تعیین سرنوشت امت اسلامی، هدف اجتماع در حج
این‌که امّت اسلام - هر ملتی از ملتهای مسلمان - کسانی از خودشان را در یک روز به یک نقطه می‌فرستند تا آنها با هم اجتماع کنند، این اجتماع برای چیست؟ اینها نکات و دقایقی است که به تعبیر امام صادق علیه‌الصّلاةوالسّلام: «یعرف هذا و اشباهه من کتاب اللَّه؛»(1) باید هر مسلمانی از مفاهیم قرآنی و اسلامی بداند.
خدای متعال، از همه‌ی ملل مسلمان، جماعتی را دعوت می‌کند و به آنها می‌گوید: بیایید در این ایام معلوم، دور هم و با هم باشید. «ثم افیضوا من حیث افاض النّاس(2)؛» همه با هم حرکت کنید. همه با هم افاضه کنید، و همه با هم به طواف بپردازید. این اجتماع همگانی برای چیست؟ مسلمان نقاط مختلف دنیا، در یک نقطه گرد هم بیایند که چه کنند؟ دور هم جمع شوند و در سکوت، به صورت همدیگر نگاه کنند و بعد از چند روز هم به اوطان خود برگردند؟! چرا دور هم جمع می‌شوند؟ جمع شوند تا اختلافات خود را با هم مطرح کنند؟ این جمع شدن به چه معنی است؟ جواب این است که جمع شدن افرادی از همه‌ی ملتها در یک نقطه، آن هم یک نقطه‌ی مقدّس، فقط می‌تواند یک فایده و یک معنا داشته باشد. آن فایده و معنا این است که دور هم جمع شوند تا درباره‌ی سرنوشت امّت اسلامی تصمیم‌گیری کنند و در این مجمع، به حیث امّت، یک قدم خوب برداشته شود و کاری سازنده و مثبت صورت گیرد. این کارِ سازنده و مثبت، به چه کیفیّتی می‌تواند باشد؟ به این کیفیّت که یک وقت است ملتهای اسلامی آن قدر پیشرفته‌اند - امیدواریم آن روز برسد - که وقتی در حج جمع شدند، در خلال این کنگره‌ی عظیم مردمی، از برگزیدگان ملتها، مجلسِ مفصّلِ چند هزار نفره‌ای تشکیل گردد و این مجلس مصوّباتی داشته باشد و آن مصوّبات در همان کنگره‌ی عظیم به تصویب آحاد حجّاجِ آمده از کشورها برسد و بعد برای اجرا به دولتها و ملتها ابلاغ گردد. این، بهترین کار است؛ که، متأسفانه امروز عملی نیست. زیرا ملتها هنوز در این زمینه، آن قدر پیش نرفته‌اند؛ بخصوص که دولتها هم به آنها کمکی نمی‌کنند. اما تا وقتی که چنان تصمیم‌گیریِ عملی در موسم حج امکان ندارد، کارِ واجب در آنجا چیست؟ این است که ملتها به هر نحو که بتوانند نسبت به مصالح دنیای اسلام دلبستگی نشان دهند و ضمن تأکید بر وحدت بین خود، به اظهار برائت از دشمنانِ دنیایِ اسلام بپردازند. این کمترین کاری است که می‌شود در حجّی که اسلام معیّن کرده است، انجام داد و از آن متوقّع بود.1373/01/31
1 )
الكافی ، ثقة الاسلام كلینی ج 3 ص 33؛
التهذيب، شیخ طوسی،ج 1،ص 363 ؛
وسائلالشيعة، شیخ حر عاملی، ج 1،ص 464 ؛
قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَثَرْتُ فَانْقَطَعَ ظُفُرِی فَجَعَلْتُ عَلَى إِصْبَعِی مَرَارَةً فَكَيْفَ أَصْنَعُ بِالْوُضُوءِ قَالَ يُعْرَفُ هَذَا وَ أَشْبَاهُهُ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِی الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ امْسَحْ عَلَيْه
ترجمه:
عبدالاعلی بنده آل سام روایت می كند كه به امام صادق(ع) گفتم: زمین خوردم و ناخنم كنده شد و روی آن مرهمی قرار داده ام پس چگونه وضو بسازم فرمود: حكم این مسئله و امثال آن از كتاب خدای بزرگ وبلند مرتبه شناخته و استفاده می شود [كه می فرماید] خداوند كار دشوار و طاقت‌فرسا در دین بر شما قرار نداده است، پس روی آن مرهم مسح كن.
