. این‌جا را خدای حکیم و قدیر، جایگاهی قرار داده است که مؤمنان منافع خویش را در آن مشاهده خواهند کرد. آن‌گاه که ما چشم خرد و عبرت را بگشاییم، این وعده‌ی آسمانی همه‌ی گستره‌ی زندگی فردی و اجتماعی ما را فرامی‌گیرد.
پیام به کنگره‌ی عظیم حج ۱۳۹۱/۰۸/۰۴

رنگ باختن تفاوت‌ها و برجسته شدن وحدت و برادری

اینجا [حج] کانون توحید حقیقی و خالص است. در اینجا است که ابراهیم خلیل علیه‌السلام، با آوردن پاره‌ی تن خود به قربانگاه، مظهری از توحید را که غلبه بر نفس خود و تسلیم محض در برابر امر الهی است، برای همه موحدان در سراسر تاریخ جهان به یادگار گذاشت. و در اینجاست که حضرت محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله در برابر مستکبران زمان و خداوند زر و زور، پرچم توحید را برافراشت و بیزاری از طاغوت را در کنار ایمان به خدا، شرط نجات و رستگاری شمرد: فمن یکفر بالطاغوت و یؤمن بالله فقد استمسک بالعروة الوثقی.

حج، بازخوانی و فراگیری این درس‌های بزرگ است. برائت از مشرکان و بیزاری از بت‌ها و بتگران، روح حاکم بر حج مؤمنان است. جای‌جای حج، نمایشگر دل‌سپردن به خدا و سعی و تلاش در راه او، و برائت از شیطان و رمی و طرد او و جبهه‌گیری در برابر اوست. و جای‌جای حج، مظهر اتحاد و انسجام اهل قبله و رنگ‌باختنِ تفاوت‌های طبیعی و اعتباری و برجسته‌شدن وحدت و برادری حقیقی و ایمانی آن‌ها است. این‌ها درس‌هائی است که ما مسلمانان از هر نقطه‌ی جهان باید فرا گیریم و براساس آن برای زندگی و آینده‌ی خود برنامه‌ریزی کنیم.
پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۶/۰۹/۲۷

هُشیاری نسبت به سیاستِ شیطانی دشمنان

حج، در این مکان و در این محدوده‌ی زمانی، همیشه و در همه‌ی سالها، با زبان رسا و منطق آشکار، مسلمانان را به اتّحاد فرامیخواند. و این در نقطه‌ی مقابلِ خواست دشمنان اسلام است که در همه‌ی دورانها و بویژه در این دوران، مسلمانان را به صف‌آرایی در برابر یکدیگر تشویق میکرده‌اند و میکنند. امروز به رفتار آمریکای مستکبر و جنایتکار بنگرید. سیاست اصلی آن در برابر اسلام و مسلمین، جنگ‌افروزی است. خواست و تلاش خباثت‌آلود آن، کشتار مسلمانان به دست یکدیگر است. ظالمانی را به جان مظلومانی انداختن، از جناح ظالم پشتیبانی کردن، به دست او جناح مظلوم را بی‌رحمانه سرکوب کردن، و آتش این فتنه‌ی هولناک را همواره تیزوتند کردن. مسلمانان باید هشیار باشند و این سیاست شیطانی را خنثی کنند. حج زمینه‌ساز این هشیاری است، و این است فلسفه‌ی برائت از مشرکان و مستکبران در حج.
پیام به حجاج بیت‌الله الحرام ۱۳۹۷/۰۵/۲۹

بصیرت، شجاعت و اهل اقدام بودن مؤمنان

حج میتواند بنده‌ی مؤمن و اهل خشوع و تدبّر را به مقامات معنوی نائل سازد و از او انسانی والا و نورانی بسازد؛ همچنان‌که میتواند از او عنصری بابصیرت و شجاع و اهل اقدام و مجاهدت پدید آورد. هر دو سوی معنوی و سیاسی و فردی و اجتماعی در این فریضه‌ی بی‌نظیر، بسی برجسته و نمایان است و جامعه‌ی مسلمان، امروز به هر دو جنبه بسی نیازمند.
پیام به حجاج بیت‌الله الحرام ۱۳۹۶/۰۶/۰۹

شکستن بت بی‌مسئولیتی، سُلطه‌جویی و سُلطه‌پذیری

نخستین وظیفه، تأمّلی در این لبّیک جهانی و تاریخی و همیشگی است: اِنَّ الحَمدَ وَ النِّعمَةَ لَکَ وَ المُلکَ، لا شَریکَ لَکَ لَبَّیک؛ همه‌ی ستایشها و سپاسها از آنِ او، همه‌ی نعمتها از سوی او، و همه‌ی مُلک و قدرت متعلّق به اوست. این است نگاهی که به حج‌گزار در آغازین گامِ این فریضه‌ی پُرمغز و پُرمعنا داده میشود و ادامه‌ی این مناسک، هماهنگ با آن، شکل میگیرد و آنگاه همچون تعلیمی ماندگار و درسی فراموش‌نشدنی در برابر او گذاشته و تنظیم برنامه‌ی زندگی بر پایه‌ی آن، از او خواسته میشود. فرا گرفتنِ این درس بزرگ و عمل به آن، همان سرچشمه‌ی بابرکتی است که میتواند زندگی مسلمانان را طراوت و حیات و پویایی بخشد و آنان را از گرفتاری‌هایی که بدان دچارند برَهاند.  بُت نفسانیّت و کبر و شهوت، بت سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، بت استکبار جهانی، بت تنبلی و بی‌مسئولیّتی، و همه‌ی بتهای خوارکننده‌ی جانِ گرامی انسانی، با این غریو ابراهیمی شکسته خواهد شد و آزادی و عزّت و سلامت، به جای وابستگی و سختی و محنت خواهد نشست.
پیام به حجاج بیت‌الله‌الحرام ۱۳۹۴/۰۷/۰۱

