اوّلاً یاد شهداى عزیزى که این هفته و این ایّام به نام آنها است یعنى شهید رجائى و شهید باهنر را باید گرامى بداریم و این دو عنصر خدمتگزار را به عنوان عناصر فراموش‌نشدنى در تاریخ دولت و انقلاب خودمان همواره به یاد داشته باشیم. امیدوارم که ان‌شاءالله‌ همه‌ى ما در هر جا هستیم و هر کارى بر دوشمان است، همراه با اخلاص و تلاش متناسب و ابتکار عمل و حرکت انقلابى بتوانیم آنچه را پاسخ به نیاز زمان است اداء کنیم. بنده لازم است که به برادران عزیز هیئت دولت، این هفته را هم که دولت براى مردم در تبلیغاتْ ظاهر میشود و مطرح میشود و در حقیقت عید دولت یا جشن دولت است تبریک عرض بکنم.

دولت بحمدالله‌ امروز از امتیازات بزرگى برخوردار است؛ یک دولت مردمى؛ یک دولت باایمان که حرکت و تلاش یکایک افراد آن متّکى است به یک اعتقادى، به یک ایمان صادقانه و خالصى؛ دولتى که براى مردم حقیقتاً دل میسوزاند و درصدد است که براى مردم کار بکند، که این را ما در کارهاى شماها بوضوح مشاهده میکنیم، مى‌بینیم که حقیقتاً شماها درد مردم را دارید، و تشنه‌ى خدمت به مردم محروم هستید. این امتیازات، امروز جزو امتیازات استثنائى دولتها است.

اگر نه این بود که این یکى از نِعم الهى بر ملّت ایران و بر همه‌ى ما است و باید آن را ذکر کرد و بر آن شکر گزاشت، شاید مناسب نبود که من در حضور شما عزیزان این مطالب را بگویم لکن مسائل، شخصى نیست؛ ما با اشخاص شما برادرها در این قضیّه کمتر مواجهیم تا با آن حیثیّت خدمتگزارى‌اى که در شما انسان مشاهده میکند. این مغتنم است و حقیقتاً جاى شکرگزارى است.

کمتر میشود در تاریخ گذشته‌ى ما مسئولینى را، مجموعه‌ى مسئولینى را [پیدا کرد] که مثل مجموعه‌ى مسئولین امروز باشند؛ یعنی من دیگر سراغ ندارم ــ کمتر که میگوییم چون میخواهیم احتیاط کنیم وَالّا واقعاً من سراغ ندارم ــ رئیس‌جمهورى با این خصوصیّات، با این فضایل، با این سوابق، و همکارانى و وزرائى با این منش دینى و ایمانى و انقلابى حقیقتاً در گذشته‌ى تاریخ ما سابقه ندارد و در جاهاى دیگر هم تا آنجایى که ما شناخته‌ایم ــ حالا من ادّعا نمیکنم [همه،] چون ما از همه‌ى اوضاع دولتها اطّلاع نداریم ــ تا آنجایى که بنده دانستم و شناختم، چنین چیزى را نیافتم.

شاید مردم ما هم هنوز درست به بطن کارهاى برادران مسئول در دولت واقف نیستند. خب یک چیزى شنیده‌اند، یک چیزى میدانند؛ خصوصیّاتى را که آدمهاى آشناى با اعضاى دولت ما میتوانند بدانند و بفهمند، یقیناً مردم بعضى از اینها را نمیدانند، بعضى از اینها را باور هم نمیکنند؛ یعنى اگر بگوییم باور نمیکنند؛ مثلاً اگر گفته شود به مردم که در بین وزراى جناب آقاى هاشمى، وزیرى هست که ــ بنا بر آنچه مسموع بنده است ــ اگر اقساطش را از حقوق ماهیانه‌اش کم کنند، برایش ۲۴۰۰ تومان میماند ــ اقساطى که باید بدهد؛ بدهى دارد باید بدهد ــ خب این را واقعاً چه کسى تصوّر میکند که در کارگزاران یک دولت، کسانى که بیت‌المال در دست اینها است، امکانات در اختیار اینها است، کسانى پیدا میشوند که این‌جور زندگى میکنند، این‌جور صرف و خرج میکنند؟ اینها چیزهاى باارزشى است. و ما خدا را شکر میگزاریم بر داشتن شماها، و از خدا میخواهیم که شما را در راه خیر و صلاح و سداد(۲) همواره موفّق بدارد. امروز ملّت احتیاج دارد به خدمتگزاران صدیق و  صمیمى و خسته‌نشو؛ خسته نشوید از کار.

