امروز جمعه، ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳
آیین معرفی کتاب «تفسیر سوره برائت» در مشهد برگزار شد
آیین معرفی کتاب «تفسیر سوره برائت» در مشهد مقدس برگزار شد. به گزارش دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مشهد، این آیین در محل ساختمان شماره یک دانشگاه علوم اسلامی رضوی واقع در صحن هدایت حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام، با حضور اساتید حوزه علمیه، طلاب و دانشجویان برگزار شد.در این مراسم رضا خوراکیان، مسئول نمایندگی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در شهر مشهد گفت: دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب از دهه ۷۰ کار خود را با هدف تدوین و انتشار آثار ایشان و فراتر از آن، تدوین منظومه‌ی فکری از افکار و اندیشه‌های ایشان آغاز کرد.
وی ادامه داد: از سال ۸۵ نمایندگی این مؤسسه در مشهد کار خود را شروع کرد، در ابتدا مباحث مربوط به جمع‌آوری اسناد و تاریخ شفاهی و در ادامه فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی را در دستور کار خود قرار داد.
خوراکیان افزود: با زیر ساخت‌هایی که در طی دو سال اخیر ایجاد شده است و با استفاده از ظرفیت‌های علمی مشهد، به سمت تربیت پژوهشگر براساس منظومه‌های فکری رهبر انقلاب و امام خمینی(ره) در رشته‌های مرتبط به معارف انقلاب اسلامی اقدام کرده‌ایم.
وی در ادامه گفت: یکی از مزیت‌های منحصر به فرد ما، توفیق درک حضور و بهره‌مندی از شاگردان رهبر انقلاب -که پیش از انقلاب در محضر ایشان تلمذ کردند و با مبانی فکری ایشان آشنا هستند- است.
ایشان با اشاره به حجم قابل توجه اسناد و دست نوشته‌های منتشر نشده موجود از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، افزود: قسمت اعظم این موارد به پیش از انقلاب بر میگردد که امیدواریم بتوانیم از این اسناد و دست‌نوشته‌ها آثار ارزشمند دیگری نیز تدوین کنیم.
خوراکیان درباره کتاب «تفسیر سوره برائت» نیز گفت: این کتاب بر اساس سلسله جلسات تفسیر قرآن کریم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که از پاییز سال ۱۳۵۰ در مدرسه‌ی «میرزاجعفر» مشهد (دانشگاه رضوی فعلی) برگزار میشد تدوین شده است. جلساتی که رهبر انقلاب در خاطراتشان می‌فرمایند برای آن‌ها وقت جدی اختصاص میدادند. دست نوشته‌های موجود از این جلسات توسط شاگردان رهبر انقلاب در چند مرحله مورد بررسی قرار گرفت و می‌تواند این ادعا را داشت که این کتاب، کتاب تفسیر تراز قرآن مد نظر ایشان است و بزرگان حوزه علمیه نیز با بزرگواری خود این کتاب را به عنوان متن درسی طلاب برگزیدند.
وی در پایان سخنان خود افزود: از تمام دست اندرکاران تدوین این اثر نفیس تقدیر و تشکر دارم.
دانش و تخصص رهبر سبب گیرا شدن این تفسیر شده بوددر ادامه‌ی این مراسم حجت‌الاسلام محمدباقر فرزانه، امام جمعه موقت مشهد و عضو شورای عالی برنامه ریزی حوزه‌ی علمیه خراسان به ارائه سخنان خود پرداخت.
حجت‌الاسلام فرزانه به بیان خاطره‌ای از رهبر انقلاب پرداخت و گفت: سال ۵۴ جلسه‌ای در تهران بود و تعداد افراد خاصی از جمله شهید بهشتی، شهید مطهری، شهید مفتح مرحوم علی شریعتی و پدرشان و رهبر انقلاب حضور داشتند، در روزی که جلسه در منزل صاحب کارخانه بیک در آن زمان بود، مشغول نماز بودیم، بین دو نماز حضرت آقا سوره صف را خواندند و به نحو زیبایی ترجمه کردند، پس از نماز جلسه شروع شد که در ابتدای آن شهید مطهری فرمودند: آقای خامنه‌ای یک متخصص در قرآن است.
وی ادامه داد: در زلزله‌ی فردوس گروهی از طلاب از جمله مرحوم طبسی و شهید هاشمی‌نژاد در محضر آقا بودیم و ستاد کمک‌رسانی حضرت امام را تشکیل داده بودیم. اولین برخورد من با ایشان در آن مکان بود و من را جذب خود کرده بودند.
