وجود اقتضائات برای انجام حقوق الهی برای انسان
اسلام نسبت به زن و مرد و همه‌ی خلایق، یک دید واقع‌بینانه و متکی بر فطرت و طبیعت و نیازهای حقیقی دارد؛ یعنی از هیچ‌کس بیش از تمکنش و بیش از آن چیزی که به او داده شده است، توقعی ندارد. اصلاً بنای اسلام بر این است؛ یک بنای واقعی و منطقی است. در دعای سحرهای جمعه، فقره‌یی است که بیان میکند: «و جعل ما امتنّ به علی عباده فی کفاء لتأدیة حقّه»(1)؛ یعنی آن چیزی که خدای متعال منت گذاشته و به کسی داده، در حد کفایت است، برای اینکه حقوق الهی را ادا کند. اصلاً شناخت واقعیات هر کس، متناسب با همان توقعی است که از او وجود دارد.
پس، اسلام به نیازها و خواهشها و طبایع بشری و غیربشری اهتمام ورزیده، اصلاً به آنها نظر کرده و حکم الهی را داده است؛ اما به معنای آن نیست که آرمانی برای انسانها ندارد.1369/10/16
1 )
بحارالانوار، ج 87 ، ص 277
... إِلَهِي طُمُوحُ اَلْآمَالِ قَدْ خَابَتْ إِلاَّ لَدَيْكَ وَ مَعَاكِفُ اَلْهِمَمِ قَدْ تَعَطَّلَتْ إِلاَّ عَلَيْكَ وَ مَذَاهِبُ اَلْعُقُولِ قَدْ سَمَتْ إِلاَّ إِلَيْكَ فَأَنْتَ اَلرَّجَاءُ وَ إِلَيْكَ اَلْمَلْجَأُ يَا أَكْرَمَ مَقْصُودٍ وَ أَجْوَدَ مَسْئُولٍ هَرَبْتُ إِلَيْكَ بِنَفْسِي يَا مَلْجَأَ اَلْهَارِبِينَ بِأَثْقَالِ اَلذُّنُوبِ عَلَى ظَهْرِي - لاَ أَجِدُ لِي إِلَيْكَ شَافِعاً سِوَى مَعْرِفَتِي بِأَنَّكَ أَقْرَبُ مَنْ رَجَاهُ اَلطَّالِبُونَ وَ أَمَّلَ مَا لَدَيْهِ اَلرَّاغِبُونَ يَا مَنْ فَتَقَ اَلْعُقُولَ بِمَعْرِفَتِهِ وَ أَطْلَقَ اَلْأَلْسُنَ بِحَمْدِهِ وَ جَعَلَ مَا اِمْتَنَّ بِهِ عَلَى عِبَادِهِ فِي كِفَاءٍ لِتَأْدِيَةِ حَقِّهِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ لاَ تَجْعَلْ لِلشَّيْطَانِ عَلَى عَقْلِي سَبِيلاً وَ لاَ لِلْبَاطِلِ عَلَى عَمَلِي دَلِيلاً...
ترجمه:
لزوم شناخت و رعایت حدود الهی در همه حال
من به شما - در هر شأنی که هستید - نصیحتی عرض می‌کنم. البته این نصیحت، در درجه‌ی اول، به خود من متوجه است و آن، حفظ حدود الهی است. اصل قضیه، این است. بعد از ایمان آوردن به اسلام، آنچه که مطرح میشود، حفظ خطکشیهای اسلام است. «و من یتعدّ حدوداللَّه فاولئک هم الظّالمون»(1). تعدی از حدود الهی، جایز نیست. اسلام و خطکشیها را دقیق معین کرده است. اگر کسی هم فکر کند که اسلام خطکشی نکرده است، باید خودش را ملامت کند و برود معلوماتش را زیاد نماید. حکومت اسلامی و نظام جمهوری اسلامی، آن وقتی سربلند است که بتواند حدود الهی را حفظ کند.
