اینجا[خراسان شمالی] جایگاهی است كه یك حوزهی علمیهی كامل، با سطوح عالی درسی، با كیفیتِ خوب میتواند فراهم شود. استاد باید بیاید. این منطقی نیست كه طلبه حتماً در دورانهای اولیهی درس هجرت كند، برود به حوزههای بزرگ، بعد هم دیگر برنگردد؛ این نمیشود. در همین شهرستانهای اطراف خراسان بزرگ، علمای بزرگ داشتیم. من به خیلی از این شهرها رفتم؛ مجتهدین درجهی یك در آنجا اقامت داشتند. در بیرجند دو تا مجتهد بودند كه اگر چنانچه در نجف بودند، به احتمال زیاد جزو مراجع تقلید میشدند: مرحوم تهامی و مرحوم آشیخ محمدحسین آیتی. اینها در بیرجند مانده بودند و متعلق به مردم بیرجند شده بودند. در قوچان، كسی مثل مرحوم آقا نجفی قوچانی میآید ساكن میشود، كه یكی از شاگردان برجستهی مرحوم آخوند خراسانی است. در بجنورد - عرض كردیم - مرحوم حاج میرزا احمد مرتضوی بود، و در شهرستانهای دیگر هم همین جور؛ علمای بزرگ و علمای برجستهای بودند.
بعضی میگویند خب آقا، آن وقت ارتباطات بین شهرهای بزرگ و شهرهای كوچك آسان نبود؛ علما مجبور بودند آنجا بنشینند. این استدلال بعكس نتیجه میدهد. امروز كه ارتباط آسان است، شما یك رایانه میگیرید، پای رایانه مینشینید، از بهترین درسهای حوزههای بزرگ مستقیماً استفاده میكنید. پس امروز باید به حوزههای بزرگ نروند، نه آن روز. شما شبههی علمی داشته باشید، سوار ماشین میشوید، دو سه ساعته خودتان را میرسانید مشهد، میروید پیش یك عالم دینی، شبهه را برطرف میكنید، برمیگردید. امروز با پیشآمدن امكانات فراوان، حوزههای شهرستانها باید رونق بگیرد؛ باید كمّاً و كیفاً توسعه پیدا كند.
این طرح هجرتی كه بنده چندین سال قبل از این مطرح كردم، موجب گسترش فعال روحانیت در سرتاسر كشور میشود. باید از حوزههای بزرگ هجرت كنند، بیایند در شهرستانها بمانند؛ چه اهل آنجا باشند، چه نباشند. افراد گاهی هم اهل آنجا نیستند. مرحوم محقق سبزواری - صاحب ذخیره و صاحب كفایه و ملای معروف و شیخالاسلام بزرگ اصفهان در دوران صفویه - بلند میشود از اصفهان میآید مشهد ساكن میشود. آن وقت اصفهان بزرگترین شهر ایران بود، مشهد یك شهر كوچكی مثل یك ده بزرگ بود. مدرسهی باقریهی مشهد - كه طلبههای قدیمی مشهد آن را دیده بودند و امروز خراب شده - مدرسهای است كه ایشان تعمیر كرده. میآمدند، میماندند، ولو شهر خودشان هم نبود. مرحوم میرزا مهدی شهید اصفهانیالاصل، كه یكی از چهار شاگرد برجستهی مرحوم وحید بهبهانی است - كه چهارتا شاگرد او به نام «مهدی» است و به آنها میگویند «مهادی اربعه» - میآید مشهد میماند، در همین جا هم به شهادت میرسد. در طول این سالها، علمای بزرگی در بین اعقاب او حضور داشتند. چه اشكال دارد اهل آنجا هم نباشند، اما بیایند؟ فضلاً از اینكه اهل آنجا باشند. اگر اهل آنجا باشند، باید بیایند.
فضلای بجنوردیِ مشهد و قم بنشینند بین خودشان ده نفر را انتخاب كنند، آنها را بفرستند اینجا، حوزه هم موظف باشد امكانات فراهم كند؛ بیایند اینجا، درسها را بگویند. حالا میگویند تا سطح ده تدریس میشود. بالاتر بگویند، درس خارج بگویند. بله، طلبهای كه اینجا درس خارج خوانده و قریبالاجتهاد شده، مانعی ندارد و خوب است كه دو سال، سه سال، پنج سال هم برود در یك حوزهی دیگری - مثلاً حوزهی قم یا حوزهی مشهد - حضور پیدا كند و بعد برگردد اینجا. وقتی یك روحانیِ ملایِ باسوادِ عمیق در این روزگار - كه روزگار فكر و فرهنگ و گسترش اندیشههای نو در سرتاسر دنیای اسلام است - در یك شهرِ اینجوری باشد، میدانید چه اتفاقی میافتد؟
امروز این شهر یا این استان، نزدیك به چهل هزار دانشجو دارد. از این چهل هزار دانشجو چندتاشان با شما طلبهها مرتبطند؟ با چندتاشان مینشینید حرف میزنید؟ تعدادی از شما ممكن است به بعضی از مجامع آنها دعوت شوند و بروند؛ پنجاه نفر، صد نفر آنجا باشند، برایشان سخنرانی كنند. مسئله این نیست. باید بالمشافهه حرف بزنید، طرف مقابل را بسازید؛ این احتیاج دارد به وقت، احتیاج دارد به كار، احتیاج دارد به سواد كافی، احتیاج دارد به ملاحظهی نیازهای فكری و فرهنگی، و احتیاج دارد به عشق؛ این كار باید اتفاق بیفتد.1391/07/19
بیانات در دیدار علما و روحانیون خراسان شمالی
محقق سبزواری, تاریخ حوزه های علمیه, هجرت روحانیون
روایت تاریخی
لینک ثابت
محقق سبزواری, تاریخ حوزه های علمیه, هجرت روحانیون
روایت تاریخی
