انقلاب اسلامی توانست ایران را از شر «وابستگی به قدرت‌های استعمارگر» نجات داده و «استقلال» و «آزادی» را برای ملت به ارمغان آورد. یکی از مهم‌ترین مسائل در این زمینه، ازبین بردن روحیه‌ی «ما نمی‌توانیم» در ملت و جایگزینی روحیه‌ی «خودباوری و ما می‌توانیم» به برکت رهبری حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) بوده است. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به مناسبت فرارسیدن ایام ارتحال رهبر فقید انقلاب اسلامی در یادداشت زیر ضمن مروری تاریخی بر ابعاد این مسئله، به بررسی اثرات این موضوع در پیشرفت کشور و همچنین تبیین ریشه‌های آن در شخصیت حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) پرداخته است.

شما عُرضه‌ هیچ کاری را ندارید!
ایران در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی عرصه‌ی حضور توأمان «استعمار و استبداد» بوده است. دورانی که ارمغانش برای ملت «ذلت» بود: «اما در این دوران طولانىِ دویست ساله‌ی منتهی به انقلاب، ما یک دوران سختِ تاریکِ ذلت را گذراندیم... ما در این دویست سال، یک دوران تاریکِ ذلت را از سر گذراندیم.» ۱۳۹۱/۳/۱۴ [۱] مستکبرین برای توسعه و تعمیق سُلطه‌ و چَپاول‌گری خود در ایران «سنگر»هایی را به وجود آورده بودند: «در اینجا سنگرهایی به‌وجود آورده بودند که اوّل رژیم انگلیس، بعد رژیم آمریکا در سالهای بعد یا دهه‌های بعد، از این سنگرها استفاده میکردند برای دوام سلطه‌ی خودشان بر این کشور.» ۱۳۹۰/۳/۱۴ [۲] «تزریق روحیه‌ی بی‌اعتمادی به خود» یکی از اصلی‌ترین سنگرهای دشمن برای استمرار تسلطش بر ایران بود: «یکی از سنگرهای دشمن برای تسلط بر کشور ما، عبارت بود از تزریق بی‌اعتقادی به خود، بی‌اعتمادی به خود، نداشتن اعتمادبه‌نفس ملی؛ در مقابل چشمشان زرق‌وبرق کشورهای غربی را مشاهده میکردند، پیشرفتهای علمی و پیشرفتهای فناوری و زرق‌وبرق تمدنی مادی آنها را میدیدند و در [کشور] خودشان اینها نبود، در کشور این چیزها نبود، عقب‌ماندگی بود، لذا احساس بی‌اعتمادی به خود میکردند، احساس ناباوری به خود میکردند.» ۱۳۹۵/۱/۱ [۳] در این میان سردمداران حکومت، خود در این زمینه نقش اصلی را بر عهده داشتند: «سردمداران رژیم پهلوی و قبل از او، مکرر ملت ایران را تحقیر میکردند. اینجور وانمود میکردند که اگر پیشرفتی متصور است، اگر کار بزرگی باید بشود، باید به وسیله‌ی غربی‌ها بشود؛ ملت ایران توانائی ندارد.» ۱۳۹۰/۳/۱۴ [۴] و البته «روشنفکران غرب‌زده» نیز در این مسئله با حکومت‌های استبدادی همکاری داشتند: «روشنفکران غرب‌زده که خیلی از آنها در دستگاه‌های حکومت ظالم حضور داشتند، با حرف خودشان و با عمل خودشان به مردم اینجور تفهیم کرده بودند که شما عرضه ندارید؛ عرضه‌ی هیچ کاری را ندارید.» ۱۳۸۸/۳/۱۴ [۵]

نتیجه‌ی تزریق سم مُهلک «ما نمی‌توانیم» در فرهنگ ملت ایران این شد که: «هر کاری که مطرح میشد، میگفتند آقا ما که نمیتوانیم! آقا فلان چیز را بسازید، میگفتند ما که نمیتوانیم! با فلان شعار غلط در دنیا مقابله کنیم، میگفتند آقا ما که زورمان نمیرسد، ما که نمیتوانیم!» ۱۳۸۷/۲/۱۴ [۶] و اینگونه بود که ملت ایران سالها عقب نگه داشته شد.

