درباره قرائت قرآن

زمزمه‌ای از بالا

قدم اول؛ تضمین حرکت

در رژیم گذشته به قرّاء فرصت نمی‌دادند؛ لیکن از وقتی که جمهوری اسلامی ایجاد شد، الحمدلله جوان‌ها و بچه‌های ما شوق پیدا کردند و به سمت تلاوت رفتند. الان شاید ده‌ها هزار جوان در سنین کم هستند که بدون آن ‌که درس و کلاس مشخصی هم داشته باشند، تلاوت قرآن می‌کنند. همین نوارهای اساتید را گوش کرده‌اند و به تدریج رشد نموده‌اند و الان به برکت همین کار، یک قشر و طبقه‌ی خوبی به وجود آمده‌اند که خودشان هم استادند؛ یعنی بدون آن‌ که کلاس و دوره‌ای دیده باشند، به‌تدریج با استماع و دقت و مطالعه‌ی کتاب‌های قرائت، استاد شده‌اند. اگر ملتی بخواهد به قرآن عمل کند، قدم اولش آشنایی با همین الفاظ و ظواهر قرآن است. عامّه‌ی مردم باید با قرآن انس بگیرند. این انس، حرکت به سمت مفاهیم قرآن را تضمین می‌کند.

دیدار با شیخ راغب مصطفی غلوش و شیخ محمد بسیونی

20/11/1368

دست ‌کم

انقلاب، ما را وارد وادی آشنایی با قرآن کرد. ما تازه وارد این وادی شده‌ایم. وقتی در کشوری مثلاً بیست یا بیست و پنج میلیون جوان از زن و مرد هست، جا دارد که در میان این‌ها اقلاً دو سه میلیون تالی قرآن با آداب و شرایطش باشد، اقلاً یک میلیون از این جوانان حافظ کلام خدا باشند، تعداد معتنابه‌ی از جوانان، عارف به معانی قرآن و قادر به فهم الفاظ و ظواهر قرآن باشند، تعداد معتنابه‌ی، عالم به قرائات مختلف و نوافل قرائت و زینت‌های تلاوت قرآن باشند و بدون استثنا، همه‌ی مردم در این کشور، قادر به روخوانی قرآن باشند. این قاعده است. نمی‌شود قبول کرد در کشوری که مردمش معتقد به اسلام هستند، احدی از آحاد مردم -غیر از اطفال بسیار کوچک- باشند که نتوانند قرآن را بخوانند؛ چه رسد به این ‌که در نظامی، مردم بر پایه‌ی اسلام زندگی کنند.

سخنرانی در پایان مراسم قرائت قاریان قرآن

19/01/1369

مثل میخی در گوش

آنچه که وظیفه‌ی قرّاء است، این است که قرائت را روزبه‌روز بهتر کنند. ما به عموم مردم می‌گوییم که با قرآن اُنس بگیرند؛ به شما قرّاء هم می‌گوییم که تلاوتتان را روزبه‌روز بهتر، قوی‌تر، صحیح‌تر و با خصوصیات جاذبه‌آفرین همراه‌تر بکنید.

شما یک وظیفه دارید. من شما را فعلاً به قاری شدن حرفه‌ای دعوت نمی‌کنم. البته اگر یک وقت هم قاری حرفه‌ای شدید، ما مخالفتی نداریم. آنچه مورد نظر من است، توجه به قرآن در کنار شغلتان است؛ همین وضعی که الان شماها دارید. یعنی یکی دانشجوست، یکی دانش‌آموز است، یکی طلبه است، یکی کاسب است، یکی اداری است، یکی نظامی است، ضمناً قاری هم هستند. در همین وضعی که الان دارید، قرائت را تکمیل کنید.

بعضی از برادران قرآن می‌خوانند، اما قطع و وصل‌ها غلط است. امروز در همین آیاتی که تلاوت شد، آیه‌ای را شما وصل کردید که مقول قول الهی، با مقول قول کفار قاطی شد! آیا این خوب است؟ کسی که ترجمه‌ی قرآن را می‌فهمد، وقتی این وصل بی‌جا را از شما می‌شنود، مثل این است که میخی در گوشش فرومی‌کنند! پریشب که من تلویزیون تماشا می‌کردم، یک نفر از همین برادران ایرانی خودمان قرآن می‌خواند که قطع و وصلش واقعاً آدم را کلافه می‌کرد. چرا این‌طوری قطع و وصل می‌کنید؟ در قرائت اصلاً این یک علم است که کجا بایستی؟ آیه را کجا وصل و کجا باید قطع کرد. نگویید فلان کس در مصر خوانده؛ بی‌خود کرده خوانده است! مگر هر کس هر چه خواند، همان برای شما حجّت می‌شود؟

