1381/09/15
بیانات در خطبه‌های نماز عید فطر
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم
الحمدللَّه ربّ العالمین. بارئ الخلائق اجمعین. والصّلاة والسّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد و علی آله الأطیبین الأطهرین المنتجبین. الهداة المهدیّین المعصومین. سیّما بقیّةاللَّه فی‌الأرضین. و صلّ علی ائمّة المسلمین و حماة المستضعفین و هداة المؤمنین.
عید سعید فطر را به همه مسلمانان عالم و به ملت شریف ایران و به شما نمازگزاران عزیز تبریک میگویم و همه نمازگزاران عزیز و خودم را به رعایت تقوا توصیه میکنم.
نتیجه روزه ماه رمضان، ذخیره تقوا در دل و جان ماست که باید ما را در راههای پُر پیچ و خم زندگی در طول سال مدد کند و صراط مستقیم را برای ما تضمین نماید.
ماه رمضان با همه عظمت و کرامت و فضای انباشته از رحمتش سپری شد و مردم مسلمان در سراسر عالم در این ماه به برکت روزه روزها و توسّل و دعا و ذکر و تلاوت قرآن، دلها و جانهای خود را نورانیتر و به خدا نزدیکتر کردند.
به برکت ماه رمضان، برای مسلمان فرصتی پیش می‌آید که باید از آن در جهت تقویت حیات معنوی و نشاط مادّىِ خود استفاده کند. یکی از درسهای بزرگ ماه رمضان که در خلال دعا و روزه و تلاوت قرآن در این ماه باید آن را فرا بگیریم و استفاده کنیم، این است که با چشیدن گرسنگی و تشنگی، به فکر گرسنگان و محرومان و فقرا بیفتیم. در دعای روزهای ماه رمضان میگوییم: «الّلهم اغن کلّ فقیر. الّلهم اشبع کلّ جائع. الّلهم اکس کلّ عریان(۱)». این دعا فقط برای خواندن نیست؛ برای این است که همه خود را برای مبارزه با فقر و مجاهدت در راه ستردن غبار محرومیت از چهره محرومان و مستضعفان موظّف بدانند. این مبارزه، یک وظیفه همگانی است. در آیات قرآن میخوانیم: «أرایت الّذی یکذّب بالدّین. فذلک الّذی یدعّ الیتیم. و لایحضّ علی طعام المسکین(۲)». یکی از نشانه‌های تکذیبِ دین این است که انسان در مقابل فقر فقیران و محرومان بیتفاوت باشد و احساس مسؤولیت نکند. در ماه رمضان، به برکت روزه، طعم گرسنگی و تشنگی و نرسیدن به آنچه اشتهای نفس انسان است را درک کردیم و چشیدیم. این باید ما را به احساس مسؤولیتی که اسلام در قبال مسأله مهمّ فقر و فقیر از یکایک مسلمانان خواسته است و بر دوش آنان وظیفه نهاده است، نزدیک کند.
البته علاج فقر به شکل اصولی در هر جامعه‌ای، از راه استقرار عدالت اجتماعی و نظام عادلانه در محیط جامعه است، تا کسانی که اهل دست‌اندازی به حقوق دیگرانند، نتوانند ثروتی را که حقّ همگان است، به سود خود مصادره کنند. این یک وظیفه دولتی و حکومتی است؛ اما مردم هم به نوبه خود وظیفه سنگینی بر دوش دارند. اجرای برنامه‌های اجتماعی فقط در بلندمدّت و میان‌مدّت و بتدریج امکانپذیر است؛ اما نمیشود منتظر ماند تا برنامه‌های اجتماعی به ثمر برسد و شاهد محرومیت محرومان و فقر گرسنگان در جامعه بود. این وظیفه خودِ مردم و همه کسانی است که میتوانند در این راه تلاش کنند.
همه باید خود را موظّف به مواسات بدانند. مواسات یعنی هیچ خانواده‌ای از خانواده‌های مسلمان و هم‌میهن و محروم را با دردها و محرومیتها و مشکلات خود تنها نگذاشتن؛ به سراغ آنها رفتن و دست کمکرسانی به سوی آنها دراز کردن. امروز این یک وظیفه جهانی برای همه انسانهایی است که دارای وجدان و اخلاق و عاطفه انسانی هستند؛ اما برای مسلمانان، علاوه بر این‌که یک وظیفه اخلاقی و عاطفی است، یک وظیفه دینی است.
