یادم آمد از «سید علی خان مدنی». مناسب است که راجع به عید نوروز، ماجرای او گفته شود. چون عید نوروز از آن عیدهایی است که ما، به خلاف بعضی کسان، به آن خیلی ارادت داریم. باری؛ سید علی خان مدنی از علمای شیرازی تبارِ اهل و ساکن مدینه است. یعنی پدرانش، چند نسل در مدینه زندگی کرده‌اند. سیدعلی خان، مردی بزرگ، ادیبی طراز اوّل، شاعری توانا و عالمی فحل است. در بین کسانی که خارج از میهن زندگی کرده‌اند تقریباً شیخ بهایی دوم یا شیخ بهایی درجه‌ی دو است. البته او در آخر عمرِ خود به شیراز رفت، در آن‌جا زندگی کرد و به گمانم در شیراز هم از دنیا رفته است. نمی‌دانم قبرش کجاست. وی کتابهای بسیار خوب و وزینی دارد و ادبای معروف، دائماً به کلام نثر و نظم او استناد می‌کنند. پدر سیدعلی خان هم از علمای مدینه بود که یک روز به دعوت یکی از سلاطین محلّی هند، که مذهب تشیع هم داشته و ظاهراً در دکن حکومت می‌کرده است، از مدینه به هند می‌رود و سالها در آن‌جا می‌ماند.
سید علی خان به مرحله‌ی نوجوانی که می‌رسد، همراه با مادرش از مدینه عازم هند می‌شوند و با زحمت و مشقّت زیاد، به پدر خانواده می‌پیوندند. پدر، وقتی نوجوان خود را می‌بیند، او را برای فراگیری علوم متداوّل زمان، نزد اساتید مبرّز می‌فرستد و به تربیتش می‌کوشد. پدر، چندین سال است در هند زندگی می‌کند (درست توجّه کنید!) محیط، هند است و در هندِ آن زمان هم زبان فارسی، زبان رایج بوده است. دوره، دوره‌ی تیموریهاست و گاهِ اوجِ زبانِ فارسی در هند. اما اینها عربند، و به زبان عربی تکلّم می‌کنند. سید علی خان که شاعر است، قصاید غرّایی به زبان عربی می‌سراید. عید نوروز که از راه می‌رسد، سید علی خان برای تهنیت عید به پدرش، قصیده‌ای به زبان عربی می‌گوید و به او تقدیم می‌کند. عناصر قصّه را جمع کنید! شاعر، عرب. ممدوح، عرب. مکان، هندوستان. زبانِ رایج، فارسی. قصیده درباره‌ی عید نوروز، به عربی! آیا قصیده‌ی عربی سید علی خان مدنی در خصوص عید نوروز، مایه‌ی افتخار به یک سنّت تاریخی نیست؟
…
سیدعلی خان مدنی» «مدنی دشتکی شیرازی» متوّفی به سال 1118 یا 1120ه.ق. وی سه شرح بر کتاب «صمدیّه» نوشت. «اغلاط القاموس» و «المخلاة» به سبک کشکول شیخبهایی از دیگر آثار اوست.1375/02/13
لینک ثابت
