در دوره‌ی اسلامی، همان وقتی که ابن‌سینا در این شهر برترین نظریات را در فلسفه و پزشکی و هندسه و ریاضیات و سایر علوم و فنون خلق می‌کرد و می‌نوشت و تعلیم می‌داد - من آن روز در جمع طلاب و فضلا و علمای همدانی این نکته را گفتم - در کتابهای فلسفی و اصولیِ ما از شخصی به نام «رجل همدانی» یاد می‌شود. این رجل همدانی نظریه‌ی ردشده‌یی دارد در باب کلیِ طبیعی؛ بحثی است در منطق و فلسفه، و در اصول هم به مناسبتی بحث می‌شود. ابن‌سینا وقتی به همدان می‌آید و با این مرد برخورد می‌کند، درباره‌ی او می‌گوید: «مردی بود بسیار مسن و دارای محسّنات بسیار». از سخنی که درباره‌ی او می‌گوید، معلوم می‌شود این مرد هزار سال پیش در هندسه و فلسفه و منطق وارد بوده و اطلاعاتی داشته. هزار سال پیش، یعنی قرن چهارم هجری؛ یعنی قرن دهم میلادی. قرن دهم چه زمانی است؟ قلب قرون وسطای معروف دنیا. قرون وسطایی که شنیده‌اید، مربوط به اروپاست، نه ایران. روزی که در اروپا قرون وسطی مظهر سیاهی و تاریکی و هیچ‌ندانی بود، در همدان ابن‌سینا و رجل همدانی بود.1383/04/17
لینک ثابت
همین رجل همدانیِ معروف - که مرحوم ابن‌سینا، هم در شفا و هم در مکاتبه‌ی خود با علمای بغداد از رجل همدانی اسم می‌آورد - هزار سال قبل در همدان کسی بوده است که ابن‌سینا در حق او شهادت می‌دهد و می‌گوید او در فنون مختلف متبحر و وارد است. ایشان در شفا می‌گوید: «کبیر السن، غزیر المحاسن». غزیر المحاسن، یعنی محسّناتش فراوان بوده. بعضی خیال می‌کنند غزیرالمحاسن، یعنی محاسنش زیاد بوده! غزیر اللحیه که نگفته‌اند؛ غزیر المحاسن گفته‌اند. البته در باب کلیِ طبیعی نظری دارد که آن را قبول نکرده‌اند؛ لیکن این شخصیت خیلی مهم است. هزار سال قبل، ابن‌سینا - که فرید اعصار و دهور است، نه فرید عصر خود - درباره‌ی این مرد شهادت می‌دهد که محاسنش زیاد است، و بعد در آن مکتوبات می‌گوید این مرد در علوم مختلف متبحر بوده؛ که بعد از بیان او معلوم می‌شود هم در فلسفه، هم در منطق و هم در هندسه متبحر بوده است. اینها چیزهای مهم و عظیمی است. حالا روات و بزرگانی که همدانی بودند، به جای خود محفوظ؛ این متبحرین در فنون مختلف و کسانی که مغزها و ذهنهایشان با علم بارور شده بود، وقتی حساب می‌کنیم، می‌بینیم یکی پس از دیگری در ادبیات و در فنون مختلف، سرآمد بوده‌اند.1383/04/15
لینک ثابت