به همسایه‌ها و فقرا رسیدگی کنید. یکی از عواملی که نمیگذارد دست کسانی که توانایی کمک دارند، به یاری فقرا دراز شود، روحیه مصرف‌گرایی و تجمّل در جامعه است. برای جامعه بلای بزرگی است که میل به مصرف، روزبه‌روز در آن زیاد شود و همه به بیشتر مصرف کردن، بیشتر خوردن، متنوّعتر خوردن، متنوّعتر پوشیدن و دنبال نشانه‌های مُد و هر چیز تازه برای وسایل زندگی و تجمّلات آن رفتن، تشویق شوند. چه ثروتها و پولهایی که در این راهها هدر میرود و از مصرف شدن در جایی که موجب رضای خدا و رفع مشکلات جمعی از مردم است، باز میماند!
مصرف‌گرایی برای جامعه بلای بزرگی است. اسراف، روزبه‌روز شکافهای طبقاتی و شکاف بین فقیر و غنی را بیشتر و عمیقتر میکند. یکی از چیزهایی که لازم است مردم برای خود وظیفه بدانند، اجتناب از اسراف است. دستگاههای مسؤولِ بخشهای مختلف دولتی، بخصوص دستگاههای تبلیغاتی و فرهنگی - به‌ویژه صدا و سیما - باید وظیفه خود بدانند مردم را نه فقط به اسراف و مصرف‌گرایی و تجمّل‌گرایی سوق ندهند؛ بلکه در جهت عکس، مردم را به سمت قناعت، اکتفا و به اندازه‌ی لازم مصرف کردن و اجتناب از زیاده‌روی و اسراف دعوت کنند و سوق دهند. مصرف‌گرایی، جامعه را از پای درمیآورد. جامعه‌ای که مصرف آن از تولیدش بیشتر باشد، در میدانهای مختلف شکست خواهد خورد. ما باید عادت کنیم مصرف خود را تعدیل و کم کنیم و از زیادیها بزنیم.
جوانان اجتماعات خانوادگی تشکیل دهند و کمکهای افراد خانواده را جمع کنند و در درجه اوّل به مصرف فقرا و نادارهای همان خانواده و فامیل برسانند و اگر نیازی نبود، به فقرای دیگر رسیدگی کنند.
امروز در جامعه ما فقر وجود دارد. وظیفه ما به عنوان نظام اسلامی، ریشه‌کن کردن فقر در جامعه است. نباید در جامعه محرومیت باشد. این تکلیف ماست به عنوان دولت، به عنوان نظام اسلامی، به عنوان آحاد مردم. «کلّکم راع و کلّکم مسؤول عن رعیته(۳)»؛ این وظیفه همه است. هر کدام به نحوی تجمّل و اسراف و زیاده‌روی را کم کنیم. این درس ماه رمضان است. این کار، همّت و گذشت و بصیرت و آگاهی میخواهد. از خدای متعال کمک بخواهیم.
خانواده‌های بسیاری هستند که نه از روی تن‌پروری و تن به کار ندادن، بلکه به معنای واقعی کلمه محروم و مستمندند. باید اینها را شناسایی و پیدا کنید - کار مشکلی هم نیست - و به اینها کمک نمایید.
پروردگارا! ما را در انجام دادن این وظیفه بزرگ و اساسی یاری کن. پروردگارا! به محمّد و آل محمّد ضررهای اسراف و مصرف‌گرایی و منافع مواسات و رسیدگی به محرومان و مستمندان را برای یکایک افراد جامعه ما روشن بکن و آنها را به این کار موفّق فرما.
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم
والعصر. انّ الانسان لفی خسر. الّا الّذین امنوا و عملوا الصّالحات و تواصوا بالحقّ و تواصوا بالصّبر. (۴)
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم
الحمدللَّه ربّ العالمین. والصّلاة والسّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد و علی آله الأطیبین الأطهرین المنتجبین. سیّما علی امیرالمؤمنین والصدّیقة الطّاهرة سیّدة نساء العالمین والحسن والحسین سبطی الرّحمة و امامی الهدی و علىّ‌بن‌الحسین و محمّدبن‌علىّ و جعفربن‌محمّد و موسیبن‌جعفر و علی‌بن‌موسی و محمّدبن‌علىّ و علىّ‌بن‌محمّد والحسن‌بن‌علىّ والخلف القائم المهدی. حججک علی عبادک و امنائک فی بلادک. و صلّ علی ائمّة المسلمین و حماة المستضعفین و هداةالمؤمنین. و استغفراللَّه لی و لکم.