دو سه نکته در کار اجرائى وجود دارد که اگرچه شماها متوجّه به این نکات هستید امّا تذکّر اینها عیبى ندارد.

نکته‌ى اوّل، نظارت بر مجموعه است؛ این مجموعه‌اى که شما بر آن مسلّطید. این ماشین بوروکراسى یک چیز عجیبى است. ما ــ یعنى من و شما ــ که ده سال، دوازده سال سابقه‌ى کار اجرائى داریم، هنوز بوروکراسى را نشناخته‌ایم. ما در سخنان دیگران و کلام کسانى که بوروکراسى‌هاى عظیم معروف پنجاه‌ساله و شصت‌ساله و صدساله را تعریف میکنند، بوروکراسى را مى‌شناسیم؛ که در بسیارى از موارد منطبق با وضع خود ما هم هست. این ماشین اجرائى ضمن اینکه یک دستگاه اجتناب‌ناپذیر است، اگر از آن مراقبت نکنید چیز خطرناکى خواهد شد. این همان چیزى است که شما را میتواند به سهولت و سرعت به هدفها برساند، که اگر دستگاه اجرائى نباشد، دستهاى شما نباشد، شما به هیچ هدفى نمیتوانید برسید؛ در عین‌ حال همین ماشین میتواند شما را تا ابد یعنى تا وقتى که اراده بکند، از رسیدن به آن هدفى که دنبال آن هستید باز بدارد؛ بسته به این است که ترکیب این مجموعه چگونه باشد؛ و مهم‌تر از آن، نظارت شما بر این مجموعه چگونه باشد؛ اگر به آن نظارت کردید و رسیدید، در اختیار شما قرار خواهد گرفت و اگر از آن غفلت کردید، شما در اختیار او قرار خواهید گرفت و هر چه [هم] خوب باشید، از عهده‌ى آن برنمى‌آیید.

اى بسا سیاست مسجّل‌شده‌اى که تأکید مکرّر بر انجام آن شده باشد و مدیر مربوطه ــ حالا وزیر مثلاً ــ و بسیارى از سلسله‌مراتب به آن مهر امضا و اجرا زده باشند، و یک نفر مانع بشود از انجام آن کار؛ یک نفر! شماها هر کدام که مدّتى در کار اجرائى بودید، این را تصدیق میکنید. هر کسى با دستگاه اجرائى سروکار هم داشته باشد، این را تصدیق میکند، یعنى مراجعین به دستگاه اجرائى میفهمند این را. یک چیزى است که وزیر خواسته، دولت خواسته، دستور داده شده امّا نمى‌آید؛ با این کانال‌کشى به این عظمت که آب را هم از آنجا ریخته‌اند و دارند پمپاژ هم میکنند، از این لوله آب بیرون نمى‌آید؛ یک ریگى آن وسط در کفش کسى است و این کانال را سد کرده. علاج این، فقط هم نظارت شما است.

نمیتوانیم بگوییم همه را خوب انتخاب کنید؛ چون مگر میشود که شما یک معیارى بگذارید، بعد هزار نفر، دو هزار نفر، ده هزار نفر همکار خودتان را اوّل تا آخر با آن معیار تطبیق بدهید؟ مگر چنین چیزى ممکن است؟ حالا گیرم تطبیق دادید؛ مگر انسانهاى خوب دائماً خوب میمانند؟ مگر وسوسه‌ها در انسانهاى خوب اثر نمیگذارد؟ پس آن چیزى که ضامن است، این است که شما صرف وقت کنید براى نظارت. یعنى یک مدیر عالى اگر وقتش را تقسیم بکند، شاید بشود گفت نیمى از وقتش را باید صرف نظارت بر دستگاه خودش بکند، نیمى را صرف کارهاى دیگر، [مانند] فکر کردن، سیاست‌گذارى کردن، دستور دادن، جلسه گذاشتن و از این قبیل. یعنی نظارت بر این دستگاه؛ دائماً حضور داشته باشید [و پیگیری کنید که] آقا شما چه‌ کار دارید میکنید؟ این کار چه شد؟ مسئله‌ى پىگیرى که بخشى از همان نظارت است. این یک نکته است که لازم بود عرض بکنم و من خواهش میکنم این قضیّه را آقایان جدّى بگیرند. یعنی همان‌طور که جناب آقاى هاشمى اشاره کردند، من با همه‌ى وجودم لمس کرده‌ام مشکلات کار اجرائى را و میدانم که این، مشکل بزرگ شما است. خیلى از کارها است که شما میخواهید بکنید و نمیشود.

