همیشه در طول این سالهای طولانی هر وقت با مردم آذربایجان دیداری داشتهایم - چه در اینجا، چه در تبریز و سایر شهرها - نشانهی زنده بودن و طراوت و نشاط و ابتكار در رفتار مردم و در شعارهای مردم دیده میشد؛ امروز هم همینطور است، در تاریخ كشور ما هم همینطور است، گذشتهها هم همینطور بوده است؛ ولی تاریخ دوران نزدیك به زمان ما وقتی مورد كاوش قرار بگیرد، انسان میبیند در صف مقدم غالباً مردم آذربایجان و مردم تبریز حضور و جایگاه خودشان را تثبیت كردهاند؛ مخصوصاً آنجایی كه مصالح عظیم تاریخی كشور درمیان بوده است. مثلاً در قضیهی تنباكو كه مقطع بسیار مهمی بود و دشمنان استقلال كشور قصد داشتند كشور را یكجا ببلعند، یكی از نقاط حساسی كه مردم و روحانیتِ آنجا ایستادگی كردند و اثرگذاری كردند، تبریز بود؛ مرحوم آمیرزا جواد مجتهد - عالم معروف تبریزی - و تودههای عظیم مردم، دنبال او. در قضیهی مشروطیت، قضایای تبریز شگفتآور است. در مورد نقش آذربایجان در مشروطیت و جهتگیری مردم آذربایجان خیلی كتاب نوشتهاند؛ اما به نظر من هنوز هم حرفهای نگفتهای وجود دارد كه میشود نوشت و باید نوشت.
پدرم در قضایای مشروطهی تبریز جوانی بوده است در این شهر. خود او شاهد قضایا بوده است. مرحوم باقرخان، هممحلهی آنها بوده است در كوچهی قرهباغیها. ایشان از نزدیك مسائل را دیده بود و نقل میكرد. میدانیم كه جهتگیری ستارخان و باقرخان در مشروطیت، درست نقطهی مقابل جهتگیری كسانی بود كه مشروطیت انگلیسی و مشروطیتِ زیر پرچم بیگانه را میخواستند. ستارخان در سخنرانی و اعلامیهاش میگفت: «من میخواهم زیر پرچم اباالفضل العباس حركت كنم». بودند كسانی كه میخواستند نهضت را بكشانند به سمت حركت انگلیسی، اما ستارخان ایستادگی كرد. بعد هم همانها بودند كه مرحوم ستارخان و مردم باقرخان را كشاندند تهران و در باغ اتابك، آنها را از بین بردند؛ هر كدام را به نحوی.
جهت حركت مردم آذربایجان و مردم تبریز در مشروطیت، چنین جهتی بود: ایستادگی، اقتدار، حضور عظیم مردمی، و در خط درست دین و استقلال كشور.
در قضایای بعد هم همینطور بود. در قضیهی مرحوم شیخ محمد خیابانی - كه تبریز یك تنه ایستاد - مسأله، مسألهی قرارداد وثوقالدوله بود. در تهران، عمال حكومت ضعیف با یك قرارداد، امور مالی و امور نظامی كشور را دودستی تقدیم كردند به انگلیسیها. تبریزیها ایستادند. مرحوم خیابانی و دیگران در مقابل این قضیه بود كه ایستادند و آن حوادث عجیب تبریز پیشآمد كرد. تبریز همیشه اینطور بود.
29 بهمنِ تبریز هم از همین قبیل قضایاست كه سرنوشتساز بود؛ والّا اگر مردم تبریز قیام 29 بهمن را نكرده بودند، این حركت عظیم اتفاق نمیافتاد. در قضیهی قم یك عده شهید شدند - مثل بقیهی شهادتها - كه ممكن بود مدتی سر زبانها باشد، بعد بتدریج كمرنگ شود؛ اما تبریزیها و آذربایجانیها نگذاشتند این قضیه گم و فراموش شود. 29 بهمن را به عنوان چهلم شهدای قم برپا كردند. در واقع با اقامهی عزا در چهلم شهیدان، حوادث انقلاب را به مردم دیگر ایران یاد دادند. این یك ابتكار بود، منشأ سایر حركات بود، بابركت بود. بعد مردم مناطق دیگر، چهلم شهدای تبریز را گرفتند و منتهی شد به حركتهای عظیمی كه به پیروزی انقلاب رسید.
اینكه من بارها گفتهام كه طراحان سیاستهای امریكایی و انگلیسی در ایران، آذربایجان را نشناختهاند، به خاطر این است؛ اینكه من میگویم مردم تبریز را نشناختهاند، به خاطر این است. اینها میخواهند با توهمات، ملت ایران را تكهتكه كنند؛ بیعقلی میكنند میآیند سراغ آذربایجان. آذربایجان نقطهی ثقل ملت ایران است؛ یكی از عمدهترین مراكز حیات ملت ایران است. این ایراننشناسها، آذربایجاننشناسها برای مقاصد ابلهانهی خودشان میآیند سراغ تبریز و سراغ آذربایجان و یك مشت مزدور نادان از اینها پول میگیرند، آنها را فریب میدهند، طراحان سیاستهای خارجی هم فریب این چهار تا مزدور را میخورند. تا حالا هر حادثهای از سوی ضدانقلاب در تبریز یا در آذربایجان اتفاق افتاده است، خود آذربایجانیها جواب دادهاند. شما یادتان هست - حالا شاید خیلی از جوانها یادشان نباشد، اما اغلب یادشان است - كه اول انقلاب، عدهای را از خارج تبریز به اسم مبارز و به اسم اپوزیسیون آوردند كه مرحوم شهید مدنی را محاصره كردند. از بیرون كه كسی نیامد برای دفاع از انقلاب، خود مردم تبریز وقتی صحنه را دیدند، آمدند بیرون. تبریز، خودكفاست؛ آذربایجان، از لحاظ غیرت انقلابی و دفاع از انقلاب خودكفاست. این چیزهاست كه انسان میفهمد اینها آذربایجان را نمیشناسند، ایران را نمیشناسند، مردم ایران را نمیشناسند. طراحان سیاستهای ضدانقلاب در دنیا - چه در سرویسهای اطلاعاتی امریكا، چه در سرویسهای اطلاعاتی انگلیس و دیگران - كه برای ملت ایران و برای سرنوشت انقلاب، به خیال خودشان دارند طراحی میكنند، مردم ایران و این حقایق ماندگار در میان ملت ما را نمیشناسند.1385/11/28
بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی
تاریخ قیام تحریم تنباکو, تاریخ نهضت مشروطیت, تاریخ بر سر کار آمدن و حکمرانی محمدرضا پهلوی, تاریخ نهضت امام خمینی(ره) و قیام 15 خرداد, تاریخ مبارزات و پیروزی انقلاب اسلامی, شهید آیت الله مدنی, مردم آذربایجان
روایت تاریخی
لینک ثابت
تاریخ قیام تحریم تنباکو, تاریخ نهضت مشروطیت, تاریخ بر سر کار آمدن و حکمرانی محمدرضا پهلوی, تاریخ نهضت امام خمینی(ره) و قیام 15 خرداد, تاریخ مبارزات و پیروزی انقلاب اسلامی, شهید آیت الله مدنی, مردم آذربایجان
روایت تاریخی