عبّاد بصری، امام سجاد(سلام‌اللَّه‌علیه) را در راه حج دید و عرض کرد: «ترکت الجهاد و صعوبته و اقبلت علی الحجّ و لینه». یعنی جهاد و سختیهایش را رها کرده‌ای و سراغ حج آمده‌ای که کار آسانی است؟! این آیه را هم برای حضرت خواند: «انّ اللَّه اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بانّ لهم الجنّة یقاتلون فی سبیل‌اللَّه فیقتلون و یقتلون». او برای امام سجاد(ع) آیه‌ی قرآن می‌خواند که چرا شما عوض جهاد، به حج می‌آیید؟! جهاد زیر پرچم چه کسی؟ عبدالملک مروان! یعنی امام سجاد(ع) زیر پرچم عبدالملک برود و جهاد کند؟ آیا این جهاد است؟ حضرت فرمود: دنباله‌ی این آیه را بلدی؟ عرض کرد: بله. فرمودند: بخوان. خواند: «التّائبون العابدون الحامدون السّائحون الرّاکعون السّاجدون الامرون بالمعروف و النّاهون عن المنکر و الحافظون لحدود اللَّه». حضرت فرمود: هر وقت که تائبون، عابدون، حامدون، سائحون، راکعون، ساجدون، امرون بالمعروف، ناهون عن المنکر و حافظون لحدوداللَّه سر کار آمدند، من زیر پرچم آنها می‌روم و آنگاه جهاد خواهم کرد؛ حالا روز جهاد نیست.(2)
حدود را بشناسید و طبق آن عمل کنید. هرچه که حد الهی است، آن درست است. سلایق شخصی باید دخالت نکند.1369/10/10
1 )
سوره مبارکه البقرة آیه 229
الطَّلاقُ مَرَّتانِ ۖ فَإِمساكٌ بِمَعروفٍ أَو تَسريحٌ بِإِحسانٍ ۗ وَلا يَحِلُّ لَكُم أَن تَأخُذوا مِمّا آتَيتُموهُنَّ شَيئًا إِلّا أَن يَخافا أَلّا يُقيما حُدودَ اللَّهِ ۖ فَإِن خِفتُم أَلّا يُقيما حُدودَ اللَّهِ فَلا جُناحَ عَلَيهِما فيمَا افتَدَت بِهِ ۗ تِلكَ حُدودُ اللَّهِ فَلا تَعتَدوها ۚ وَمَن يَتَعَدَّ حُدودَ اللَّهِ فَأُولٰئِكَ هُمُ الظّالِمونَ
ترجمه:
طلاق، (طلاقی که رجوع و بازگشت دارد،) دو مرتبه است؛ (و در هر مرتبه،) باید به طور شایسته همسر خود را نگاهداری کند (و آشتی نماید)، یا با نیکی او را رها سازد (و از او جدا شود). و برای شما حلال نیست که چیزی از آنچه به آنها داده‌اید، پس بگیرید؛ مگر اینکه دو همسر، بترسند که حدود الهی را برپا ندارند. اگر بترسید که حدود الهی را رعایت نکنند، مانعی برای آنها نیست که زن، فدیه و عوضی بپردازد (و طلاق بگیرد). اینها حدود و مرزهای الهی است؛ از آن، تجاوز نکنید! و هر کس از آن تجاوز کند، ستمگر است.
2 )
الكافی،ثقة الاسلام كلینی 5 ص 22 ح1
تفسیر القمی،علی بن ابراهیم القمی،ج1ص306
عوال اللالی،ابن ابی جمهور ج2ص98
لَقِيَ عَبَّادٌ الْبَصْرِيُّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ص فِی طَرِيقِ مَكَّةَ فَقَالَ لَهُ يَا عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ تَرَكْتَ الْجِهَادَ وَ صُعُوبَتَهُ وَ أَقْبَلْتَ عَلَى الْحَجِّ وَ لِينَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقاتِلُونَ فِی سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوابِبَيْعِكُمُ الَّذِی بايَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ فَقَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع أَتِمَّ الْآيَةَ فَقَالَ التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع إِذَا رَأَيْنَا هَؤُلَاءِ الَّذِينَ هَذِهِ صِفَتُهُمْ فَالْجِهَادُ مَعَهُمْ أَفْضَلُ مِنَ الْحَجِّ ».