2 )
سوره مبارکه البقرة آیه 199
ثُمَّ أَفيضوا مِن حَيثُ أَفاضَ النّاسُ وَاستَغفِرُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفورٌ رَحيمٌ
ترجمه:
سپس از همان‌جا که مردم کوچ می‌کنند، (به سوی سرزمین منی) کوچ کنید! و از خداوند، آمرزش بطلبید، که خدا آمرزنده مهربان است!
حج، فریضه‌ای برای انجام دسته‌جمعی عبادت
حضور مسلمانان در حج باید یک حضور معنی‌دار باشد. والّا اگر فقط جنبه‌ی معنوی و ذکر خدا منظور بود، انسان می‌توانست در خانه‌ی خودش بنشیند و ذکر خدا کند. دیگر «یأتوک رجالا و علی کل ضامر یأتین من کل فجّ عمیق(1)» لازم نبود. اگر اجتماع معنا نداشت، دیگر «ایام معلومات»(2) لازم نبود. می‌گفتند: «هر کس، در هر وقت از سال توانست به مکه برود.» مگر نمی‌شد؟! این‌که گفتند «یک جا جمع شوید»، برای همین چیزهاست. برای این است که ذکر خدا هم دستجمعی گفته شود. اعتصام به حبل پروردگار هم دستجمعی صورت گیرد. می‌فرماید: «و اعتصموا بحبل اللَّه جمیعا»(2) و نه «فرادا». مسأله این است!1373/01/31
1 )
سوره مبارکه الحج آیه 27
وَأَذِّن فِي النّاسِ بِالحَجِّ يَأتوكَ رِجالًا وَعَلىٰ كُلِّ ضامِرٍ يَأتينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَميقٍ
ترجمه:
و مردم را دعوت عمومی به حج کن؛ تا پیاده و سواره بر مرکبهای لاغر از هر راه دوری بسوی تو بیایند...
2 )
سوره مبارکه الحج آیه 28
لِيَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم وَيَذكُرُوا اسمَ اللَّهِ في أَيّامٍ مَعلوماتٍ عَلىٰ ما رَزَقَهُم مِن بَهيمَةِ الأَنعامِ ۖ فَكُلوا مِنها وَأَطعِمُوا البائِسَ الفَقيرَ
ترجمه:
تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیاتبخش) باشند؛ و در ایّام معیّنی نام خدا را، بر چهارپایانی که به آنان داده است، (به هنگام قربانی‌کردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخورید؛ و بینوای فقیر را نیز اطعام نمایید!
3 )
سوره مبارکه آل عمران آیه 103
وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا ۚ وَاذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم إِذ كُنتُم أَعداءً فَأَلَّفَ بَينَ قُلوبِكُم فَأَصبَحتُم بِنِعمَتِهِ إِخوانًا وَكُنتُم عَلىٰ شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنقَذَكُم مِنها ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُم آياتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدونَ
ترجمه:
و همگی به ریسمان خدا [= قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگِ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهای شما، الفت ایجاد کرد، و به برکتِ نعمتِ او، برادر شدید! و شما بر لبِ حفره‌ای از آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد؛ این چنین، خداوند آیات خود را برای شما آشکار می‌سازد؛ شاید پذیرای هدایت شوید.
لزوم پیشگامی دولت و ملت ایران در کمک به ملتهای مظلوم
این‌که نسبت به ملتهای مظلوم، دیگران چه می‌کنند، به ما مربوط نیست. البته «به ما مربوط نیست» به این معناست که اگر دیگران به ملتهای مظلوم کمک نکردند، ما متوقّف نمی‌شویم. چرا؛ تلاش هم می‌کنیم. انقلاب و امام، این را به ما یاد دادند. یاد دادند که در انجام تکلیف، منتظر دیگران نشویم. «لا یضرّکم من ضلّ اذا اهتدیتم(1).» وقتی که شما می‌توانید پا در رکابِ وظیفه باشید، باشید؛ ولو ملتهای دیگر نباشند؛ ولو دولتهای دیگر اجازه ندهند. دولت و ملت ایران، به فضل الهی در راه انجام وظیفه‌ی اسلامی پیشگام باشند؛ حال، آن وظیفه‌ی اسلامی هر چه که می‌خواهد باشد.1373/01/31
1 )
سوره مبارکه المائدة آیه 105
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا عَلَيكُم أَنفُسَكُم ۖ لا يَضُرُّكُم مَن ضَلَّ إِذَا اهتَدَيتُم ۚ إِلَى اللَّهِ مَرجِعُكُم جَميعًا فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلونَ
ترجمه:
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! مراقب خود باشید! اگر شما هدایت یافته‌اید، گمراهی کسانی که گمراه شده‌اند، به شما زیانی نمی‌رساند. بازگشت همه شما به سوی خداست؛ و شما را از آنچه عمل می‌کردید، آگاه می‌سازد.