همه برادران و خواهران نمازگزار را به رعایت تقوای الهی و پرهیز از آنچه موجب سخط و خشم الهی بر یک امّت است، دعوت و توصیه میکنم.
امروز وظایف مربوط به جامعه و امّت اسلامی، به یکایک مسلمانان جهان متوجّه است. امروز دنیای اسلام بیشتر از همیشه به همگرایی و نزدیکی، احساس نیاز میکند. علّت این است که دشمن اسلام و نظام اسلامی و امّت اسلامی چنگ و دندان نشان داده‌است؛ نه فقط به یک کشور و یک جامعه و جمعی از مسلمانان، بلکه به امّت اسلامی.
اگرچه ایادی استکبار و سردمداران آنها در تعبیرات خود سعی میکنند اشتباهاتی را که موجب شد راز آنها برای امّت اسلامی از پرده بیرون بیفتد، بپوشانند - میگویند ما با مسلمانان دشمنی نداریم - اما این جمله، سخنی بیپشتوانه و بیمعناست. امروز عمل و نقشه‌های استکبار، صهیونیسم و امریکا - که چندان هم پوشیده و پنهان نیست - نشان میدهد که با اسلام و امّت اسلامی دشمنند.
منطقه‌ای که امّت اسلامی در آن ساکن است، یکی از مهمترین مناطق روی کره زمین است. استکبار به ثروت زیرزمینی و ثروت ملی و بازار مصرف و مغزهای آنها احتیاج دارد و باید آنها را تصرّف کند و این آرزو، با بودنِ اسلام و احکام نورانی اسلام و آیات و تعالیم حیاتبخش قرآن عملی نیست. لذا با اصل این تعالیم، دشمن و مخالفند.
یک روز سردمداران استکبار جهانی خیال میکردند از اسلام چیزی باقی نمانده است. با سیلاب و گنداب شهوت‌رانیای که در دنیا راه انداخته بودند، خیال میکردند از تعالیم اسلامی و روحیه اسلامی و غیرت اسلامی و پارسایی اسلامی و انگیزه اسلامی چیزی در میان مسلمانان باقی نمانده است؛ اما بعد دیدند اشتباه کرده‌اند. اوّلاً برافراشته شدن پرچم اقتدار اسلامی در ایران بزرگ و میان این ملت باشرف و پُرافتخار؛ ثانیاً بیداری اسلامی در همه دنیای اسلام، آنها را از غفلت بیرون آورد و فهمیدند اسلام یک حقیقت بسیار درخشان و پُرصلابت است. لذا با آن مبارزه میکنند. امروز دنیای اسلام و ملتهای اسلامی این حقیقت را درک کرده‌اند. لذا شما میبینید اطّلاعاتی که خود آنها دارند، به آنها میگوید در کشورهای اسلامی، امریکا و صهیونیسم و استکبار و سردمداران آن منفورند.
امروز دنیای اسلام احساس میکند به یکپارچگی احتیاج دارد. سران اسلامی باید همّت کنند. ما در جمهوری اسلامی وظیفه سنگینی بر دوش داریم. امروز چشم دنیای اسلام به ملت ایران است. هر حادثه‌ای که در ایران به وجود آید - اعم از حوادث مثبت یا منفی - ملتهای مسلمان به سوی آن گردن میکشند و با دقّت آن را مورد مطالعه قرار میدهند؛ از آنچه نشانه پیروزی و موفّقیت ملت ایران است، عمیقاً شادمان و از آنچه از آن احساس خطر شود، به‌شدّت نگران میشوند. این امروز تقریباً در همه جای دنیای اسلام - بخصوص میان قشرهای آگاه و روشنفکر - عمومی است. استکبار، هم در ایران و هم در کشورهای اسلامی ملتهایی را میخواهد که اسیر و زبون و سربه‌زیر و مطیع و به مفاخر و میراثهای فرهنگیشان بیاعتنا باشند؛ ملتهایی که در مقابل غارت منابع معنوی و مادّیشان حسّاسیتی نشان ندهند. این توقّعی که آنها دارند کجا و سربلندی و افتخار و همّت والای ملت ایران که پرچم پُرافتخار اسلام را با اقتدار در دست گرفته‌است و در مقابل تهدیدهای دشمنان، راه مستقیم خود را میرود، کجا! امروز ملت ایران بزرگترین ملتی است که هیچ تهدید و تطمیعی از سوی قدرتمندان جهانی، روی او و سرنوشت او اثری ندارد.