دیدار با قاریان قرآن؛ شعبان عبدالعزیز صیاد، محمود صدیق منشاوی

22/01/1370

اثرگذاری ویژه

نکته‌ای که در تلاوت و تحفیظ قرآن خوب است شما به عنوان پیشکسوت به جوانان تذکر بدهید، این است که اگرچه همه‌ی آیات کریمه‌ی قرآن نور است، اما امروز جوانان به بخشی از آیات قرآن خیلی احتیاج دارند و آن، چیزهایی است که عزت اسلام و عزت جامعه‌ی اسلامی و توحید عملی جوامع اسلامی در آن‌هاست. جوانان ما در همه‌جای دنیای اسلام بایستی این‌گونه آیات را روان و حفظ باشند و از آن‌ها درس بگیرند. حتی من یک ‌وقت به این ائمه‌ی جماعتی که در بعضی از کشورهای عربی و اسلامی، آیاتی را در قرائت نماز انتخاب می‌کنند، گفتم آیاتی را انتخاب بکنید که می‌تواند در سرنوشت ملت‌های اسلامی به‌طور ویژه اثر بگذارد.

سخنرانی در دیدار با قاریان قرآن؛ محمد محمود طبلاوی، ابوالعینین شعیشع و احمد رزیقی

16/03/1370

وصل شوید

ما باید رابطه‌مان را با قرآن روزبه‌روز مستحکم‌تر کنیم. در خانه‌ها قرآن بخوانید. حتی در هنگام بی‌کاری، چنانچه مختصر فراغتی پیدا می‌کنید، خودتان را به قرآن وصل کنید. هر روز مقداری قرآن بخوانید و آن را فرابگیرید. این روش‌های تجویدی را فرابگیرید. از این معلمان و اساتیدی که عمدتاً از کشور مصر آمده‌اند، هرچه ممکن است، استفاده کنید. این استاد «ابوالعینین شعیشع» که یک پیر قرآن است، بنده از سی سال پیش، شاید هم بیشتر، با صدا و نوارهای ایشان آشنا هستم. این‌ها عمرشان را با قرآن گذرانده‌اند. این‌ها کسانی هستند که در این رشته‌ی قرائت و تلاوت قرآن کار کرده‌اند؛ خوب هم کار کرده‌اند، حائز مراتب خوب هم شده‌اند. آنچه را که این اساتید قرآن دارند، از آن‌ها فرابگیرند. البته قرآن یک دریای عمیق و یک بحر واسع است و نهایتی ندارد؛ هرچه پیش بروید، چه در سطح قرآن و چه در اعماق آن، هم‌چنان امکان سیر و پیش‌رفت و حرکت وجود دارد.

سخنرانی در مراسم اختتامیه‌ی هشتمین دوره‌ی مسابقات بین‌المللی حفظ و قرائت قرآن کریم

17/11/1370

توقف یعنی سرازیری

بحمدالله از لحاظ تلاوت و قرائت، پیشرفتمان خوب بوده است. اگر خودمان را با سال‌های اول انقلاب مقایسه کنیم، باید بگوییم که هم کیفاً و هم کماً پیشرفت کرده‌ایم؛ یعنی تعداد کسانی که استعداد خودشان را برای تلاوت نشان می‌دهند و صداهای خوش، حنجره‌های قوی و قدرت ابتکار و خلاقیت در خوانندگی دارند، زیادتر شده‌اند. از این جهت ما خوشحالیم. امروز بحمدالله ما بعضی از اصوات گرم را از جوانانی شنیدیم که آن تازگی صدای جوانی در تلاوتشان کاملاً محسوس است. این‌ها باید بدانند که میدان برای پیشرفتشان خیلی باز است و به‌هیچ ‌وجه حق ندارند در یک حد متوقف بمانند. توقف یعنی سرازیر شدن و تنزل.

سخنرانی در پایان مراسم قرائت قاریان قرآن، در ماه مبارک رمضان

27/12/1370

صاحب سبک باشید

ما احتیاج داریم که در داخل کشور قرّایی پیدا بشوند که در قرائت صاحب سبک باشند؛ حالا به همین قرائت مشهوری که ما می‌خوانیم که قرائت «حفص» باشد، یا در کنارش هم قرائت‌های دیگری که مثلاً در شمال آفریقا معمول است. این ‌که شما می‌بینید مصری‌ها دائماً قرائت «ورش» و «قالون» را می‌خوانند، به این دلیل است که این دو قرائت در آن‌جاها رایج است. مثلاً در لیبی و الجزایر و تونس، قرائت «ورش» در مکتب‌خانه‌ها تدریس می‌شود نه قرائت «حفص». البته در دنیای اسلام قرائت «حفص»، همین قرائتی که حالا معمول ماهاست و آن را می‌خوانیم، معروف‌تر است. من موافقم که برادران قرائت‌های دیگر و به‌خصوص قرائات معروف مثل قرائت «ورش» را یاد بگیرند و بخوانند.