توده مردم عامل به لرزه در آوردن فدرت های استکباری
آن عاملی که قدرتهای استکباری را می‌لرزاند، «سوادالنّاس»(1) یعنی توده‌ی مردم است. و الّا، چند دولت، در فلان کنفرانس که در فلان گوشه‌ی دنیا برگزار می‌شود، بنشینند و قطعنامه‌ای هم صادر کنند. اهمیتی نمی‌دهند! صد قطعنامه هم صادر کنند، بی‌نتیجه است. مگر علیه صهیونیستهای غاصب، تا کنون چندین قطعنامه صادر نشده است؟ یعنی هیچ؛ یعنی بادِ هوا! قطعنامه فایده‌ای ندارد. آن عاملی که قدرتهای استکباری را به معنای واقعی می‌ترساند و متوقّف می‌کند، حضور آحاد ملتهاست.1373/01/31
1 )
خطبه 132 : از خطبههاى آن حضرت است در پند و اندرز و انديشيدن از مرگ
نَحْمَدُهُ عَلَى مَا أَخَذَ وَ أَعْطَى وَ عَلَى مَا أَبْلَى وَ ابْتَلَى الْبَاطِنُ
لِكُلِّ خَفِيَّةٍ وَ الْحَاضِرُ لِكُلِّ سَرِيرَةٍ الْعَالِمُ بِمَا تُكِنُّ الصُّدُورُ وَ مَا تَخُونُ الْعُيُونُ وَ نَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ غَيْرُهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً ( صلى الله عليه وآله ) نَجِيبُهُ وَ بَعِيثُهُ شَهَادَةً يُوَافِقُ فِيهَا السِّرُّ الْإِعْلَانَ وَ الْقَلْبُ اللِّسَانَ .
و منها : فَإِنَّهُ وَ اللَّهِ الْجِدُّ لَا اللَّعِبُ وَ الْحَقُّ لَا الْكَذِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا الْمَوْتُ أَسْمَعَ دَاعِيهِ وَ أَعْجَلَ حَادِيهِ فَلَا يَغُرَّنَّكَ سَوَادُ النَّاسِ مِنْ نَفْسِكَ وَ قَدْ رَأَيْتَ مَنْ كَانَ قَبْلَكَ مِمَّنْ جَمَعَ الْمَالَ وَ حَذِرَ الْإِقْلَالَ وَ أَمِنَ الْعَوَاقِبَ طُولَ أَمَلٍ وَ اسْتِبْعَادَ أَجَلٍ كَيْفَ نَزَلَ بِهِ الْمَوْتُ فَأَزْعَجَهُ عَنْ وَطَنِهِ وَ أَخَذَهُ مِنْ مَأْمَنِهِ مَحْمُولًا عَلَى أَعْوَادِ الْمَنَايَا يَتَعَاطَى بِهِ الرِّجَالُ الرِّجَالَ حَمْلًا عَلَى الْمَنَاكِبِ وَ إِمْسَاكاً بِالْأَنَامِلِ أَ مَا رَأَيْتُمُ الَّذِينَ يَأْمُلُونَ بَعِيداً وَ يَبْنُونَ مَشِيداً وَ يَجْمَعُونَ كَثِيراً كَيْفَ أَصْبَحَتْ بُيُوتُهُمْ قُبُوراً وَ مَا جَمَعُوا بُوراً وَ صَارَتْ أَمْوَالُهُمْ لِلْوَارِثِينَ وَ أَزْوَاجُهُمْ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَا فِي حَسَنَةٍ يَزِيدُونَ وَ لَا مِنْ سَيِّئَةٍ يَسْتَعْتِبُونَ فَمَنْ أَشْعَرَ التَّقْوَى قَلْبَهُ بَرَّزَ مَهَلُهُ وَ فَازَ عَمَلُهُ فَاهْتَبِلُوا هَبَلَهَا وَ اعْمَلُوا لِلْجَنَّةِ عَمَلَهَا فَإِنَّ الدُّنْيَا لَمْ تُخْلَقْ لَكُمْ دَارَ مُقَامٍ بَلْ خُلِقَتْ لَكُمْ مَجَازاً لِتَزَوَّدُوا مِنْهَا الْأَعْمَالَ إِلَى دَارِ الْقَرَارِ فَكُونُوا مِنْهَا عَلَى أَوْفَازٍ وَ قَرِّبُوا الظُّهُورَ لِلزِّيَالِ .