این مدرس حوزه و دانشگاه به بیان خاطره‌ای دیگر پرداخت و گفت: روزی با شهید هاشمی نژاد از حرم خارج میشدیم که در میان بست نواب به ایشان برخورد کردیم، من به شهید هاشمی‌نژاد گفتم چه خوب است که از آقا تقاضا کنیم تا درس اخلاقی به ما دهند، او هم تأیید کرد. به همین خاطر رفتیم و از ایشان درخواست کردیم و ایشان پاسخ دادند، من درس اخلاق نمیگویم، اما میتوان درس تفسیری را آغاز کرد این درس تفسیر تا آنجا که من یادم است با ۶ نفر شروع شد، این درس در مسجد ترک‌های قدیم، همان مسجدی که مرحوم پدرشان در آنجا نماز میخواندند شروع شد و در طی این جلسات چند مسجدی را به عنوان مکان تغییر دادیم تا جایی که حدود ۶۰۰ نفر طلبه و دانشجو پای درس تفسیر آیت‌الله خامنه‌ای مینشستند، سوره‌های مائده انفال و توبه انتخاب شده بود.
وی در توضیح کتاب «تفسیر سوره برائت» گفت: این کتاب حاصل اسناد موجود از تفسیر سورهی توبه در آن سلسله جلسات است و متأسفانه ما تاکنون نتوانستیم اسناد جلسات تفسیر دو سوره دیگر را پیدا کنیم. ساواک حساسیت بسیار شدیدی نسبت به آیت‌الله خامنه‌ای داشت، چرا که طلبه‌های جوان زمانی که پای این جلسات تفسیر مینشستند، متحول می‌شدند و همین شد که تعابیر ارائه شده در تفسیر از منظر ساواک مغفول نماند، بسیاری از روزهایی که ما برای درس می‌آمدیم، شاهد بودیم درب اصلی مسجد بسته است و رهبر انقلاب در ایوان مسجد در اوج سرما تفسیر میگفتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرزانه با بیان اینکه دانش و تخصص رهبر سبب گیرا شدن این تفسیر شده بود، درباره تدوین کتاب مذکور گفت: محققان دانشگاه رضوی توانستند با تلاش‌های خود «تفسیر سوره توبه» را از این سلسله جلسات به کتابی تبدیل کنند که امروز به علاقه مندان معرفی شد. البته جا دارد بگویم که جزوه ضمیمه شده به این تفسیر که در زمینه روش تفسیر رهبر انقلاب است نیز مطالب ارزشمندی را داراست.
۶ مرحله تدوین اثرحجتالاسلام دکتر علی خیاط عضو هیئت علمی دانشگاه اسلامی رضوی و یکی از مسئولان نشر این اثر با بیان اینکه این کتاب ارزشمند برای نخستین‌بار در یک جلد ۸۰۰ صفحه‌ای از آثار و دست نوشته‌های تدریس رهبری فرزانه نظام در سال‌های ۵۰ تا ۵۱ با تلاش جمعی از فضلا و اساتید و چند مرحله ویراستاری، تصحیح و تشخیص منابع، منتشر شده و در دسترس دانشجویان، دانش‌پژوهان، طلاب و اساتید قرار گرفته است، افزود: این تفسیر در ۶ مرحله به انجام رسید، در ابتدا به دنبال منابع بودیم و آنچه که در نهایت به دست آمد دو اثر بود، یکی از آن‌ها دفتری بود که مجموعه نوارهای پیاده شده بود که توسط بردار گرامی‌مان توسط حاج آقای ربانی فردوسی آماده شده بود و بخش دیگر نیز یادداشت‌هایی بود که از حجت‌الاسلام والمسلمین داودی به دست ما رسیده بود، این دو مجموعه منابع ما بودند.
وی در توضیح محدودیت موجود در زمینه منابع نیز گفت: زمانی که از جناب ربّانی پیگیر دریافت نوارهای ضبط شده این جلسات بودیم ایشان گفتند، من تنها یک نوار داشتم و هر جلسه را روی آن ضبط میکردم و پس از جلسه محتوا را بر کاغذ پیاده میکردم و جلسه بعد مجدد روی همان نوار اقدام به ضبط کردن سخنان میکردم.
وی ادامه داد: در مرحله دوم بنده و آقایان ایروانی و حق‌پناه این محتواها را خوانش کردیم تا هم ویراستاری مختصر، عنوان‌گذاری و منبع‌یابی انجام دهیم. در طی این کار به این نتیجه رسیدیم که این متن، صرفاً یک متن تفسیری معمولی نیست، بلکه یک روش تفسیری روشنی است و همین شد که تصمیم گرفتیم این نکات مربوط به روش و مبنای تفسیر آیت‌الله خامنه‌ای را استخراج کنیم و همین شد که حاصل این تصمیم جزوه‌ای حدود ۱۰۰ صفحه‌ای درباره گرایش‌شناسی و روش‌شناسی تفسیری رهبر انقلاب شد.
حجت‌الاسلام خیاط افزود: در مرحله سوم تدوین آن جزوه انجام شد و در مرحله چهار منبع‌یابی مجدد صورت گرفت و در مرحله‌ی پنجم با تحویل محتوا تولید شده به دفتر نشر آثار رهبر انقلاب، توسط کارشناسان آن مرکز نیز کار کارشناسی نیز انجام شد. «تفسیر سوره توبه» اولین تفسیر ایشان نبود، «تفسیر سوره انفال» اولین مورد بود، اما به دلیل نبود اسنادی از آن تفسیر ما نتوانستیم جزوه روش‌شناسی را تکمیل کنیم. در آخرین مرحله به این نتیجه رسیدیم که این تفسیر به این شکل در شأن رهبر انقلاب نیست، لذا شایسته است که کار جدی دیگری روی آن انجام شود، از همین رو نیازمند یکدست‌سازی و مرتب‌سازی و حذف تکرارها بود.