من باید از عموم ملت ایران به خاطر راهپیمایی روز قدس امسال که بسیار باشکوه و باعظمت برگزار شد، صمیمانه تشکّر کنم. همینهاست که نشان‌دهنده اقتدار ملت ایران و عزم جوانان این ملت بر ادامه راه امام بزرگوار و پیگیری اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی و نظام اسلامی است. دشمن سعی میکند این اقتدار را درهم بشکند. هرجا و هر چیزی که نشانه‌ای از اقتدار ملت در آن وجود دارد، برای دشمن یک آماج و یک هدفِ حمله است. اقتدار نظام، اقتدار دولت، اقتدار مسؤولان کشور - که خلاصه اقتدار ملت و انعکاس اقتدار ملی است - برای آنها یک هدف برای حمله است. هر چیزی که اقتدار معنوی و مادّىِ شما ملت را تضمین میکند، دشمن با آن مخالف است. دشمن، با بسیج و پیگیری احکام اسلامی و مبارزان راستین و ثابت‌قدم و روحانیت و جوانان مؤمن در دانشگاهها و مسؤولان پارسا و پیگیر و جدّی مخالف است.
کسانی که در داخل با انگیزه‌های مختلف گاهی حرفهای دشمن را تکرار میکنند - که ان‌شاءاللَّه نادانسته و ناخودآگاه و از روی بی‌اطّلاعی است - باید خیلی مراقب باشند. هر نقطه‌ای را که دشمن هدف میگیرد و استکبار و صهیونیسم آن را آماج قرار میدهند، شما بدانید آن نقطه یکی از نقاط اصلی اقتدار ملت ایران است؛ میخواهند این اقتدار را درهم بشکنند.
جوانان ما باید خیلی هوشیار باشند؛ دانشجویان ما باید خیلی آگاه و متوجّه باشند؛ عموم ملت هم که بحمدللَّه همیشه آگاه بوده‌اند، باید خیلی مراقب و مواظب باشند. دشمن نباید بتواند سوءاستفاده کند. یک اختلاف نظر جزئی را بزرگ میکنند و یک نابسامانی را چند برابر نشان میدهند، برای این‌که وحدت و یکپارچگی ملت و مسؤولان را مخدوش کنند. اختلافات جزئی و نظری را به شکافهای عمیق اعتقادی تبدیل میکنند؛ یا اگر نمیتوانند تبدیل کنند، این‌طور وانمود میکنند. اینها هدفهای دشمن است؛ همه باید مراقب باشند؛ مسؤولان و رؤسا هم مراقب باشند؛ یکدیگر را تضعیف نکنند، وظایف قانونی یکدیگر را مورد اهانت قرار ندهند و کارهای قانونی یکدیگر را زیر سؤال نبرند.
قوا، یکدیگر را تضعیف نکنند. قوای سه‌گانه و مسؤولان در جای خود وظایف سنگینی دارند و باید به آن وظایف با جدّیت رسیدگی کنند. وقتی ملت ببیند مسؤولان با یکدیگر متّحد و متّفقند؛ یک حرف را میزنند و یک راه را دنبال و یک هدف را تعقیب میکنند، در دلش نور امید فروزانتر میشود. دشمن با این مخالف است و نمیخواهد بگذارد.
امیدواریم پروردگار عالم همه ما و ملتهای اسلامی را بیدار کند و مسؤولان کشورهای اسلامی را به انجام وظایف بزرگشان وادار نماید.
بسم‌اللَّه‌الّرحمن‌الّرحیم
قل هواللَّه احد. اللَّه الصّمد. لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفواً احد.
والسّلام علیکم و رحمةاللَّه
۱) مفاتیح‌الجنان: دعای یومیه ماه مبارک رمضان
۲) ماعون: ۳ - ۱
۳) صحیح بخاری: ج ۱ ص ۳۰۴ (حدیث نبوی)
۴) عصر: ۳ - ۱
خبر