به گزارشها ترتیب اثر بدهید، روى گزارشها حسّاس باشید. انسان باید یک شامّه‌اى پیدا کند که تا یک گزارشى مى‌آید، آن نکته‌ى حق را در آن گزارش استشمام کند یا لااقل در حدّ بالایى این‌جور باشد. دفاع از همکار که یک سنّت بسیار پسندیده و خوبى است ــ و هر مدیرى باید بالاخره زیرمجموعه‌ى خودش را در زیر چتر حمایت خودش قرار بدهد وَالّا آنها نمیتوانند کار کنند ــ مانع نشود از اینکه اگر گزارشى علیه آن همکار آمد، شما بجِد به آن برسید. اگر این کارها را کردید، دستگاه اجرائى اصلاح خواهد شد و این‌همه نسخه و دستورالعمل ادارى ‌ـ استخدامى‌اى که غالباً هم عمل نمیشود ــ و الان چند سال است ما داریم دائم روى کار ادارى‌ ـ استخدامى کار میکنیم و هنوز هم چیز درستى نشده ــ دیگر لازم نخواهد بود یا اکثر آن لازم نخواهد بود. به نظر من نسخه‌ى مؤثّرتر از همه این است: شما همه‌‌جا حاضر باشید و با همه‌ى تخلّفها با حسّاسیّت برخورد کنید. این یک نکته‌ى به نظر بنده حائز اهمّیّت.

در کنار این نکته این است که سعى کنید آن صفا و صمیمیّتى که در شما هست، در کارگزاران اصلى دستگاه به ‌وجود بیاورید. چون شماها که خب بالاخره شناخته‌شده‌ها و از چندین صافى عبور‌کرده‌هاى این دستگاهید دیگر؛ همه شما را پسندیده‌اند که شما اینجا هستید و بحمدالله‌ کار شما هم تا آنجایى که بنده شناختم و دانستم، مؤیّد صحّت آن پسندها بوده، لکن از شما که یک قدم رفتیم آن‌طرف‌تر، دیگر این صافی‌ها وجود نداشته؛ فقط یک صافى وجود داشته و آن، خود شما بودید. سعى بشود درباره‌ى این گزینش زیاد دقّت بشود در سطوح بالا؛ آن نیروى مؤمن و بااخلاص را جستجو بکنید. البتّه این به معناى آن دعواى معروف تخصّص یا تعهّد نیست؛ نه، بحث سرِ کارآمدها است، بحث سر کاردان‌ها است. ما نمیگوییم بروید در یک مسجدى ببینید چه کسى بهتر عبادت میکند، او را بیاورید؛ نه، بین آن کسانى که توانایى کار را دارند، دنبال عنصر تقوا و تعهّد و اخلاص بگردید و او را بگذارید در رأس کار تا آن بطانه‌ى(۳) شما، مجموعه‌ى نزدیک به شما، اعتماد شما را همواره  بتواند جلب کند و کار را انجام بدهید.

و البتّه خیلى از مطالبى که حالا در مجموعه‌ى دستگاه‌هاى حکومتى مورد توجّه باید قرار بگیرد، قبلاً بین ماها بحث شده، صحبت شده و احتیاج به تکرار ندارد. مهم‌ترین مسئله‌ى دستگاه ما و نظام جمهورى اسلامى که همه‌ى اینها در خدمت آن و در جهت آن است، همان چیزى است که همه‌ى ما به آن معتقدیم و بارها گفته‌ایم یعنى کوشش براى رفع فقر و محرومیّت در جامعه و حمایت و کمک به طبقات مستضعف و محروم، که واقعاً صحّت برنامه‌ها را باید به این سنجید و دنبال این قضیّه باید رفت و کارهاى دیگر را در اولویّتهاى بعد قرار داد و کارهاى مربوط به طبقات محروم و مستضعفین جامعه که خب تعدادشان هم زیاد است، حقّاً و انصافاً یک حرکت اساسى را لازم دارد و میطلبد.