نکته بارز این شیوه تفسیر، ساده‌سازی مفاهیم استحجتالاسلام والمسلمین محمدمحمدی ری شهری رئیس مؤسسه علمی، فرهنگی دارالحدیث در این مراسم طی سخنانی از این کتاب که مفاد و محتوای آن طی سال‌های ۵۰ و ۵۱ در مدرسه علمیه‌ی میرزاجعفر مشهد توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تدریس شده است به عنوان یک اثر نفیس برای ارائه به طلاب، فضلا، استادان و پژوهشگران یاد کرد.
وی افزود: سندیت مطالب مطروحه در این کتاب به تأیید استادان دانشگاه قرآن و حدیث رسیده است و علاوه بر توجه آن به قواعد و مبانی، این تفسیر به روش و قاعده‌ای درست ارائه شده، یعنی کتاب حاصل تدریس است و میخواهد مفاهیم سیاسی، اجتماعی قرآن را از رهگذر یک پژوهش ناب اسلامی احیا کند.
وی ادامه داد: نکته بارز این شیوه تفسیر، ساده‌سازی مفاهیم است و تسلط آیت‌الله خامنه‌ای بر ادبیات فارسی و قدرت سخنوری این امتیاز مثبت را برای ایشان فراهم کرده است.
رئیس مؤسسه علمی، فرهنگی دارالحدیث گفت: این تفسیر مبتنی بر مطالعات دقیق پژوهشی است و آنچه به صورت بسیار ساده برای مخاطب بیان میشود نتیجه مطالعات عمیق منابع معتبر است.
ری شهری افزود: ایشان دراین تفسیر تأکید دارند که جان مطلب را به مخاطب ارائه و از جزئیات کم ارزش صرف نظر کنند و در این راستا حوزه‌های متفاوت معرفت دین در این تفسیر رعایت و آیات قرآن با دید کلان نسبت به زوایای مختلف تفسیر شده‌اند.
وی ادامه داد: این تفسیر متکی به تحقیق است و تحت تأثیر فضای سیاسی، اجتماعی حاکم زمان خود قرار ندارد و ایشان حتی برداشت‌های شخصی خودشان را جدا کرده‌اند در حالی که در همان زمان کسانی بودند که برداشت‌های شخصی را بر آیات قرآن تحمیل میکردند و الان هم چنین افرادی وجود دارند.
گفتنی است؛ سلسله جلسات تفسیر قرآن کریم، توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از پاییز سال ۱۳۵۰ در مدرسه‌ی «میرزاجعفر» مشهد (دانشگاه رضوی فعلی) شروع شد.
در این جلسات سوره‌های مبارکه‌ی مائده، انفال، برائت و آیاتی از سورهی مبارکه‌ی یونس مورد تفسیر و تبیین قرار گرفت.
تفسیر سورهی مبارکه‌ی برائت از اوایل سال ۱۳۵۱ آغاز و حدوداً تا بهمن ۱۳۵۱ ادامه یافت.
این درس تفسیر که یکی از دو درس تفسیر در حوزه علمیّه‌ی مشهد در آن روزگار بود، به‌طور معمول در «مدرسه‌ی میرزاجعفر» از مدارس علمیّه‌ی در محدوده‌ی حرم مطهّر و بعدها در مسجدی در «پایین خیابان» و سپس مسجد قبله، برگزار میشد.
روش بکار رفته در این جلسات تفسیری، روش اجتهادی است که در آن بر استفاده و راهیابی به مقصود آیات با استفاده از تفکر و تعقل تاکید شده است. ضمن اینکه در کنار روش عقلی استفاده از روش تفسیری قرآن به قرآن و بهره‌گیری معتنابه از روایات کاملا مشهود است.
این جلسات به دلیل مضمون و محتوای روشنگرانه و کاربردی آن در زنده کردن روح اسلامی در مخاطبان از سوی رژیم طاغوت به شدت مورد توجه و کنترل بوده است.
پیش از این و در سال ۱۳۹۳ مجموعه‌ی مبانی و قواعد تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برگرفته از متون این جلسات تفسیری به صورت کتابی مستقل، استخراج و توسّط نشر «نسیم انقلاب» وابسته به «انتشارات انقلاب اسلامی» با عنوان «مروری بر مبانی، روش و قواعد تفسیری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در تفسیر سورهی توبه» منتشر شده بود. برای تتمیم فایده، آن کتاب به ابتدای متن تفسیر سورهی مبارکه‌ی برائت افزوده شد.
لطفاً نظر خود را بنویسید:
ضمن تشکر ، نظر شما با موفقیت ثبت شد.