جرأت و اعتماد به نفس در برابر حوادث دشوار

یکایک شما حاجیان سعادتمند، اکنون این اقبال بلند را به دست آورده‌اید که در این اعمال و مناسکِ آکنده از صفا و معنویّت، دل و جان را شستشویی بسزا داده، از این منبع رحمت و عزّت و قدرت، ذخیره‌ای برای همه‌ی عمر خویش بردارید. خشوع و تسلیم در برابر خدای رحیم، تعهّد به وظائفی که بر دوش مسلمان نهاده شده است، نشاط و حرکت و اقدام در کار دین و دنیا، رحم و گذشت در تعامل با برادران، جرأت و اعتماد به نفس در برابر حوادث دشوار، امید به کمک و دستگیری خداوند در همه جا و همه چیز،‌ و کوتاهِ سخن ساخت و پرداخت انسانی در طراز مسلمانی را در این عرصه‌ی الهیِ آموزش و پرورش، میتوانید برای خویش تدارک ببینید و خودِ آراسته به این زیورها و بهره‌یافته از این ذخیره‌ها را برای کشور خویش و ملّت خویش و در نهایت برای امّت اسلامی، سوغات برید.
پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۹۲/۰۷/۲۲

روحیه تهاجم به شیطان‌ها و طاغوت‌ها

ویژگی شعائر حج در آمیختگی دنیا و آخرت و آمیختگی فرد و اجتماع است... چنین مراسمی است که هم دل‌ها را با یاد خدا پیوند می‌زند و خلوت دل آدمی را به نور تقوا و ایمان روشن می‌سازد، و هم فرد را از حصار خودی بیرون آورده و در جمع متنوّع امت اسلامی حل می‌کند؛ هم لباس پرهیزگاری را که حافظ جان او از پیکان‌های زهرآلود گناه است، بر او می‌پوشاند، هم روحیه‌ی تهاجم به شیطان‌ها و طاغوت‌ها را در او برمی‌انگیزد. در این‌جاست که حج‌گزار، هم نمونه‌ای از دامنه‌ی گسترده‌ی امت اسلامی را به چشم می‌بیند و به ظرفیت و توانایی آن پی‌می‌برد، و هم به آینده امید می‌بندد و هم برای نقش‌آفرینی در آن احساس آمادگی می‌کند، و هم نیز اگر توفیق و کمک الهی را دریابد، بیعتی دوباره با پیامبر عظیم‌الشأن و میثاقی مستحکم با اسلام عزیز می‌بندد و برای اصلاح خود و اصلاح امّت و إعلاء کلمه‌ی اسلام، عزمی راسخ در خود می‌آفریند.
پیام به کنگره‌ی عظیم حج ۱۳۹۱/۰۸/۰۴

غفلت‌زُدایی از امت اسلام

آدمی در میدانهای گوناگون زندگی، قربانی غفلت خویش است. هر جا غفلت هست انهدام اخلاقی و انحراف فکری و هزیمت روحی نیز هست.. و همین ضایعات است که به نوبه خود میتواند علاوه بر اضمحلال شخصیت افراد انسان، شکست ملّتها و فروپاشی تمدّنها را نیز پدید آورد.

حجّ یکی از برترین تدابیر اسلام در غفلت زدائی است. بین المللی بودن این مراسم، گویا این پیام را میرساند که امّت اسلامی در هویت جمعی خود نیز، جدا از وظیفه‌ی فردی هر مسلمان، موظف به غفلت زدائی از خویشتن است.
عبادات و مناسک حجّ، فرصت میدهد که ما اسارت و وابستگی غفلت‌بار خود به لذّت‌طلبی و هوس و تن‌آسائی را موقتاً ترک کنیم. احرام و طواف و نماز و سعی و وقوف، مارا از یاد خدا سرشار و به حریم الهی نزدیک میکند، و لذّت انس با خدا را در کام جان ما مینشاند.
پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۴/۱۰/۱۹

حرکت هدف‌مند و آگاهانه در جهت واحد

حج، نِماد امت اسلامی و آموزنده‌ی نوع رفتاری است که این امت بزرگ برای تأمین سعادت خود باید در پیش گیرد. می‌توان حج را در حرکت هدفمند و آگاهانه و متنوّع همگان در جهتی واحد خلاصه کرد. تار و پود این حرکت، یاد خدا و همدلی بندگان خدا است، و هدف آن ایجاد پایگاه مستحکم معنوی برای زندگی سعادتمندانه‌ی انسان: جعل اللَّه الکعبة البیت الحرام قیاماً للناس و الشهر الحرام و الهدی و القلائد.
پیام به کنگره‌ی عظیم حج ۱۳۸۱/۱۱/۱۸