ترجمه:
خداى را مىستاييم بر آنچه گرفت و آنچه عنايت فرمود، و بر آنچه لطف كرد و بر آنچه آزمايش نمود، آگاه به هر نهان است، و حاضر در كنار هر راز، آگاه است به آنچه در سينهها نهفته، و به خيانت ديدهها عالم است. و شهادت مىدهيم كه خدايى جز او نيست، و محمّد صلّى اللّه عليه و آله برگزيده و فرستاده اوست، شهادتى كه در آن نهان با آشكار، و قلب با زبان موافق است.
و از اين خطبه است در انديشيدن از مرگ
به خدا قسم جدّى است نه شوخى، حق است نه دروغ، و آن نيست مگر مرگ كه داعى آن فريادش را به گوش رسانده، و رانندهاش با سرعت همه را مىراند. پس انبوه مردمان تو را نفريبد، در حالى كه مردم پيش از خود را ديدهاى از كسانى كه ثروت جمع كردند، و از كم شدنش ترسيدند، و به خاطر آرزوى طولانى و دور شمردن مرگ خود را از عواقب خطرناك در امان ديدند، چگونه مرگ بر آنان وارد شد، و آنها را از وطن بيرون كرد، و از جايگاه امنشان بر كنار نمود، بر تختههاى تابوت حملشان كرد، و مردم آنان را دست به دست مىكردند، در حالى كه بر دوش خود گرفته و با انگشتان نگاهشان مىداشتند. آيا نديدهايد آنان را كه دچار آرزوهاى طولانى بودند، و كاخهاى محكم مىساختند، و ثروت فراوان جمع مىكردند، چگونه خانههايشان تبديل به گورها شد، و اندوختههايشان نابود گشت، و ثروتشان به وارثان رسيد، و زنانشان به ازدواج مردان ديگر در آمدند، نه بر حسنات خود توانند افزود، و نه قدرت عذر خواهى از بديهايشان را دارند آن كه تقوا را با عمق دل دريافت در كار خير سبقت گرفت، و عملش به نتيجه كامل رسيد. پس بهرههاى تقوا را غنيمت دانيد، و كارى كه شما را شايسته ورود به بهشت مىكند انجام دهيد، زيرا دنيا براى اقامت دائم شما آفريده نشده، بلكه گذرگاهى ساخته شده تا از آن براى خانه ابدى زاد و توشهاى فراهم آوريد. پس براى كوچ از دنيا عجله كنيد، و مركبها را براى جدايى از آن آماده سازيد
خدای متعال، از همه‌ی ملل مسلمان، جماعتی را دعوت می‌کند و به آنها می‌گوید: بیایید در این ایام معلوم، دور هم و باهم باشید. «ثم افیضوا من حیث افاض النّاس؛» همه باهم حرکت کنید. همه باهم افاضه کنید، و همه باهم به طواف بپردازید. این اجتماع همگانی برای چیست؟ مسلمان نقاط مختلف دنیا، در یک نقطه گرد هم بیایند که چه کنند؟ دور هم جمع شوند و در سکوت، به صورت همدیگر نگاه کنند و بعد از چند روز هم به اوطان خود برگردند؟! چرا دور هم جمع می‌شوند؟ جمع شوند تا اختلافات خود را باهم مطرح کنند؟ این جمع شدن به چه معنی است؟ جواب این است که جمع شدن افرادی از همه‌ی ملتها در یک نقطه، آن هم یک نقطه‌ی مقدّس، فقط می‌تواند یک فایده و یک معنا داشته باشد. آن فایده و معنا این است که دور هم جمع شوند تا در بارهی سرنوشت امّت اسلامی تصمیم‌گیری کنند و در این مجمع، به حیث امّت، یکقدم خوب برداشته شود و کاری سازنده و مثبت صورت گیرد. این کارِ سازنده و مثبت، به چه کیفیّتی می‌تواند باشد؟ به این کیفیّت که یکوقت است ملتهای اسلامی آن قدر پیشرفته‌اند- امیدواریم آن روز برسد- که وقتی در حج جمع شدند، در خلال این کنگره‌ی عظیم مردمی، از برگزیدگان ملتها، مجلسِ مفصّلِ چندهزارنفرهای تشکیل گردد و این مجلس مصوّباتی داشته باشد و آن مصوّبات در همان کنگره‌ی عظیم به تصویب آحاد حجّاجِ آمده از کشورها برسد و بعد برای اجرا به دولتها و ملتها ابلاغ گردد. این، بهترین کار است؛ که، متأسفانه امروز عملی نیست. زیرا ملتها هنوز در این زمینه، آن قدر پیش نرفته‌اند؛ بخصوص که دولتها هم به آنها کمکی نمی‌کنند. اما تا وقتیکه چنان تصمیم‌گیریِ عملی در موسم حج امکان ندارد، کارِ واجب در آنجا چیست؟ این است که ملتها به هر نحو که بتوانند نسبت به مصالح دنیای اسلام دلبستگی نشان دهند و ضمن تأکید بر وحدت بین خود، به اظهار برائت از دشمنانِ دنیایِ اسلام بپردازند. این کمترین کاری است که می‌شود در حجّی که اسلام معیّن کرده است، انجام داد و از آن متوقّع بود.1373/01/31
لینک ثابت
واجبِ حج، حقیقتاً یک واجب بی‌نظیر است. چنان که اگر ما در همه تعالیم اسلامی غور کنیم، شبیه آن را نخواهیم یافت. حج وضع مخصوصی دارد و جنبه معنوی در آن فوق‌العاده است.1373/01/31
لینک ثابت
جنبه‌ی دنیایی و مربوط به زندگیِ حج هم بی‌نظیر است. یعنی واجبی است که فقط مربوط به یک فرد یا یک ملت نیست؛ بلکه مربوط به همه‌ی دنیای اسلام است.1373/01/31
لینک ثابت
حضور مسلمانان در حج باید یک حضور معنی‌دار باشد. والّا اگر فقط جنبه‌ی معنوی و ذکر خدا منظور بود، انسان می‌توانست در خانه‌ی خودش بنشیند و ذکر خدا کند.1373/01/31
لینک ثابت
این‌که دیگران در حج چه می‌کنند، به ما ربطی ندارد. ما باید آنچه را که وظیفهمان است در حج انجام دهیم و به فضل پروردگار، انجام هم میدهیم.1373/01/31
لینک ثابت
وحدت, اختلافافکنی, دشمن شناسی, حجاج
وحدت را حفظ کنید. دشمن، بسیار خواستار آن است که منادی وحدت را در خانه‌ی خودش دچار اختلاف و تفرّق کند.1373/01/31
لینک ثابت
در نمازهای جماعت، شرکت کنید. در اجتماعات، شرکت کنید. نماز اوّل وقت را به جماعت در حرمهای عالیمقام حتماً درک کنید.1373/01/31
لینک ثابت
برائت را ما از بیرون نیاوردهایم وارد حج كنیم. جزو حج، روح حج و معنای واقعی اجتماع عظیم حج است.1373/01/31
لینک ثابت
برائت جزو حج و تنیده در ذات حج است.1373/01/31
لینک ثابت
حضور مسلمانان در حج باید یك حضور معنی‌دار باشد.1373/01/31
لینک ثابت
استکبار, ترس دشمن, مردم ایران
آن عاملى كه قدرتهاى استكبارى را مىلرزاند، «سوادالناس» يعنى تودهى مردم است.1373/01/31
لینک ثابت
مردم ایران, ملت ایران(مخاطب), ایستادگی ملت ایران
ملت ايران رشتههاى ترس از قدرتها را بريد تا توانست مستقيم و راست بايستد و راست قامتى او براى ملتهاى ديگر درس شود.1373/01/31
لینک ثابت