ترجمه:
امام صادق (ع) فرمود: عباد بصری در راه مكه با امام سجاد(ع) برخورد كرد گفت ای علی بن حسین جهاد وسختی هایش را رها كردی و رو به حج و راحتیش آوردی خداوند بلند مرتبه می گوید: براستی كه خدا جان ها و اموال مومنان در برابر بهشت كه از آن آنهاست می خرد. در راه خدا می جنگند و می كشند و كشته می شوند این وعده حقی است بر او در تورات و انجیل و قرآن و چه كسی از خدا به عهدش وفادارتر است پس به داد و ستدی كه با خدا كرده اید بشارت دهید و این است آن پیروزی بزرگ. پس امام سجاد(ع) به او گفت آیه را كامل كن گفت [مومنان همان]توبه كنندگان، عبادت كنندگان، ستایشگران، روزه داران، ركوع كنندگان، سجده كنندگان، آمران به معروف و نهی كنندگان از منكر و حافظان احكام خدا [می باشند] و مومنان را بشارت ده پس امام سجاد(ع) گفت هر گاه كسانی دیدیم كه ویژگیشان این ها باشد پس جهاد در كنار آنان از حج برتر است.
اقامه حدود الهی از ویژگی‌های جامعه مهدوی است
اگر شما در کتب اسلامى و در متون اصلى اسلامى دقّت کنید، همه‌‌ى خصوصیّات آن جامعه[مهدوی] به دست مى‌‌آید. در همین دعاى ندبه‌‌اى که در روزهاى جمعه ان‌‌شاءالله موفّق باشید و بخوانید و میخوانید، خصوصیّات آن جامعه ذکر شده است؛ مثلاً آنجایى که میگوید: اَینَ مُعِزُّ الاَولِیاءِ وَ مُذِلُّ الاَعداء؛(1) آن جامعه، جامعه‌‌اى است که اولیاى خدا در آن عزیزند و دشمنان خدا در آن ذلیل و خوارند. یعنى ارزشها و معیارها در آن جامعه چنین است. أَیْنَ الْمُؤَمَّلُ لِإِحْیاءِ الْکِتابِ وَحُدُودِهِ؛(2) آن جامعه، جامعه‌‌اى است که حدود الهى در آن اقامه میشود. یعنى همه‌‌ى حد و مرزهایى که خدا معیّن کرده است و اسلام معیّن کرده است، در جامعه‌‌ى زمان امام زمان مراعات میشود.1359/04/06
1 )
اقبال‌‌الاعمال، سید ابن طاووس، ج ۱، ص509(دعای ندبه)
اَینَ مُعِزُّ الاَولِیاءِ وَ مُذِلُّ الاَعداء
ترجمه:
«...کجاست عزّت‌بخش دوستان و خوارکننده دشمنان...»
2 )
اقبال‌‌الاعمال، سید ابن طاووس، ج ۱، ص509(دعای ندبه)
أَيْنَ الْمُؤَمَّلُ لِإِحْياءِ الْكِتابِ وَحُدُودِهِ
ترجمه:
«...کجاست آن آرزو شده برای زنده کردن قرآن و حدود آن...»
3 )
اقبال‌‌الاعمال، سید ابن طاووس، ج ۱، ص509(دعای ندبه)
أَيْنَ الْمُؤَمَّلُ لِإِحْياءِ الْكِتابِ وَحُدُودِهِ
ترجمه:
«...کجاست آن آرزو شده برای زنده کردن قرآن و حدود آن...»