انقلاب وجدانهای مردم را تکان داد
انقلاب اسلامی حرکتی علیه «وابستگی و عقب‌ماندگی‌» بود: «این انقلاب یک حرکت عظیمی بود برای اینکه وابستگی و عقب‌ماندگی‌ را -این دو ذلّت بزرگ را- به برکت اسلام و با راهنمایی و رهبری اسلام، از این ملّت بزداید؛ دو درد طولانیِ مزمن بود، اینها را علاج بدهد؛ انقلاب برای این به وجود آمد و نظام جمهوری اسلامی بر این اساس تشکیل شد.» ۱۳۹۵/۱۰/۱۹ [۷] برای حرکت در این جهت لازم بود سنگرهای ساخته‌شده توسط دشمن منهدم شوند: «انقلاب آمد و به دست جوانهای خودش این سنگرها را تخریب کرد، منهدم کرد و به جای آن، سنگرهایی برای حفاظت از انقلاب و برای حفاظت از جمهوری اسلامی و منافع ملّی به‌وجود آورد... انقلاب آمد این ناباوری را بکلی تبدیل کرد به باور به خود، اعتمادبه‌نفس ملی؛ امروز جوان ایرانی میگوید ما میتوانیم.» ۱۳۹۵/۱/۱ [۸] چراکه برای «پیشرفت» و غلبه بر ذلت و عقب‌ماندگی، «خودباوری و اعتماد به نفس ملی» لازم است: «[برای پیشرفت] امکانات مادی کافی نیست، مؤلفه‌های دیگری لازم است؛ مؤلفه‌های معنوی. یکی از مهمترین این مؤلفه‌ها، همین خودباوری است، اعتماد به نفس است و اینکه یک ملت باور کند که میتواند.» ۱۳۸۸/۳/۱۴ [۹]

یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی همین نهادینه کردن خودباوری و روحیه‌ی «ما می‌توانیم» بوده است: «انقلاب، همه‌ی وجدانهای این مردم را تکان داد، ماها را بیدار کرد، متوجه هویت خودمان کرد، تواناییهای خودمان را به ما نشان داد و «ما میتوانیم» را شعار ما قرار داد. ما هم وارد شدیم و تجربه کردیم؛ دیدیم بله، میتوانیم.» ۱۳۸۵/۶/۲۵ [۱۰] و اینگونه بود که در پرتو زنده شدن روحیه‌ی خودباوریِ ملی حرکتی عظیم در جهت پیشرفت ایران شکل گرفت: «همین جوانهایی که امروز توانسته‌اند این سدها، این نیروگاه‌ها، این بزرگراه‌ها، این خط آهن‌ها، این کارخانجات گوناگون، این طراحی ماشین‌ها و هواپیماها، این سلاح‌های نظامی و این فناوری پیچیده‌ی هسته‌یی را تولید کنند، در نسل گذشته‌ی ما هم بودند؛ اما از این چیزها خبری نبود. این بزرگترین خدمت انقلاب به کشور است.» ۱۳۸۳/۱۲/۵ [۱۱]

امام «ما میتوانیم» را در وجود خود زنده کرده بود
عامل رهایی از روحیه‌ی ما نمی‌توانیم و احیای «عزت ملی» در کشور «رهبری امام خمینی (رحمه‌الله)» بود: «امام ملت ما را به این باور رساند که میتواند بایستاد؛ میتواند مقاومت کند؛ میتواند کشور خود را آزاد کند؛ میتواند نظامی را که خود به وجود آورده است، با کمال قدرت این نظام را حفظ کند؛ میتواند در دنیا، در سیاستهای بین‌الملل اثر بگذارد، که همین‌جور هم شد. این همان عزت ملی است.» ۱۳۸۸/۳/۱۴ [۱۲] امام (رحمه‌الله) در حرکتی بنیادین «خودباوری» را جایگزین «حقارت» کرد: «امام آمد این روح حقارت را گرفت و در طول پانزده سال نهضت امام تا پیروزی انقلاب و از روز پیروزی انقلاب به‌نحو دیگری تا ده سال عمر بابرکت آن بزرگوار، دائم روح خودباوری را در این ملت دمید: شما میتوانید، ما میتوانیم، شما قادرید، شما بزرگید، شما قدرتمندید.» ۱۳۸۸/۳/۱۴ [۱۳]

تزریق این روحیه در ملت مظهر «عقلانیت» در «مکتب امام خمینی (رحمه‌الله)» است: «یک مظهر دیگر عقلانیت امام، تزریق روح اعتماد به نفس و خوداتکائی در ملت بود... امام بزرگوار به یک چنین ملتی روح اعتماد به نفس را تزریق کرد، و این نقطه‌ی تحول ملت ایران شد.» ۱۳۹۰/۳/۱۴ [۱۴] و ریشه‌ی این احیاگری توسط امام خمینی (رحمه‌الله) نیز به زنده شدن این باور و روحیه در شخصیت امام (رحمه‌الله) برمی‌گردد: «امام به مردم ایران «ما میتوانیم» را تعلیم داد. امام قبل از آنکه «ما میتوانیم» را به مردم ایران تلقین کند و تعلیم دهد، «ما میتوانیم» را در وجود خود زنده کرد؛ اعتقاد خود را به توانائی شخصیتی خود، به معنای حقیقی کلمه، به مظهر بروز و ظهور رساند... امام به خود و به نیروی خود و به توانائی‌های خود ایمان و باور داشت. همین باور به خود، در عمل امام، در گفتار امام، به ملت ایران منتقل شد.» ۱۳۹۲/۳/۱۴ [۱۵]

