بسم الله الرّحمن الرّحیم(۱)

برادران و خواهران عزیز و معلّمین و معلّمات نمونه‌ى کشور! خیلى خوش آمدید. به عنوان عرض ارادت به مقام معلّم و به کلّیّه‌ى معلّمین کشور، امروز این جلسه‌ى صمیمى خودمانى و این دیدار را با آقایان و خواهران ترتیب دادیم.

امروز همه باید احساس تکریم به معلّمین را در فضاى فرهنگى جامعه و در ذهن مردم بیش از پیش تشدید کنند؛ چون تکریم نسبت به معلّم و بزرگداشت معلّم، به ‌معناى واقعى کلمه، آثار بسیار مثبتى را در فرهنگ جامعه و تعلیم ‌و تربیت باقى میگذارد. البتّه لازمه‌ى بزرگداشت ممکن است یک کارهایى و رسیدگى‌هاى گوناگونى از جهات مختلف باشد که آنها هم به نوبه‌ى خود لازم است، لکن آنها بزرگداشت نیست؛ معناى بزرگداشت همین است که در محیط جامعه، هر کسى احساس کند که به معلّم خود و معلّمین، قلباً و روحاً احترام میگذارد و آنها را بزرگ میشمارد. این بزرگ‌ترین مشوّق براى تعلیم و تربیت است؛ همان چیزى که در اسلام هم هست. در اسلام رعایت معلّم هست؛ یعنى هر کسى معلّم خود را رعایت بکند، و کیست در جامعه که معلّمى نداشته باشد؟ این حکم اسلامى براى این است که بازار تعلیم، بازارى رایج باشد نه کاسد؛(۲)  و معلّمین در کلّ کشور به این، حقّاً و انصافاً احتیاج دارند.

در فرهنگ اسلامى و آموزشهاى اسلامى ملاحظه کرده‌اید که چقدر رعایت معلّم توصیه شده: شاگرد خودش را در مقابل معلّم کوچک میشمارد و نسبت به او کوچکى میکند؛ و این کوچکى مطلوب است. میدانید با اینکه در اسلام هیچ انسانى در مقابل انسان دیگرى نباید خود را کوچک بکند و تحقیر بکند امّا این از موارد استثنائى است؛ والدین از موارد استثنائى است که انسان خودش را پیش والدین کوچک بکند: وَاخفِض لَهُما جَناحَ الذُّلّ؛(۳) خودت را در مقابل پدر و مادرت ذلیل کن.  در حالى که انسان مسلمان پیش هیچ کس نباید ذلیل بشود، [امّا] پدر و مادر مستثنایند. معلّم هم همین‌جور است؛ این روایاتى که در باب معلّم هست ــ که وقتى با معلّم حرکت میکنى، اگر شب تار است، تو جلوتر از معلّم برو تا اگر چاله‌اى است تو در آن بیفتى و معلّمت سالم بماند ــ آن روح رفتار تکریم‌آمیزِ نسبت به معلّم را نشان میدهد. اگر این در جامعه رواج پیدا کند که هر کسى احساس کند در مقابل معلّم خود خاضع است، فضا، فضاى مناسبى خواهد شد براى معلّمین. و اگر معلّمین در جامعه دلخوش بودند، تعلیم در جامعه رایج خواهد شد؛ تکریم یعنى این. البتّه عرض کردیم، در کنار این، برخى امور مادّى و معنوى دیگر هم وجود دارد، [امّا] اصل قضیّه این است که این [تکریم] بایستى انجام بگیرد.

متأسّفانه در سوغات فرهنگ دنیاى مادّى، عکس این است و این به هیچ‌ وجه رعایت نشده، یعنى احترام به معلّم در فرهنگهایى که ما از اروپایى‌ها گرفتیم وجود ندارد. نمیگوییم آنجا در کتابهایشان نوشته‌اند که به معلّم بى‌احترامى کنید؛ نه، امّا عادت و تربیت احترام به معلّم در فرهنگ غربى پیش‌بینى نشده. یک وقتى در یک مجموعه‌اى عرض کردیم(۴) که سالهاى متمادى، قرنهاى متمادى، در محیط اسلامى، معلّمین همیشه از شاگردان خودشان احترام و تکریم میدیدند، چند ده سال بعد از آنکه فرهنگ اروپایى وارد کشور شد و دین از علم جدا شد در محیط‌هاى علمى، چقدر اساتید به دست شاگردهایشان کشته شدند براى خاطر نیم نمره، براى خاطر فلان برخورد در کلاس؛ این همان فرهنگ اروپایى است. البتّه امروز خوشبختانه باز برگشت به همان اصالت اسلامى وجود دارد.

خب، آن وقت شما معلّمین هم باید قدر خودتان را بدانید ــ که من دیروز هم عرض کردم ــ یعنى اهمّیّت بدهید به معلّم بودن. معلّم بودن افتخارى است؛ فوق خیلى از چیزها است. هر کسى افتخار کند به اینکه معلّم است و قدر بدانند معلّم بودن را و تلاش کنند براى تعلیم‌ و تربیت که این یکى از بزرگ‌ترین ارزشهاى نظام اسلامى ما است. امیدواریم که خداوند متعال کمک کند، توفیق بدهد که این بساط تعلیم‌ و تربیت در کشور ما روزبه‌روز رنگین‌تر و گسترده‌تر بشود و آموزش‌وپرورش ان‌شاءالله‌ تلاشهاى خودش را به‌ جایى برساند که حقیقتاً در کلّ کشور خلأ تعلیم‌ و تربیت باقى نماند؛ در هیچ جا. ما تلاشهاى زیادى را در این سالهاى اخیر شاهد بوده‌ایم لکن تلاشهاى مضاعفى را هنوز احتیاج داریم. هر چه ممکن است جوانهاى خوب این مملکت بایستى بیفتند در میدان تعلیم‌ و تربیت و همراه نسل قبلى که خودِ آنها را تعلیم کرده، بى‌سوادى را و بى‌فرهنگى را و بى‌تربیتى را در این کشور ریشه‌کن کنند. ما در طول سالهاى تأثیر تربیت اروپایى، لطمه‌هاى زیادى دیدیم که جبران آن جز با یک مجاهدت بلندمدّت امکان‌پذیر نیست.

خداوند ان‌شاءالله‌ به شماها توفیق بدهد و کمکتان کند که ان‌شاءالله‌ بتوانید این وظایف بزرگ را انجام بدهید. به مسئولین محترم آموزش‌ و پرورش و وزیر محترم هم که حقیقتاً زحمت میکشند و تلاش میکنند، درود میفرستم و از آنها به خاطر این تلاشها تشکّر میکنم و مجدّداً به خواهران و برادرانى که از نقاط مختلف کشور یا از تهران تشریف آورده‌اند، خوشامد عرض میکنم.

والسّلام علیکم و رحمة‌الله و‌ برکاته


(۱ در ابتدای این دیدار، آقای محمّدعلى نجفى (وزیر آموزش و پرورش) گزارشى ارائه کرد.