بحمدالله‌ دولت طرحهاى خوبى دارد. هم در اظهارات آقایان، مردم فهمیدند و هم بیش از آن مقدارى که شماها میگویید کار انجام میگیرد. من هم تأکید میکنم که یک قدرى از کارهایى که انجام شده به مردم بگویید که مردم بدانند. البتّه کارهایى را که بنا است انجام بشود، هرچه ممکن است نگویید، مگر آنهایى را که مسلّماً انجام خواهد گرفت امّا کارهایى را که انجام میگیرد، خوب است که به مردم بگویید؛ مردم امیدوار میشوند تا ضدّانقلاب نتواند بذر یأس در بین مردم بپاشد.

خب، طرحهاى خوبى است که بحمدالله‌ دارد انجام میگیرد، لکن شاید بشود با ابتکار یک مقدارى کارها را تسریع کرد. مثلاً فرض بفرمایید ما بعضى از بخشها را اگر تشخیص دادیم که از یک اهمّیّت فوق‌العاده‌اى برخوردارند، یک اولویّت ویژه‌اى برایشان قرار بدهیم براى یک مدّت معیّنى. فرض بفرمایید [در] بخش کشاورزى که واقعاً بخش کشاورزى یکى از بخشهاى بسیار بااولویّت است در نظام ما ــ که البتّه هنوز هم من نمیدانم که آیا اولویّت لازم به این بخش داده میشود و آن کارى که باید در این بخش انجام بگیرد، به صورت کامل و صد درصد انجام میگیرد یا نه ــ به هر حال این کار باید انجام بگیرد یعنى فرض کنیم ما شش ماه زمان بگذاریم، یک سال زمان بگذاریم براى اینکه همه‌ى دستگاه‌ها تحت‌الشّعاع کشاورزى قرار بگیرد ــ میشود با برنامه‌ریزى این کار را کرد ــ حتّى صنعت در خدمت کشاورزى انجام بگیرد، پول نفت در خدمت کشاورزى باشد؛ ما این دستگاه کشاورزى را به یک حرکت سریع وادار بکنیم، بعد آن را بگذاریم به حال خودش تا با دستاوردى که از این حرکت خواهد داشت، ادامه بدهد کار خودش را و برویم سراغ یک بخش دیگر؛ فرض کنید بخش راه، بخش آموزش و پرورش، بخشهاى اساسى و زیربنائى کشور؛ به هر کدام از اینها یک اولویّتى بدهیم، و طرحها را متمرکز کنیم در آن بخش و از این قبیل کارها. البتّه حالا اینها چیزهایى است که قابل بررسى است؛ اینها را بایستى اهل تخصّص و خبرویّت بررسى کنند و ببینند.

به هر حال از خداى متعال میخواهیم که به شماها کمک کند و قوّت قلب بدهد. امروز حجم تظاهرات(۴) استکبارى بسیار بالا است و عربده‌هاى دشمنان ملّتها و دشمنان اسلام از همیشه بلندتر است. وضع آمریکا را و تسلّط آمریکا بر مسائل جهانى را ــ یا بگوییم دخالت آمریکا در مسائل جهانى را ــ همه مشاهده میکنید. ملّتها در بسیارى از نقاط عالم از وضع مسئولین و دولتهایشان دچار یأس میشوند، دچار دل‌مُردگى میشوند. همین مسئله‌ى فلسطین که الان پرچم‌دارى آن را آمریکا به عهده گرفته، حقیقتاً یک فاجعه‌ى بزرگى براى مسلمین در همه‌‌جاى دنیا است و بخصوص در منطقه‌ى خاورمیانه. در قبال این تظاهرات مستانه و عربده‌جویانه و متعرّضانه، یک جا بایستى اصالت اراده‌ى انسانى و حضور شجاعت و شهامتِ برخاسته‌ى از اعتقاد راسخ، خودش را نشان بدهد و فعلاً جمهورى اسلامى بحمدالله‌ این ظرفیّت را و این شهامت را و این برخوردارى از اعتماد عمومى ملّتها را دارد. هرچه اعتماد به‌ نفس‌ شما بیشتر باشد و شجاعانه‌تر کار بکنید، در همه‌ى زمینه‌ها ــ چه سیاسى و چه زمینه‌هاى اقتصادى و فنّى و غیره ــ دشمن بیشتر دچار انزوا خواهد شد، دچار ضعف خواهد شد و از هدفهایش دورتر خواهد افتاد. ان‌شاءالله‌ که خداوند کمک کند به همه‌ى شما، و کارهاى شما مشمول رضا و دعاى حضرت ولىّ‌عصر (ارواحنا فداه) باشد و روح مبارک امام امّت از همه‌ى شما ان‌شاءالله‌ راضى باشد.

والسّلام علیکم و رحمة‌الله و‌ برکاته