باید دائم پیشرفت کنیم
امروز نیز همچنان دشمنیِ دشمنان مستکبر با انقلاب و نظام اسلامی و حرکت ملت ایران علیه وابستگی ادامه دارد: «آن کسانی که عقب‌ماندگی و وابستگی به نفع آنها بود، در مقابل این حرکت، این انقلاب، و این نظام می‌ایستند؛ این طبیعی است... آن کسانی که از وابستگی ایران به خودشان بهره میبردند، امروز با ما دشمنند؛ دشمن خونی! آن ‌کسانی که از عقب‌ماندگی ملّت ایران منتفع میشدند، امروز با ما دشمنند.» ۱۳۹۵/۱۰/۱۹ [۱۶] و دشمن در این زمینه به دنبال آن است که بار دیگر فرهنگ «ما نمی‌توانیمِ» دوران حاکمیت طاغوت را زنده کند: «هر کسی تبلیغات سیاسی بدخواهان ملت ایران را دنبال کرده باشد، این را درمی‌یابد که تلاشهای عملی، تلاشهای اقتصادی، تلاشهای سیاسی، تهدیدهای امنیتی و نظامی، همه برای این است که این موجود فعال، زنده، پرنشاط و پرهمت توانا، یعنی ملت ایران را که در وسط میدان با شجاعت تمام ایستاده است و در حال حرکت به جلو است، از پیشروی باز بدارند، او را ناامید کنند، او را از حضور در این عرصه بترسانند. در حقیقت در مقابل شعار «ما میتوانیم» که امام بزرگوار این شعار را به ما تعلیم داد، انقلاب به ما جرئت داد که بگوئیم «میتوانیم»، میخواهند به ملت ایران بقبولانند که شما نمیتوانید؛ با همه‌ی توان در پی این هستند که این هدف را دنبال کنند.» ۱۳۹۱/۱/۱ [۱۷]

ملت ایران اگر بخواهد دچار «عقبگرد تاریخی» نشود باید مسیر پیشرفت را با قوت و قدرت ادامه دهد: «اگر بخواهیم دچار رکود نشویم، دچار ذلت نشویم، دچار عقبگرد نشویم، دچار همان وضعیت دوزخىِ قبل از انقلاب نشویم، باید حرکتمان متوقف نشود. اینجاست که با یک مفهومی به نام «پیشرفت» روبه‌رو میشویم. باید دائم پیشرفت کنیم. این عزت ملی، این استحکام درونی، این ساخت مستحکم، بایستی دائم در حال جلو رفتن باشد و ما را به پیشرفت برساند.» ۱۳۹۱/۳/۱۴ [۱۸] و البته که لازمه‌ی استمرار پیشرفت و غلبه بر مشکلات حفظ روحیه‌ی ما می‌توانیم به‌عنوان میراث گران‌بهای امام خمینی (رحمه‌الله) است؛ میراثی که امروزه با عنوان «روحیه‌ی جهادی» از آن یاد می‌کنیم: «روحیه‌ی جهادی یعنی اعتقاد به اینکه «ما می‌توانیم»؛ و کار بی‌وقفه و خستگی‌ناپذیر و استفاده از همه‌ی ظرفیت وجودی و ذهنی و اعتماد به جوان‌ها.» ۱۳۸۴/۱۰/۱۴ [۱۹]


۱. بیانات در مراسم سالگرد رحلت امام خمینی(ره) ۱۳۹۱/۳/۱۴
۲. بیانات در بیست و دومین سالگرد امام خمینی(ره) ۱۳۹۰/۳/۱۴
۳. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم رضوی ۱۳۹۵/۱/۱
۴. بیانات در بیست و دومین سالگرد امام خمینی(ره) ۱۳۹۰/۳/۱۴
۵. بیانات در بیستمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) ۱۳۸۸/۳/۱۴
۶. بیانات‌ در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های شیراز ۱۳۸۷/۲/۱۴
۷. بیانات در دیدار مردم قم ۱۳۹۵/۱۰/۱۹
۸. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم رضوی ۱۳۹۵/۱/۱
۹. بیانات در بیستمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) ۱۳۸۸/۳/۱۴
۱۰. بیانات در دیدار نخبگان جوان ۱۳۸۵/۶/۲۵
۱۱. بیانات در دیدار جمعی از مهندسان ۱۳۸۳/۱۲/۵
۱۲. بیانات در بیستمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) ۱۳۸۸/۳/۱۴
۱۳. همان
۱۴. بیانات در بیست و دومین سالگرد امام خمینی(ره) ۱۳۹۰/۳/۱۴
۱۵. بیانات در مراسم بیست و چهارمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی(ره) ۱۳۹۲/۳/۱۴
۱۶. بیانات در دیدار مردم قم ۱۳۹۵/۱۰/۱۹
۱۷. بیانات در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۱/۱/۱
۱۸. بیانات در مراسم سالگرد رحلت امام خمینی(ره) ۱۳۹۱/۳/۱۴
۱۹. بیانات در دیدار کشاورزان‌‌  ۱۳۸۴/۱۰/۱۴