سخنرانی در پایان مراسم قرائت قاریان قرآن، در ماه مبارک رمضان

27/12/1370

هدف اصلی

ما باید به آن‌جا برسیم که وقتی قاری ما شروع به خواندن می‌کند، کیفیت ادا و بیان کلمات قرآنی توسط او به‌گونه‌ای باشد که حضار به همان اندازه که با زبان عرب آشنا هستند، تحت تأثیر قرار بگیرند؛ که هدف اصلی قرائت هم این است. شما که الحمدلله صدا و تجوید و قرائتتان خوب است، باید تلاش کنید به آن‌جا برسید که مثل شیخ مصطفی اسماعیل -که این آقایان قرایی که به این‌جا می‌آیند، کمتر مثل او می‌خوانند- بتوانید کلام خدا را آن‌چنان ادا کنید که مستمع به همان اندازه‌ای که ظرفیت دارد، تحت تأثیر کلام الهی قرار بگیرد و آن فضا را احساس کند. شما باید در این زمینه صاحب سبک بشوید و دیگر مقلد این و آن هم نباشید. این آن حدّ اعلایی است که فعلاً مورد نظر ماست. این زحمت و تلاش و نوآوری لازم دارد.

سخنرانی در پایان مراسم قرائت قاریان قرآن، در ماه مبارک رمضان

27/12/1370

قهرمان قرآنی

وقتی قرآن وارد جامعه می‌شود، حضور قرآن حلاوت خود را به کام‌ها می‌چشاند. امروز قرآن در کشور ما سیطره دارد. قدم اول یاد گرفتن متن قرآن است و این باید روزبه‌روز زیاد شود. اگر بخواهیم همه‌ی قرآن را بیاموزند، عده‌ای باید در اوج قرار گیرند؛ مثل همه چیز دیگر. همین‌ طور که اگر بخواهید ورزش، همگانی شود، بایستی عده‌ای قهرمان را جلوی چشم مردم نگهدارید؛ اگر بخواهید قرآن در خانه‌ها، بین بچه‌ها، بین بزرگ‌ها، بین زن‌ها و مردها رواج پیدا کند، بایستی قهرمانان قرآنی را احترام کنید. این است که ما به این‌ها احترام می‌کنیم. این‌ها حامل قرآنند، این‌ها عزیزند. زبان این‌ها عزیز است، لب‌ها و دل‌های این‌ها عزیز است؛ چون با قرآن مأنوس است. جان ما به قربان قرآن! اما این‌جا تمام نمی‌شود؛ حفظ قرآن، فهمیدن مفاهیم و ترجمه‌ی کلمه کلمه‌ی قرآن، برای کسانی که به زبان عربی آشنایی ندارند، لازم است.

وقتی که کلمات قرآن را فهمیدید، آن وقت تدبر لازم است. حتی آن کسی که الفاظ عربی را هم خوب بلد است، اگر تدبر نکند، بهره‌ی کمی از قرآن خواهد برد. در قرآن، تدبر لازم است. تدبر یعنی اندیشیدن در مفاهیم قرآنی.

مراسم اختتامیه‌ی پانزدهمین دوره‌ی مسابقات قرآن

01/09/1377

برگشت به قرآن

اولین توصیه‌ی قرآن، توحید و توجه به خدا و شکستن بت‌های زر و زور است؛ به هر شکل که هستند. توصیه‌ی دیگر قرآن به مسلمان‌ها اتحاد کلمه‌ی آن‌هاست. اگر ما نهی قرآن را که می‌گوید «و لا تفرّقوا» مورد توجه قرار ندهیم و به بهانه‌های مختلف بین خود اختلاف و تفرقه ایجاد کنیم و امت اسلامی را قطعه قطعه و جدا جدا کنیم، نتیجه‌ی همین وضعی می‌شود که ملاحظه می‌کنید؛ دشمن به قطعه‌ای از پیکر اسلامی حمله می‌کند، دیگر قطعه‌ها انگار نه انگار! در حال خواب خوش هستند! این جدایی است.

باید به قرآن برگردیم. برگشتن به قرآن، فقط به تلاوت و حفظ آن نیست. تلاوت و قرائت و حفظ قرآن، مقدمه‌ی فهم و عمل است.

مراسم اختتامیه‌ی‌ هجدهمین دوره‌ی مسابقات حفظ، قرائت و تفسیر قرآن کریم

26/07/1380