شما(۱) به ایران مسافرت کردید و بحمدا‌لله‌ با فضاى اسلامى کشور ما و مردم ما تا حدودى آشنا شدید و عشق مردم به قرآن را در اینجا مشاهده کردید. و ‌الحمدلله‌ در اینجا فضاى معنوى خوبى هست. ما هم خوشحالیم که شماها را از نزدیک دیدیم و صدایتان را شنیدیم. و ‌الحمدلله‌ از جهت اُنس با قرآن و تلاوت قرآن، توفیقات خدا شامل حال شما هست. و امیدواریم ‌ان‌شاءالله‌ باز هم سفرهاى دیگرى را به تهران بیایید. اینجا ‌الحمدلله‌ استعداد جوانها براى قرآن خیلى خوب است و در این یازده سال بعد از انقلاب، به نسبت، خیلى پیش رفته. خب، آقایان اوقاف و سازمان تبلیغات تلاش میکنند، زحمت میکشند.

 و آن چیزى که همیشه وقتى به یاد شماها ‌-یعنى قرّاء- می‌افتم، براى من اهمّیّت پیدا میکند، یک نکته است؛ و آن این است که شماها نقش زیادى دارید در توجّه دادن مستمعین خودتان به مضامین قرآن. واقعاً آن چیزى را که مردم احتیاج دارند از قرآن بفهمند، شما میتوانید به آنها القا کنید و تلقین کنید. چقدر خوب است که برخى از آیات کریمه‌ی قرآن که مناسب حالِ امروز مسلمین است، در تلاوتهاى شما کثیرالتّردّد(۲) باشد. البتّه همه‌ی آیات قرآن را مردم محتاجند، لکن بعضى از اینها امروز واقعاً مورد توجّه شدید و دائمى مردم بایستى باشد: توکّل به خدا، نترسیدن از دشمنان خدا، مجاهدت در راه خدا، امید به فضل و کمک و اعانت الهى، بخصوص وحدت مسلمین، و از این قبیل چیزها که در آیات کریمه‌ی قرآن بحمدا‌لله‌ مضامین فراوانى دارند. اگر شما اینها را در تلاوتهایتان و در اجتماعاتتان بخوانید و یک قدرى مردم به این مضامین توجّه پیدا کنند، خیلى خدمت بزرگى است. یک آیه را که شما خوب میخوانید، گاهى از یک ساعت سخنرانى که یک نفرى درباره‌ی آن آیه بکند، بیشتر ارزش دارد، یعنى این واقعاً یک انقلابى در روح ایجاد میکند. و شکر هر نعمتى عبارت است از اینکه انسان آن نعمت را در جاى خودش مصرف کند؛ و شکر این صداى خوب و این نَفَس قوى و این آشنایى با رموز تلاوت، همین است که من گفتم.

 امیدوارم که در ایران به شما خوش گذشته باشد. من دلم میخواست که آقایان در مشهد بیشتر از این بمانند؛ من دلم میخواست یک هفته مشهد بمانند؛ قضیت اکثر عمرى فى تلک البلدة.(۳) خب حالا عیبى ندارد که یک چند آیه‌اى هم تلاوت کنند که ما با تلاوت آقایان وداع کنیم.(۴)

یک نکته‌اى که در ذهنم بود به آقایان بگویم، این است که دعاهاى خیلى خوبى از طُرق شیعه از اهل‌بیت روایت شده که واقعاً خیلى دعاهاى عالیة‌المضامینى است؛ خیلى فوق‌العاده است. من به این دعاهایى که روایت شده ‌-در صحاح، در کتب مختلف- نگاه کرده‌ام؛ واقعاً هیچوقت به این علوّ مضمون در هیچ جا ندیده‌ام؛ مثل همین مناجات شعبانیّه‌اى که الان در این ایّام مستحب است که خوانده بشود،(۵) یا مثل همین دعاى شجرة‌النّبوّة، اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوضِعِ الرِّسالَة؛(۶) خیلى دعاهاى عجیبى است. من دلم میخواست که در این سفر فرصت میشد [و این دعاها را میخواندند]. من یادم رفت به آقایان سفارش کنم؛ نمیدانم چنین کارى کردند یا نه.(۷) البتّه دعاى کمیل خیلى خوب است؛ لکن اگر یک وقتى حالش را داشتند و این دعاهاى این‌جورى را خواندند، به نظر من میرسد که خیلى چیز خوبى خواهد شد؛ یعنى همه‌ی مؤمنین استفاده خواهند کرد و حال توجّه و توسّل زیادى را عاید خواهد کرد. البتّه الان چاپ‌شده‌ی این دعاها در مجموعه‌ها هست، امّا جداگانه [هم] من میگویم با خطّ نسخ اعلىٰ ‌-هم مناجات شعبانیّه را، هم دعاى شجرة‌النّبوّة را، [هم] مثلاً مناجات خمس‌عشرة(۸) را که خیلى عجیب است- بنویسند و براى آقایان بفرستند که اگر یک وقتى مایل بودند، بخوانند. خیلى خب، این دو سه دعا را [آماده کنید]، به بنده هم نشان بدهید، بعد هم هدیه کنید و بفرستید برایشان ‌-چیز خیلى جالبى هم خواهد شد- که آنجا از این استفاده کنند.

 صحیفه‌ی‌سجّادیّه هم واقعاً بسیار چیز فوق‌العاده‌اى است؛ در بین قدما به زبور‌آل‌محمّد معروف است. یعنى دعاهاى این بزرگوار ضمن اینکه استغاثه‌ی به خدا است در حدّ اعلىٰ، علاوه‌ی بر این پُر است از معارف اسلامى؛ یعنى صرفاً دعا نیست، بلکه در لباس دعا، همه‌ی معارف اسلامى ‌-توحید، نبوّت و معارف گوناگون اسلامى- در این دعاها تعلیم داده شده. امشب هم شب ولادت آن حضرت است. آقایان، شیخ عبدالفتّاح شعشاعى را دیده بودند؟ خواندن این شیخ ابراهیم ‌-پسرش- را هم ما گاهى شنفتیم؛ تا حدودى شبیه پدرش میخواند. ما نوارهاى شیخ عبدالفتّاح را هم که آن اوایل آوردند و آشنا شدیم، بعضى از آنها را گوش کردیم؛ خیلى خوب بود؛ انصافاً قارى بزرگى بوده.

 حالا ما یک جلد کلام‌ا‌لله‌ و [یک جلد] صحیفه‌ی‌سجّادیّه میخواهیم به آقایان هدیه کنیم. خب، ما خیلى خوشحال شدیم از آشنایى با آقایان، خوشحال شدیم از انتشار صدایشان در فضاى اسلامى کشور خودمان، و خوشحالیم از سلامت شما و قوّت شما. امیدواریم که ‌ان‌شاءالله‌ براى این مردم سى چهل سال دیگر بخوانید. خداحافظ شما. فی‌امان‌ا‌لله‌


۱) این دیدار در پایان سفر قاریان مصرى -شیخ راغب مصطفىٰ غلوش و شیخ محمّد احمد بسیونى- به ایران، برگزار شد. ر.ک: بیانات در دیدار جمعى از قاریان قرآن (۱۳۶۸/۱۱/۲۰)